[duke]

Thành phố ngầm 20.000 dân của Thổ Nhĩ Kỳ

Hơn 85m bên dưới những ống khói cổ tích nổi tiếng của Cappadocia là một thành phố ngầm khổng lồ đã được sử dụng gần như liên tục trong hàng nghìn năm.




(Năm nay, chúng tôi đã xuất bản nhiều câu chuyện đầy cảm hứng và tuyệt vời khiến chúng tôi yêu thế giới – và đây là một trong những câu chuyện yêu thích của chúng tôi.)

Những cơn gió mạnh thổi tung đất bay lên không trung khi tôi đi bộ qua Thung lũng Tình yêu của Cappadocia. Những sườn đồi màu hồng và màu vàng tô điểm cho khung cảnh nhấp nhô với những hẻm núi màu đỏ đậm và những khối đá ống khói thấp thoáng ở phía xa. Trời khô cằn, nóng bức, lộng gió và đẹp đến kinh ngạc. Cách đây hàng thiên niên kỷ, môi trường núi lửa đầy biến động này đã tự nhiên điêu khắc những ngọn tháp xung quanh tôi thành hình nón, hình nấm, hiện thu hút hàng triệu du khách đi bộ đường dài hoặc đi khinh khí cầu ở khu vực miền trung Thổ Nhĩ Kỳ.



Nhưng bên dưới bề mặt đổ nát của Cappadocia, một điều kỳ diệu có kích thước khổng lồ không kém đã bị ẩn giấu trong nhiều thế kỷ; một thành phố dưới lòng đất có thể che giấu nơi ở của tới 20.000 cư dân trong nhiều tháng cùng một lúc.

Thành phố cổ Elengubu, ngày nay được gọi là Derinkuyu, nằm sâu hơn 85m dưới bề mặt Trái đất, bao gồm 18 tầng đường hầm. Là thành phố ngầm được khai quật lớn nhất trên thế giới, nó đã được sử dụng gần như liên tục trong hàng nghìn năm, được đổi chủ từ người Phrygians sang người Ba Tư rồi đến người theo đạo Thiên chúa trong Thời đại Byzantine. Cuối cùng nó đã bị người Hy Lạp Cappadocia bỏ rơi vào những năm 1920 khi họ đối mặt với thất bại trong cuộc chiến tranh Hy Lạp-Thổ Nhĩ Kỳ và đột ngột chạy trốn hàng loạt sang Hy Lạp. Không chỉ những căn phòng giống như hang động trải dài hàng trăm dặm mà người ta cho rằng hơn 200 thành phố nhỏ, riêng biệt dưới lòng đất cũng được phát hiện trong khu vực có thể được kết nối với những đường hầm này, tạo ra một mạng lưới ngầm khổng lồ.

Theo hướng dẫn viên của tôi, Suleman, Derinkuyu chỉ được "phát hiện lại" vào năm 1963 bởi một người dân địa phương vô danh, người liên tục làm mất đàn gà của mình. Trong khi anh ấy đang sửa sang ngôi nhà của mình, những con gia cầm sẽ biến mất trong một khe nứt nhỏ được tạo ra trong quá trình sửa sang lại, không bao giờ được nhìn thấy nữa. Sau khi điều tra kỹ hơn và đào bới, người Thổ đã khai quật được một lối đi tối tăm. Đây là lối vào đầu tiên trong số hơn 600 lối vào được tìm thấy trong các ngôi nhà riêng dẫn đến thành phố dưới lòng đất Derinkuyu.

Cuộc khai quật bắt đầu ngay lập tức, phát hiện ra một mạng lưới phức tạp gồm những ngôi nhà dưới lòng đất, kho chứa thực phẩm khô, chuồng gia súc, trường học, nhà máy rượu vang và thậm chí cả một nhà nguyện. Đó là cả một nền văn minh được giấu an toàn dưới lòng đất. Thành phố hang động này nhanh chóng thu hút hàng nghìn khách du lịch ít cảm thấy ngột ngạt nhất ở Türkiye và vào năm 1985, khu vực này đã được thêm vào danh sách Di sản Thế giới của UNESCO. 

Hình ảnh bởi RalucaHotupan/Getty Derinkuyu được tạo thành từ 18 tầng hầm đào sâu hơn 85m dưới lòng đất 


Derinkuyu được tạo thành từ 18 tầng hầm đào sâu hơn 85m dưới lòng đất

Ngày xây dựng chính xác của thành phố vẫn còn gây tranh cãi, nhưng Anabasis, được viết bởi Xenophon ở Athens vào khoảng năm 370 trước Công nguyên, là tác phẩm cổ nhất dường như đề cập đến Derinkuyu. Trong cuốn sách, ông đề cập đến người Anatolian, trong hoặc gần vùng Cappadocia, sống dưới lòng đất trong những ngôi nhà được khai quật thay vì những ngôi nhà trong hang động bên vách đá phổ biến hơn được biết đến nhiều trong khu vực.

