Người ta nói rằng đây là bài thơ nổi tiếng thứ hai của nước Mỹ, sau bài The Road Not Taken của cùng một tác giả (Robert Frost). Bài thơ miêu tả một buổi chiều mùa đông, một lữ khách xa nhà, một lời hứa hẹn chưa thực hiện, hay xa hơn nữa là một ý đồ tự sát.... Không ai chắc chắn cả, chỉ mỗi mình tác giả là hay.
--------

Ghìm Cương Bên Rừng Một Chiều Tuyết Xuống
(ROBERT FROST)

Rừng ai đây tôi nghĩ rằng tôi biết.
Nhà của ông nằm ở dưới làng xa;
Ông sẽ chẳng thấy tôi đang mải miết
Ngắm cánh rừng trong tuyết trắng bao la.

Chú ngựa nhỏ nghĩ rằng thật quái lạ
Sao dừng chân nơi chẳng có thôn trang
Giữa rừng thẳm và mặt hồ lạnh giá
Trong buổi chiều u ám nhất cả năm.

Chú lắc đầu khẽ rung chòm lục lạc
Như muốn hỏi chắc sai lầm chi đây.
Tiếng còn lại là rừng cây xào xạc
Trong gió chiều và hoa tuyết nhẹ bay.

Rừng mờ mịt, tối tăm và quyến rũ.
Nhưng tôi còn bao lời hứa trên môi,
Bao dặm đường trước khi tôi đi ngủ,
Bao dặm đường trước lúc được nghỉ ngơi.
*

Stopping By Woods On A Snowy Evening

Whose woods these are I think I know.
His house is in the village though;
He will not see me stopping here
To watch his woods fill up with snow.

My little horse must think it queer
To stop without a farmhouse near
Between the woods and frozen lake
The darkest evening of the year.

He gives his harness bells a shake
To ask if there is some mistake.
The only other sound’s the sweep
Of easy wind and downy flake.

The woods are lovely, dark and deep.
But I have promises to keep,
And miles to go before I sleep,
And miles to go before I sleep.
__________
* Pháp Hoan dịch từ nguyên tác tiếng Anh Stopping By Woods On A Snowy Evening của nhà thơ người Mỹ Robert Frost.


lượm được , tui thích bài dịch của Pháp Hoan , ko dư , ko thiếu , vừa sát và vừa thoát , lại vừa vặn trắc bằng , lên xuống

(2023-10-11, 09:51 AM)abc Wrote: Người ta nói rằng đây là bài thơ nổi tiếng thứ hai của nước Mỹ, sau bài The Road Not Taken của cùng một tác giả (Robert Frost). Bài thơ miêu tả một buổi chiều mùa đông, một lữ khách xa nhà, một lời hứa hẹn chưa thực hiện, hay xa hơn nữa là một ý đồ tự sát.... Không ai chắc chắn cả, chỉ mỗi mình tác giả là hay.
--------

Ghìm Cương Bên Rừng Một Chiều Tuyết Xuống
(ROBERT FROST)

Rừng ai đây tôi nghĩ rằng tôi biết.
Nhà của ông nằm ở dưới làng xa;
Ông sẽ chẳng thấy tôi đang mải miết
Ngắm cánh rừng trong tuyết trắng bao la.

Chú ngựa nhỏ nghĩ rằng thật quái lạ
Sao dừng chân nơi chẳng có thôn trang
Giữa rừng thẳm và mặt hồ lạnh giá
Trong buổi chiều u ám nhất cả năm.

Chú lắc đầu khẽ rung chòm lục lạc
Như muốn hỏi chắc sai lầm chi đây.
Tiếng còn lại là rừng cây xào xạc
Trong gió chiều và hoa tuyết nhẹ bay.

Rừng mờ mịt, tối tăm và quyến rũ.
Nhưng tôi còn bao lời hứa trên môi,
Bao dặm đường trước khi tôi đi ngủ,
Bao dặm đường trước lúc được nghỉ ngơi.
*

Stopping By Woods On A Snowy Evening

Whose woods these are I think I know.
His house is in the village though;
He will not see me stopping here
To watch his woods fill up with snow.

My little horse must think it queer
To stop without a farmhouse near
Between the woods and frozen lake
The darkest evening of the year.

He gives his harness bells a shake
To ask if there is some mistake.
The only other sound’s the sweep
Of easy wind and downy flake.

The woods are lovely, dark and deep.
But I have promises to keep,
And miles to go before I sleep,
And miles to go before I sleep.
__________
* Pháp Hoan dịch từ nguyên tác tiếng Anh Stopping By Woods On A Snowy Evening của nhà thơ người Mỹ Robert Frost.


lượm được , tui thích bài dịch của Pháp Hoan , ko dư , ko thiếu , vừa sát và vừa thoát , lại vừa vặn trắc bằng , lên xuống

Pháp Hoan dịch thơ hay quá.