Theo Andrea De Giorgi, phó giáo sư nghiên cứu cổ điển tại Đại học bang Florida, Cappadocia đặc biệt phù hợp với loại công trình ngầm này do đất thiếu nước và đá dễ uốn, dễ đúc. Ông nói: “Địa mạo của khu vực có lợi cho việc đào các không gian dưới lòng đất”, đồng thời giải thích rằng đá tuff ở địa phương khá dễ dàng để khắc bằng các công cụ đơn giản như xẻng và cuốc chim. Vật liệu pyroclastic tương tự này đã được rèn một cách tự nhiên thành những ống khói trong truyện cổ tích và những ngọn tháp hình dương vật nhô ra từ mặt đất trên mặt đất.

Cappadocia đặc biệt phù hợp với loại công trình ngầm này do đất thiếu nước và đá dễ uốn, dễ đúc.
Nhưng ai được công nhận là người tạo ra Derinkuyu vẫn còn là một phần bí ẩn. Theo A Bertini, một chuyên gia về Địa Trung Hải, nền tảng cho mạng lưới hang động ngầm rộng lớn thường được cho là của người Hittite, "những người có thể đã khai quật vài tầng đầu tiên trong đá khi họ bị người Phrygian tấn công vào khoảng năm 1200 trước Công nguyên". nhà ở trong hang động, trong bài luận của ông về kiến trúc hang động trong khu vực. Tăng thêm sức nặng cho giả thuyết này, các đồ tạo tác Hittite đã được tìm thấy bên trong Derinkuyu

Tuy nhiên, phần lớn thành phố có thể được xây dựng bởi người Phrygians, những kiến trúc sư thời đồ sắt có tay nghề cao, những người có đủ phương tiện để xây dựng các cơ sở phức tạp dưới lòng đất. De Giorgi giải thích: “Phrygians là một trong những đế chế ban đầu nổi bật nhất của Anatolia”. "Họ đã phát triển khắp miền tây Anatolia vào khoảng cuối thiên niên kỷ thứ nhất trước Công nguyên và có xu hướng tạo ra các khối đá hoành tráng và tạo ra những mặt tiền cắt bằng đá đáng chú ý. Mặc dù khó nắm bắt, nhưng chúng & vương quốc lan rộng bao gồm hầu hết miền tây và miền trung Anatolia, bao gồm cả khu vực Derinkuyu."


Hình ảnh Richard Beck/Getty Những tảng đá nặng nửa tấn có thể được lăn tại chỗ để đóng các đường hầm trong thời gian bị xâm chiếm 
Nguồn hình ảnh, Richard Beck.




Ban đầu, Derinkuyu có thể được sử dụng để lưu trữ hàng hóa, nhưng mục đích chính của nó là nơi trú ẩn tạm thời khỏi những kẻ xâm lược nước ngoài, trong đó Cappadocia chứng kiến sự thay đổi liên tục của các đế chế thống trị trong suốt nhiều thế kỷ. De Giorgi giải thích: “Sự kế thừa của các đế chế và tác động của chúng đối với cảnh quan của Anatolia giải thích cho việc tìm đến những nơi trú ẩn dưới lòng đất như Derinkuyu”. "Tuy nhiên, vào thời điểm các cuộc tấn công của người Hồi giáo [Thế kỷ 7] [vào Đế chế Byzantine chủ yếu theo đạo Thiên chúa], những ngôi nhà này đã được sử dụng một cách tối đa." Trong khi người Phrygian, người Ba Tư và người Seljuks, cùng với những người khác, đều sinh sống trong khu vực và mở rộng đến thành phố dưới lòng đất trong những thế kỷ tiếp theo, dân số của Derinkuyu đã tăng lên đến đỉnh điểm trong Kỷ nguyên Byzantine, với gần 20.000 cư dân sống dưới lòng đất.



Ngày nay, bạn có thể trải nghiệm thực tế đau khổ của cuộc sống dưới lòng đất chỉ với 60 lira Thổ Nhĩ Kỳ (2,80 bảng Anh). Khi tôi đi xuống những đường hầm hẹp, mốc meo, những bức tường đen kịt vì bồ hóng do ánh đuốc chiếu qua hàng thế kỷ, cảm giác sợ hãi ngột ngạt xa lạ bắt đầu xuất hiện. Tuy nhiên, sự khéo léo của các đế chế khác nhau đã mở rộng trên Derinkuyu nhanh chóng trở nên rõ ràng. Các hành lang ngắn, hẹp có chủ ý buộc du khách phải di chuyển trong mê cung các hành lang và nhà ở trong khi cúi xuống và xếp hàng một - rõ ràng là một vị trí không thích hợp cho những kẻ xâm nhập. Được chiếu sáng lờ mờ bởi ánh đèn, những tảng đá hình tròn nặng nửa tấn chặn các cánh cửa giữa mỗi tầng trong số 18 tầng và chỉ có thể di chuyển được từ bên trong. Những lỗ tròn nhỏ, hoàn hảo ở giữa những cánh cửa khổng lồ này sẽ cho phép cư dân tấn công những kẻ xâm lược trong khi vẫn duy trì chu vi an toàn.



“Cuộc sống dưới lòng đất có lẽ rất khó khăn,” hướng dẫn viên Suleman của tôi nói thêm. "Người dân tự giải tỏa trong những chiếc bình đất sét đậy kín, sống bằng ánh đuốc và vứt xác chết tại những khu vực [được chỉ định]."



Mỗi cấp độ của thành phố đều được thiết kế cẩn thận cho những mục đích sử dụng cụ thể. Gia súc được nhốt trong chuồng gần mặt nước nhất để giảm mùi hôi và khí độc do gia súc thải ra, cũng như cung cấp một lớp cách nhiệt sống ấm áp cho những tháng lạnh giá. Các lớp bên trong của thành phố bao gồm nhà ở, hầm rượu, trường học và không gian hội họp. Có thể nhận dạng bằng trần hình vòm thùng độc đáo, một trường truyền giáo Byzantine truyền thống, hoàn chỉnh với các phòng học liền kề, nằm trên tầng hai. Theo De Giorgi, "bằng chứng về việc sản xuất rượu vang được căn cứ vào sự hiện diện của các hầm rượu, thùng để ép và amphoras [lọ cao, hai tay cầm có cổ hẹp]." Những căn phòng đặc biệt này cho thấy cư dân Derinkuyu đã sẵn sàng dành nhiều tháng dưới lòng đất.



Hình ảnh SVPhilon/Getty Derinkuyu có nhiều lối vào, trong đó có hơn 600 lối vào được tìm thấy trong nhà riêng (Credit: SVPhilon/Getty Images)SVPhilon/Getty Images




Derinkuyu có nhiều lối vào, trong đó có hơn 600 lối vào được tìm thấy trong nhà riêng (Credit: SVPhilon/Getty Images)



Nhưng ấn tượng nhất là hệ thống thông gió phức tạp và giếng được bảo vệ có thể cung cấp không khí trong lành và nước sạch cho toàn thành phố. Trên thực tế, người ta cho rằng việc xây dựng Derinkuyu ban đầu tập trung vào hai yếu tố thiết yếu này. Hơn 50 trục thông gió, cho phép luồng không khí tự nhiên giữa nhiều ngôi nhà và hành lang của thành phố, được phân bổ khắp thành phố để tránh một cuộc tấn công có thể gây tử vong vào nguồn cung cấp không khí của họ. Giếng được đào sâu hơn 55m và người dân thành phố có thể dễ dàng cắt bỏ từ bên dưới.



Mặc dù việc xây dựng Derinkuyu thực sự rất khéo léo nhưng đây không phải là thành phố ngầm duy nhất ở Cappadocia. Với diện tích 445 km2, đây chỉ là thành phố lớn nhất trong số 200 thành phố ngầm bên dưới Đồng bằng Anatolian. Hơn 40 thành phố nhỏ hơn nằm sâu từ ba tầng trở lên dưới bề mặt. Nhiều nơi được kết nối với Derinkuyu thông qua các đường hầm được đào cẩn thận, một số kéo dài tới 9 km. Tất cả đều được trang bị lối thoát hiểm khẩn cấp trong trường hợp cần phải quay trở lại mặt nước ngay lập tức. Nhưng những bí mật dưới lòng đất của Cappadocia vẫn chưa được khai quật hết. Vào năm 2014, một thành phố ngầm mới và có khả năng còn lớn hơn đã được khai quật bên dưới vùng Nevsehir.


Câu chuyện sống của Derinkuyu kết thúc vào năm 1923 khi người Hy Lạp Cappadocia di tản. Hơn 2.000 năm sau khi thành phố được thành lập, Derinkuyu đã bị bỏ hoang lần cuối cùng. Sự tồn tại của nó gần như bị thế giới hiện đại lãng quên cho đến khi một số con gà sai lầm đưa thành phố dưới lòng đất trở lại ánh sáng.

S.T