TRONG NGẦN MÙI QUÊ
Bùn chua lặng lẽ bám chân
Cứ như là thể bạn thân, người nhà
Sương non mà quện nắng già
Đi đâu ai chả biết là mùi quê

Sân chùa, dưới gốc Bồ đề
Lá vàng rơi, biết đã về cội chưa ?
Dùng dằng những tiếng gà trưa
Trâu nhai bỏm bẻm mãi chưa cạn ngày

Ruộng khô nhớ dáng thợ cày
Mặt ao thì nhớ bóng mây về trời
Áo quần bám lấy sào phơi
Cái nghèo cứ bám không rời người quê

Nhà trong thông thống gió về
Mái gà đau đẻ, chồng kê ổ nằm
Ngoài vườn, goá phụ rau Răm
Nhớ thương anh Cải, mà thăm thẳm buồn

Mỏng tang, cánh mỏng áo chuồn
Lục bình theo nước, xuôi nguồn về đâu
Người quê như củ Bồ nâu
Dại, khôn ngàn thuở… biết đâu mà lần

Chiều nay quét lá ngoài sân
Mùi quê sao bỗng trong ngần… giữa quê

Bút Quê

nghe ra và thấy rõ một góc vườn quê nghèo xơ xác

(2023-10-18, 06:48 AM)abc Wrote: TRONG NGẦN MÙI QUÊ
Bùn chua lặng lẽ bám chân
Cứ như là thể bạn thân, người nhà
Sương non mà quện nắng già
Đi đâu ai chả biết là mùi quê

Sân chùa, dưới gốc Bồ đề
Lá vàng rơi, biết đã về cội chưa ?
Dùng dằng những tiếng gà trưa
Trâu nhai bỏm bẻm mãi chưa cạn ngày

Ruộng khô nhớ dáng thợ cày
Mặt ao thì nhớ bóng mây về trời
Áo quần bám lấy sào phơi
Cái nghèo cứ bám không rời người quê

Nhà trong thông thống gió về
Mái gà đau đẻ, chồng kê ổ nằm
Ngoài vườn, goá phụ rau Răm
Nhớ thương anh Cải, mà thăm thẳm buồn

Mỏng tang, cánh mỏng áo chuồn
Lục bình theo nước, xuôi nguồn về đâu
Người quê như củ Bồ nâu
Dại, khôn ngàn thuở… biết đâu mà lần

Chiều nay quét lá ngoài sân
Mùi quê sao bỗng trong ngần… giữa quê

Bút Quê

nghe ra và thấy rõ một góc vườn quê nghèo xơ xác

Bài thơ khoáng tả vùng quê
Nghe ngây ngất với hương quê của mình
Dù nghèo mà rất hữu tình
Luôn vui hạnh phúc dưới từng mái tranh

Gợi bao ký ức đã từng
Một thời phèn đỏ vẫn còn bám chân
Cảm ơn thầy đã góp phần
Post bài thơ để mình cùng nhớ quê.

quê tôi đó khói chiều quanh chái bếp
tụi nhỏ cười, chơi cút bắt ngoài sân
và thoang thoảng đâu đây mùi hương mạ
ôm ấp từng giếng nước với hàng cao
quê tôi đó yên bình và thong thả
tháng ngày trôi tôi tưởng mới hôm qua ....

Quê Anh đó tên Tam Kỳ Quảng Ngãi
Thủa đầu đời để lại những niềm đau
Vốn buồng tim máu chảy lẫn hai màu
Tàn trận chiến tìm nhau trong tuyệt vọng

Đêm nguyệt vỡ Mẹ âm thầm trông ngóng
Ngày sương mờ chiếc võng vẫn hoài đưa
Tiếng ầu ơ giọt quạnh quẽ cũng vừa
Ôm con trẻ khi chưa tròn năm tháng.

(2023-10-11, 02:34 PM)LeThanhPhong Wrote: Pháp Hoan dịch thơ hay quá.

bạn LTP,

đọc đoạn tự sự ngắn sau đây mới thấy cái ... thơ

Về Việc Dịch Thơ Nhật – Pháp Hoan | 法歡

Dịch thơ đôi khi cũng cần ”biến tấu” một chút. Như bài waka này của Lương Khoan Đại Ngu, từ một bài 5 câu 31 âm tiết trong tiếng Nhật thành một bài 3 câu 18 âm tiết trong tiếng Anh qua bản dịch của John Steven:

‘’The hour grows late, but the sound of hail
striking the bamboo
keeps me from sleep.’’

‘’Đêm đã muộn, nhưng tiếng cơn mưa đá
đánh vào thân cây tre
khiến cho tôi không thể nào chợp mắt.’’

Tôi dịch ra tiếng Việt như vầy:

”Bây giờ đã canh ba
và tiếng cơn mưa đá
đánh vào cội tre già
trên giường tôi nằm thức
lắng nghe đời đi qua.”

Hay bài haiku này của Cao Bang Hư Tử, bản dịch tiếng Anh như vầy:

”In my hand, caught a petal fallen from a cherry tree
opening the fist
I find nothing there.”

”Tay tôi bắt lấy cánh hoa đang rơi xuống từ cây anh đào
khi mở nắm tay ra
tôi không thấy gì cả.”

Tôi dịch thành như vầy:

Bắt cánh đào hồng
mở ra chỉ thấy
một màu hư không.

Tôi khá tự tại và mạnh tay với chuyện này. Đích đến là làm sao các bản dịch thơ nhất có thể.

lượm
tui

Du côn…

Đọc thơ Bùi Giáng tiên sinh
Tự dưng lại muốn hóa mình du côn
Xác riêng chẳng đựng lấy hồn
Nửa điên, nửa tình, nửa chôn, nửa còn

Lang thang khắp nẻo Sài Gòn
Phiêu bồng theo vận nước non thăng trầm
Yêu em xin mượn cái quần (*)
Cất trong nỗi nhớ, khi cần mang coi

Nhìn đời chỉ nửa mắt thôi
Còn lại con mắt cho tôi nhìn người
Mai kia lìa tục xa trời
Trần gian gác trọ đã đời du côn…

Hoài Nguyễn - 29/10/2018
(*) Giai thoại về chuyện Bùi Giáng vì quá ái mộ Kim Cương, thay vì xin chữ ký như bao người khác thì ông lại xin Kim Cương … cái quần!

lươm
tui

MƯA TRÊN THỀM CŨ


Từ em ..
Thôi mặc áo dài
Từ anh
Thôi những …
Mộng ngoài hiên xưa

Nắng về
Lã giọt song thưa
Áo em từ đó…
Hóa mưa …Đêm buồn

lượm

bài thơ mềm như mưa

(2023-10-31, 08:36 AM)abc Wrote: Du côn…

Đọc thơ Bùi Giáng tiên sinh
Tự dưng lại muốn hóa mình du côn
Xác riêng chẳng đựng lấy hồn
Nửa điên, nửa tình, nửa chôn, nửa còn

Lang thang khắp nẻo Sài Gòn
Phiêu bồng theo vận nước non thăng trầm
Yêu em xin mượn cái quần (*)
Cất trong nỗi nhớ, khi cần mang coi

Nhìn đời chỉ nửa mắt thôi
Còn lại con mắt cho tôi nhìn người
Mai kia lìa tục xa trời
Trần gian gác trọ đã đời du côn…

Hoài Nguyễn - 29/10/2018
(*) Giai thoại về chuyện Bùi Giáng vì quá ái mộ Kim Cương, thay vì xin chữ ký như bao người khác thì ông lại xin Kim Cương … cái quần!

lươm
tui

 abc


72N thắc mắc là không biết Kim Cương đã có tặng "món quà" như ý cho nhà thơ Bùi Giáng không?

Ta về bỏ hết sân si
Bao nhiêu phiền muộn buông đi ,tiếc gì
Qua rồi cái độ xuân thì
Hợp tan ly biệt ,thôi tùy nợ duyên.
Đã kinh qua đủ muộn phiền
Bây giờ chỉ muốn an yên nhẹ nhàng
Giữa trời, giữa đất mênh mang
Ta đi tìm chút bình an cho mình.
Nửa đời sống trọn nghĩa tình
Nửa đời còn lại, thương mình nhiều hơn
Bằng lòng - trân quý - biết ơn
Là ta đã trưởng thành hơn mỗi ngày.

lượm

(2024-03-23, 09:03 AM)abc Wrote: Ta về bỏ hết sân si
Bao nhiêu phiền muộn buông đi ,tiếc gì
Qua rồi cái độ xuân thì
Hợp tan ly biệt ,thôi tùy nợ duyên.
Đã kinh qua đủ muộn phiền
Bây giờ chỉ muốn an yên nhẹ nhàng
Giữa trời, giữa đất mênh mang
Ta đi tìm chút bình an cho mình.
Nửa đời sống trọn nghĩa tình
Nửa đời còn lại, thương mình nhiều hơn
Bằng lòng - trân quý - biết ơn
Là ta đã trưởng thành hơn mỗi ngày.

lượm

Tứ thơ hơi bị nghịch với bài "lượm" của thầy ABC nha. 


Ta về phủ bóng dây đàn
Túi thơ quảy gánh quan san bước dài
Thăng trầm mặc cảnh bi ai
Bão giông bất chợt hình hài héo hon

Cũng kia khúc khuỷu lối mòn
Ngàn xưa vạn kiếp núi non vẫn là
Mây đùn kết hạt mưa sa
Vầng trăng khuất dạng ló ra ánh hồng
 
Xuân thời rực rỡ những bông
Đông sang lạnh giá bềnh bồng tuyết bay
Bận lòng chi điệu đắng cay
Dung hoà thanh thản cùng say đất trời.

TRĂN TRỞ CỦA CẢ GẦN 90 TRIỆU DÂN!
Cảm ơn nhà thơ Nguyễn Thị Thanh Yến!
Đã viết lên những điều trăn trở của toàn dân.
"THỜI ĐẠI TÔI ĐANG SỐNG
***
Thời đại tôi đang sống
Trẻ con học chữ cái không bắt đầu bằng chữ a
Tiếng gọi đầu tiên không phải là bà
và trên vai đã chất chồng khoản nợ
*
Thời đại tôi đang sống
Cứ mở mắt là thấy mình khó ở
Tháng tư vấn vương hoa sữa
Đông sang vẫn nóng như hè
*
Trẻ con không đón hè bằng những tiếng ve
mà bằng iphon, ipad
Thức ăn ngập tràn các market
Nhưng nuốt vào mồm là ngập hoá chất dư thừa
*
Thời đại bây giờ ai cũng như lừa
Chỉ biết phận mình, thản nhiên bịt tai còn mặc đâu thiên hạ
Vào trang các hót gơn hót boi like còm tung lả tả
Chuyện xã hội đau nhưng nhức lại im lìm
*
Thời đại bây giờ con người sống thiếu hẳn trái tim
Mượn gió bẻ măng, gắp lửa bỏ tay người đâu ra mà nhiều thế
Thượng tầng nát bươm hạ tầng lẽ nào không thể
Ngỡ các đấng nam nhi đang mặc váy thay quần
*
Xã hội bây giờ người chế tạo máy bay lại là nông dân
Ông tiến sĩ cất bằng đi nuôi lợn
Người hiền lành luôn thua người bặm trợn
Chân thực ngủ vùi cho xảo trá lên ngôi
*
Thời đại bây giờ thủ khoa là con hộ đói mà thôi
Nhưng tuổi trẻ tài cao đương nhiên là con sếp
Bài thơ thần ngàn đời bất diệt
Bỗng đâu tan vì cái mới lên ngồi
*
Thời đại bây giờ thiên hạ um xùm vì mất một con ruồi
Con voi lọt qua lỗ kim thì thản nhiên công nhận
Lấy hoạt động từ thiện nuôi thân còn mang lòng thù hận
Rắp tâm gieo tiếng ác cho người
*
Thời đại gì mà thương cái thân tôi
Bao chuyện trái ngang cứ vờ như không biết
Tai vẫn tinh mà như bị điếc
Miễn sao không vơi cơm vơi gạo nhà mình
Có những lúc trách mình rồi lại tự phân minh
Phận mình đàn bà biêt sinh con nuôi con là đủ
Những thứ lớn lao mang tầm vũ trụ
Xin nhường cho cánh đàn ông...
*
Đã thế rồi mà nhiều khi vẫn thấy lông bông
Ngơ ngác trước “Bụi Chương Mỹ, đĩ Đồ Sơn”
có khả năng trở nên thành ngữ
Niềm tin lung lay trước một xã hội hèn, mình cũng hèn đủ thứ
*
Dạy con thế nào đây trước bộn bề sóng gió cuộc đời
Tự thấy mình như kẻ dở hơi
Dẫu không còn trẻ vẫn muốn sinh thêm đứa nữa
Lại lo lúc ra đời trán con in dòng chữ
“Nợ ngân sách" mẹ ơi!!!"

THANH NAM - CÁI SAY NHƯ MUỐN CHUYỂN QUA CÁI SẦU
Tên thật là Trần Đại Việt, nhà văn, nhà thơ Thanh Nam sinh năm một ngàn chín trăm ba mươi mốt tại Nam Định và mất năm một ngàn chín trăm tám mươi lăm tại Seattle, Hoa Kỳ, do bệnh ung thư thanh quản.
Ông vào Nam năm một ngàn chín trăm năm mươi ba, hợp tác và làm tổng thơ ký với nhiều tờ báo như: Thẩm Mỹ, Văn, Hiện Đại, Nghệ Thuật, Kịch Ảnh và nhiều nhật báo khác. Cùng với Đinh Hùng, Vũ Hoàng Chương, Tô Kiều Ngân, ông phụ trách chương trình thơ nhạc Tao Đàn trên đài phát thanh Sài Gòn, đài Quân Đội. Vợ ông là nhà văn Túy Hồng.
Thanh Nam còn là người đặt lời cho một số các bản nhạc của Hoàng Trọng, Ngọc Bích, Nguyễn Hiền. Qua Mỹ năm một ngàn chín trăm bảy mươi lăm, ông làm tổng thơ ký cho tờ Đất Mới. Ông đã xuất bản hơn hai mươi tiểu thuyết, hồi ký, và một tập thơ mang tên Đất Khách (1983).
Thanh Nam làm thơ không nhiều, dẫu bài nào ông viết cũng hay. Chính vì bài nào cũng hay, nên tôi thật là khó lựa chọn.
******
THƠ XUÂN ĐẤT KHÁCH
1.
tờ lịch đầu năm rớt hững hờ
mới hay năm tháng đã thay mùa
ra đi từ thuở làm ly khách
sầu xứ hai xuân chẳng đợi chờ
**
Thanh Nam viết bài Thơ Xuân Đất Khách vào năm một ngàn chín trăm bảy mươi bảy, nghĩa là, sau hai năm, ông đặt chân đến Mỹ.
Hững hờ, có nghĩa là thờ ơ, có nghĩa là không thiết tha. Ông thấy mình thờ ơ và chẳng thiết tha gì khi tờ lịch đầu năm vừa rớt xuống. Xứ người mà, mới hai năm, còn nhiều lạ lẫm, có chi vui, nhất là mỗi khi tết đến. Mà nói cho thẳng thừng ra, có ở đến nhiều năm đi nữa, thì tết, cũng khó mà vui cho trọn vẹn như lúc còn ở quê hương.
Ở quê, không cần xem ngày tháng, chỉ cần thấy cái chộn rộn ở ngoài đường, ngoài ngõ, hoa cỏ nở bung, thấy cái nắng, cái gió, nghe tiếng chim hót rộn ràng, thấy bà con người ta lo phơi hành, phơi kiệu, là biết, tết sắp về. Còn xứ người, cắm mặt làm, tối về chỉ kịp lên giường, ngủ cho đủ giấc, sớm mai dậy còn lo cày bừa. Ngày nào cũng như ngày đó. Nên chỉ lúc chạm tờ lịch, thì mới hay, tết sắp sửa về.
Thanh Nam nhắc tới từ “ly khách”, làm tôi nhớ quá chừng đến Tống Biệt Hành của Thâm Tâm: ly khách, ly khách, con đường nhỏ / chí nhớn chưa về bàn tay không / thì không bao giờ nói trở lại / ba năm mẹ già cũng đừng mong.
Con người ta ngộ vậy đó. Hở chút, xa nhà, là đã cảm thấy mình lạc lõng rồi, cảm thấy mình là “ly khách” rồi. Ly là ly biệt, là xa cách. Khách nghĩa là người lạ. Ly khách nghĩa là người lạ từ chốn xa, người phải xa quê hương. Trong khổ mở đầu, Thanh Nam tự gọi mình là ly khách, và áo não than, sầu nơi xứ người cũng đã được hai năm.
Hai năm, chẳng biết xuân là gì!
****
2.
trôi dạt từ đông sang cõi bắc
hành trình trơ một gánh ưu tư
quê người nghĩ xót thân lưu lạc
đất lạ đâu ngờ buổi viễn du
**
Đông là phương đông. Bắc là vùng tây bắc của nước Mỹ. Thanh Nam trôi dạt từ nơi này đến nơi kia của quả địa cầu. Xa đến thế thì thôi. Đi xa như vậy, mà hành lý mang theo của ông, chỉ duy mỗi một gánh - ưu tư.
Thanh Nam ưu tư gì? Thì ưu tư vận nước, ưu tư gia đình, ưu tư cho chính mình. Ra đi, thương mình một, thương người còn ở lại đến hai, ba. Lại xót xa mỗi khi nghĩ đến mình, rồi đây, thân lưu lạc nơi đất lạ quê người, sẽ ra sao.
Chuyến viễn du này, thật khó để biết, khi nao mới là ngày quay trở lại!
****
3.
thức ngủ một mình trong tủi nhục
dặm dài chân mỏi bước bơ vơ
giống như người lính vừa thua trận
nằm giữa sa trường nát gió mưa
**
Thức ngủ gì thì cũng chỉ một mình. Một mình với những nỗi lo, với những muộn phiền, buồn bã, với cả tủi, cả nhục, khi bỗng dưng mình, gia đình mình, vận đời xô đẩy, nên bước phải lưu vong.
Khác gì đâu người lính vừa thua trận. Giữa sa trường, thân phơi nát gió mưa!
****
4.
khép mắt cố quên đời chiến sĩ
làm thân cây cỏ gục ven bờ
chợt nghe từ đáy hồn thương tích
vẳng tiếng kèn truy điệu mộng xưa
**
Đôi khi, cả tập thơ, người ta chỉ tìm thấy một bài thơ hay. Đôi khi, cả trường thi, người ta chỉ tìm thấy một khổ thơ hay, hoặc một câu thơ hay, hoặc một từ, đột ngột xuất hiện, làm sáng bừng lên, làm rộn rã lên, làm luồng gió mát ban trưa, làm trăng ngời sáng giữa màn đêm u hoài, tăm tối.  
Từ mà tôi muốn nói lời khen ngợi, đó chính là từ “truy điệu”. Truy điệu là bày tỏ lòng thương tiếc với người không còn nữa: chợt nghe từ đáy hồn thương tích / vẳng tiếng kèn truy điệu mộng xưa.
Ông đã muốn khép mắt để cố quên đời chiến sĩ, như thân cây cỏ khô, gục ngã ở bên đàng. Nhưng rồi ông: chợt nghe từ đáy hồn thương tích / vẳng tiếng kèn truy điệu mộng xưa.
Mộng xưa không còn, mộng xưa đã chết rồi, và tiếng truy điệu như đang được cất lên, như đang được vọng về, tiếc thương hồn tử sĩ, có tên “mộng xưa”.
****
5.
ơi hỡi quê hương bè bạn cũ
những ai còn ai mất giữa sa mù
mất nhau từ buổi tàn xuân đó
không một tin nhà, một cánh thư
**
Bài Thơ Trên Đất Khách của Thanh Nam thiệt là buồn. Càng đọc, nỗi buồn càng mỗi tăng lên.
Ông gọi tên quê hương, gọi tên bè bạn cũ. Ông hỏi thinh không, chớ ai mất, ai còn. Từ cái tháng vừa tàn mùa xuân ấy, đến nay, ông không một tin nhà, mà cũng chẳng cánh thư.
****
6.
biền biệt thời gian mòn mỏi đợi
rối bời tâm sự tuyết đan tơ
một năm người có mười hai tháng
ta trọn năm dài, một tháng tư
**
Lại là một khổ thơ rất buồn. Buồn đeo đẳng. Buồn dai dẳng. Buồn cứ hoài ở trong lòng. Buồn chẳng chịu đi cho.
Biền biệt nghĩa là biệt tăm, không có tin tức gì cả. Thời gian cứ biền biệt. Và ông, ông cứ mòn mỏi đợi, đợi tin nhà.
Lòng ông rối bời, nôn nao, lo lắng. Một năm, người ta, chỉ có mười hai tháng. Riêng ông, một tháng tư thôi, cái tháng tư vừa qua mùa xuân ấy, sao mà nó dài dằng dặc, dài bằng suốt cả năm.
Một tháng mà như bằng một năm!
****
7.
chấp nhận hai đời trong một kiếp
đành theo giông bão phũ phàng đưa
đầu thai lần nữa trên trần thế
kéo nốt trăm năm kiếp sống nhờ
**
Lại một đoạn thơ rất hay. Hay vì cách ví von của Thanh Nam rất lạ. Ông gọi những tháng năm sống ở quê nhà là một đời, tị nạn ở xứ người là đời kế tiếp. Người ta một kiếp một đời. Còn ông, một kiếp, ngắt ra, làm hai đời, là vậy đó.
Ông đành: chấp nhận hai đời trong một kiếp / đành theo giông bão phũ phàng đưa / đầu thai lần nữa trên trần thế / kéo nốt trăm năm kiếp sống nhờ.
Cái đời thứ hai, giống như chết đi rồi, mà Diêm Vương ổng bảo, chưa tận số, sao lù đù vác xác xuống đây? Rồi cái, ổng úm ba la, thấy mình bay lên trần thế lại. Có điều, Diêm Vương ổng lộn, quăng lên, không nhằm nước Việt mà nhằm qua xứ Mỹ.
Thì thôi, kéo tiếp vậy, cho nốt một trăm năm, cái kiếp sống nhờ!
****
8.
đổi ngược họ tên cha mẹ đặt
tập làm con trẻ nói ngu ngơ
vùi sâu dĩ vãng vào tro bụi
thân phận không bằng đứa mãng phu
**
Cái chỗ: đổi ngược họ tên cha mẹ đặt / tập làm con trẻ nói ngu ngơ, thì dễ hiểu quá rồi, không cần nói thêm làm chi nữa. Giờ thì lo mà sống, lo mà: vùi sâu dĩ vãng vào tro bụi. Vùi sâu những danh giá, những địa vị từng có. Chúng hôm nay, đã tro bụi hết cả rồi.
Ở chỗ này, tôi muốn được nói thêm một chút. Người di tản, họ khác lắm với những người chủ động đi định cư ở xứ người. Đi định cư là sự lựa chọn trong chủ động. Còn di tản, họ bị động. Họ rối ren, họ chẳng còn nghĩ được gì cho thông suốt vào những giờ phút sinh tử ấy. Họ cũng không sẵn anh em bà con để nương nhờ, cậy cục. Ngoài hai bàn tay trắng, khi ra đi, họ chẳng kịp mang theo tài sản nào.  
Nên, nếu Thanh Nam có nói: thân phận không bằng đứa mãng phu, nghĩa là, không bằng kẻ ít học, thấp hèn, thì cũng có cái lý của nó, chớ chẳng phải không!
****
9.
canh bạc chưa chơi mà hết vốn
cờ còn nước đánh phải đành thua
muốn rơi nước mắt khi tàn mộng
nghĩ đắt vô cùng giá tự do
**
Rồi ông rầu rĩ: canh bạc chưa chơi mà hết vốn / cờ còn nước đánh phải đành thua / muốn rơi nước mắt khi tàn mộng / nghĩ đắt vô cùng giá tự do.
Quá hay, thơ Thanh Nam quá hay. Câu nào ra câu nấy, không thiếu, không thừa, dầu chỉ là một chữ. Cuộc đời mà ví như canh bạc. Rõ ràng, còn nước đánh, vậy mà phải đành thua. Hay đến vậy, thì thôi.
Không dưng, chỗ này, tôi cũng tặc lưỡi một cái. Mới thấy, cõi đời là cái nơi, không nói gì được trước. Nó đầy rẫy bất ngờ. Và, đầy rẫy, cả những vô lý, khó tin.
Muốn rơi nước mắt, cái cụm từ ấy mới làm ta xúc động làm sao. Muốn rơi nước mắt khi tàn mộng. Biết, chỉ là cơn mộng thôi, một cơn mộng dài, một cơn mộng lớn, mà cũng không tránh được những đau lòng quá đỗi.
Nghĩ đắt vô cùng giá tự do. Để được tự do, như Thanh Nam giờ đây, cũng thiệt là bi ai quá!
10.
bằng hữu qua đây dăm bảy kẻ
đứa nuôi cừu hận, đứa phong ba
đứa nằm yên phận, vui êm ấm
đứa nhục nhằn lê kiếp sống thừa
**
Xứ người, thưa thớt bạn bè. Đã thế, lại mỗi đứa mỗi nơi, mỗi đứa, mỗi hoàn cảnh.
Mà kiểu nào, thì cũng, kiếp sống thừa thôi!
****
11.
mây nước có phen còn hội ngộ
thâm tình viễn xứ lại như xa
xuân này đón tuổi gần năm chục
đối bóng mình ta say với ta.
**
Giọng thơ Thanh Nam vừa cổ điển vừa hiện đại, nên, tuổi nào, đọc thơ ông cũng đặng, giới nào, đọc thơ ông, cũng thấy bóng dáng mình trong đó.
Mây và nước, vốn thứ trên trời, thứ kia ở dưới đất, thế mà, có đôi khi, chúng còn gặp nhau. Còn lũ chúng ta, xưa kia, nơi quê nhà, từng tình thâm, khác gì anh em ruột thịt, bây giờ, lại khó thể thăm nhau. Tết, đứa nào ở nhà đứa đó.
Nên, nhà thơ đành: xuân này đón tuổi gần năm chục / đối bóng mình ta say với ta.
Mình ta, say với ta!
******
ĐÊM CUỐI NĂM UỐNG RƯỢU MỘT MÌNH
1.
Rượu buồn ta rót cho ta
Bạn gần không đến bạn xa chưa về
Rót nghiêng năm tháng vào ly
Mắt nheo bóng xế tay che tuổi buồn
**
Cứ lục bát là tôi thích. Tôi cũng không lý giải được vì sao tôi thích lục bát. Có lẽ, lục bát là một thể thơ, coi vậy chớ khó mà làm hay được lắm. Nhàng nhàng thì nhiều, chớ xuất sắc, ít ai dám vỗ ngực, tự xưng, là tôi.
Thơ Thanh Nam buồn. Cái buồn nằm trong từng con chữ. Cái buồn nằm trong những lúc lên giọng những lúc xuống giọng. Chỉ trong một khổ thơ thôi, mà Thanh Nam dùng đến ba điệp từ “ta”, “bạn”, “buồn”, đủ hiểu, cô đơn lắm, một mình lắm. Luẩn quẩn vào ra, chỉ: rượu buồn ta rót cho ta / bạn gần không đến bạn xa chưa về.
Nhậu một mình, uống một mình, không ai mời, không ai cụng, và cũng chẳng có ai rót cho. Chợt thấy mình già rồi, khi: rót nghiêng năm tháng vào ly / mắt nheo bóng xế tay che tuổi buồn.
****
2.
Rót đầy băng giá cô đơn
Rót thao thức nhớ rót hờn giận quên
Thôi đừng thôi hãy lặng yên
Ngủ ngoan đi nhé cơn điên thuở nào
**
Cũng như thế, ở khổ thơ thứ hai, Thanh Nam vẫn liên tiếp dùng những điệp từ “rót”, “thôi”.
Nỗi một mình, mỗi lúc, mỗi một nhiều hơn. Không chỉ là năm tháng, không chỉ là tuổi buồn, mà, bây giờ, là: rót đầy băng giá cô đơn / rót thao thức nhớ rót hờn giận quên.
Chỉ muốn được nổi giận, chỉ muốn được quên đi, để khỏi hóa điên, những cơn điên của thời tuổi trẻ, nhưng lại sợ tội tình vợ con: ngủ ngoan đi nhé cơn điên thuở nào.
****
3.
Rót ta với bóng cùng nhau
Ngất ngư rót mãi tỉnh vào cơn say
Bốn mươi lăm tuổi rồi đây
Lá xanh còn được bao ngày phù du
**
Cuối cùng, thì cũng tìm được một người bạn, đó là cái bóng. Bèn ân cần với nó: rót ta với bóng cùng nhau / ngất ngư rót mãi tỉnh vào cơn say / bốn mươi lăm tuổi rồi đây.
Say thì say, chớ cũng còn nhớ tuổi mình. Khổng Tử chia cuộc đời người ta làm sáu giai đoạn. Tứ thập nhi bất hoặc. Ngũ thập tri thiên mệnh. Bốn mươi tuổi là cái tuổi chẳng còn những nghi hoặc, bởi trí tuệ đã mở mang. Năm mươi tuổi thì phải biết mệnh trời.
Thanh Nam viết bài thơ này lúc ông bốn mươi lăm tuổi, là cái độ tuổi này đây. Nên, ông mới nói: lá xanh còn được bao ngày phù du.
Phải khen ông, ông Thanh Nam ạ. Bốn mươi lăm tuổi mà thốt được lời như vậy, thì rất đáng để khen.
Cứ như tôi, bốn mươi lăm tuổi, mà lúc nào, cũng ngỡ, đời này dài lắm. Mình vẫn còn, hoài mãi, những ngày mai.
****
4.
Rót đau nhân thế mơ hồ
Nửa khôn ngoan thức nửa rồ dại mê
Nửa đời lăn lóc vòng xe
Rã rời xích chuyển ê chề bánh xoay
**
Biết được cõi này phù du, lại biết được nhân thế rất mơ hồ. Tự nhận mình, khôn ngoan cũng có đấy, nhưng chỉ một nửa thôi, nửa kia, là rồ dại, là ngu ngơ, là mê đắm.
Rồi thì biết đời này vốn chỉ là một vòng xe, mà sợi xích của nó, đã rã rời, mà bánh xoay của nó, đã ê chề lắm nỗi.
Bốn mươi lăm tuổi, viết thơ được như thế, kể cũng chỉ trên đầu ngón tay!
****
5.
Ngó lui hun hút đêm dài
Những xuân đã lánh những đời đã xa
Rót thêm chén nữa mời ta
Cái say như muốn chuyển qua cái sầu
**
Người ta thì ngó tới phía trước, ông Thanh Nam, ổng ngó lui về phía sau, làm tôi nhớ đến Bùi Giáng: xin chào nhau giữa con đường / mùa xuân phía trước miên trường phía sau.
Thì đúng rồi, ông Thanh Nam đây: ngó lui hun hút đêm dài / những xuân đã lánh những đời đã xa.
Thơ lục bát là phải vần, là phải điệu, điệu đàng, điệu bộ, điệu nghệ. Không có những thức điệu ấy, thì, lục bát tiêu tùng
Thanh Nam viết lục bát rất giỏi:
Những xuân đã lánh những đời đã xa
Rót thêm chén nữa mời ta
Cái say như muốn chuyển qua cái sầu
Một loạt xa, ta, qua, “a” mở miệng ra, rồi chúm miệng lại “ầu”, cái sầu!
Giống không, vần điệu của ca dao, của dân ca, của lời mẹ ru, mà chỉ xứ Việt, chỉ nước Việt mới có.
Quá tuyệt. Thanh Nam làm thơ lục bát quá tuyệt. Cái tuyệt nằm ở sự nên thơ. Cái tuyệt nằm ở vần điệu. Cái tuyệt nằm ở hình ảnh tạo nên. Cái tuyệt nằm ở sự liên tưởng.
Liên tưởng về cái chất rất Việt Nam.
Có đến nơi đâu, thì, nguồn gốc, cũng Việt Nam!
****
6.
Bốn mươi lăm tuổi rồi sao
Ngó gương xưa thấy tóc râu rối bù
Trán hằn dăm lũng ưu tư
Cuộc chơi phù thế chừng như mỏi mòn
**
Bốn mươi lăm tuổi, mà đã thảng thốt, rồi sao! Thì phải rồi, hồi xưa, ông Y Vân, ổng từng viết nhạc đó: em ơi, có bao nhiêu, sáu mươi năm cuộc đời.
Giờ, bốn mươi lăm tuổi, là hơn nửa đời người rồi: ngó gương xưa thấy tóc râu rối bù / trán hằn dăm lũng ưu tư / cuộc chơi phù thế chừng như mỏi mòn.
Làm thơ lục bát mà muốn hay, thì không chỉ giỏi vần, giỏi điệu, mà còn phải giàu có cả về từ vựng nữa.
Ông Thanh Nam, ổng đủ cả hai điều ấy!
****
7.
Sóng nhồi thác đẩy mưa tuôn
Đời trôi chảy mãi mộng tròn lần khân
Bốn mươi lăm tuổi quay nhìn
Cái trôi cùng với cái chìm đuổi đeo
**
“Lần khân”, nghĩa là chần chừ, kéo dài nhằm trì hoãn. Lâu lắm, tôi mới lại nghe từ này. Thanh Nam vẻ như rất bối rối với số tuổi quá nửa đời người của mình, nên ông lặp đi lặp lại mãi con số bốn mươi lăm tuổi.
Tôi lại sực nhớ về thời cuộc lúc này, một ngàn chín trăm bảy mươi tư, dầu sôi lửa bỏng. Nên cũng không trách được những lo lắng, những muộn phiền, những âu sầu, mà gần như, lúc ấy, ai cũng hệt.
****
8.
Tiếc gì trận gió thu reo
Tóc xanh phơ phất chạy theo mộng vàng
Hỏi ta ngày xế năm tàn
Rượu buồn sao chẳng rót tràn xót thương
**
Tóc còn xanh mà mộng đã vàng, rồi, ngày xế năm tàn. Những ý đối, những vế đối, những từ đối trong thơ của Thanh Nam, liên tục xuất hiện. Gần như trong toàn bài thơ, không chỗ nào mà ông không sử dụng phép đăng đối .
Thế nên, thơ ông buồn nhưng đọc không chán, thơ ông sầu nhưng đọc không ngán, là nhờ những cấu trúc đăng đối, khiến đọc lên, nghe chữ rất giòn, rất sinh động.
****
9.
Ngủ say mai sớm lên đường
Đấu trường lại múa dăm đường võ quen
Ta ru ta khúc ưu phiền
Ngủ ngoan đi nhé, cơn điên thuở nào.
**
Buồn mấy thì cũng phải sống. Sầu mấy, thì cũng phải đối diện. Đối diện với cuộc đời. Đối diện với đấu trường cơm áo, mà mỗi thế võ sai, là mỗi lần trượt vào lằn sinh tử.
Ngủ cho say. Tự mà ru mình đi. Lại nhớ câu của ông Trịnh Công Sơn, ổng viết: ru từng chiếc bóng, lênh đênh vào giấc ngủ ngon.
Cho tôi tay gối mong manh!
******
KẾT
Thơ Thanh Nam hiền. Nói một cách khác, thơ ông thuần hậu, nhẹ nhàng. Chỉ xót xa, đau đớn, ngậm ngùi, chớ không hằn học, căm ghét hay thù hận.
Thơ không lên giọng dạy đời, chỉ bảo, cũng không xuống giọng rên rỉ, khóc than. Thơ Thanh Nam không cường điệu, không thương vay khóc mướn, và cũng chẳng làm bộ làm tịch. Thơ ông không giả tạo, lại càng không kịch tính.
Thơ ông không đỏm dáng. Nó lành như cuộc đời ông. Và, buồn như cuộc đời ông. Một kiếp hai đời, chỉ vỏn vẹn năm mươi tư năm, ngắn ngủi!
Sài Gòn 03.04.2024
Phạm Hiền Mây

lượm của Mây về

Phải chi hôm nào thầy abc cho đọc thơ không phải lượm