[anatta]

Trích 1 đoạn tùy bút đọc khoảng chục năm trước.

Một lần chúng tôi ngồi nói chuyện gẫu trên hai chiếc ghế gỗ nhìn ra sân chùa im mát dưới bóng mấy cây nhãn, bạn tôi (một nhà sư theo Bắc Tông) xin lỗi:
"Bạn tới chơi mà không có trà lá chi mà mời. Chùa Lào không có nấu nướng bếp núc chi."
"Nước nôi chi, ngồi chơi một lát đói bụng ra ngoài phố làm mấy hột vịt lộn hoặc mì cháo chi cũng có. Anh ăn
 mặn được chứ ?"
"Mình thọ giới từ bên nhà, ăn chay. Nhưng mà qua đây, họ cho chi, mình ăn cái đó. Giữ giới mà phiền cho người khác cũng tổn đức."
(Đó Đây, 129 - 130)

Thích thái độ của sư này, biết tùy thời.

Theo cá nhân tôi nghĩ, mấy cái giáo luật này kia chỉ nên xem như là guidelines, hoặc gợi ý, suggestions chứ khg nên xem như law là những điều tuyệt đối bắt buộc phải tuân theo. 

Cái câu mà anh anatta dẫn trong Kinh Dịch:"Khi nào tấn, khi nào thối, chỉ có bậc thánh nhân mới biết ứng xử mà thôi", theo thiển ý cá nhân thì khg có nghĩa rằng phải đạt tới bậc thánh thì mới nên hay biết ững xử theo thời mà chỉ có nghĩa là: chỉ có bậc thánh mới có thể ứng dụng chữ thời một cách rốt ráo mà thôi.

Nói cách khác, bậc phàm nhân vẫn có thể và nên theo chữ thời. 

Lý luận như anh anatta nghe cũng có lý, tuy nhiên, tôi nghĩ, cái nghich lý ở chỗ, nếu bước đầu vào đạo thi giới rất cần để hướng dẫn, nhưng nếu sau 10, 20 năm hay 30 năm  mà cứ khư khư theo luật triệt để thì sẽ khg bao giờ người hành giả bước ra khỏi level sơ cơ/beginner  để lên level trung cấp/intermediate chứ đừng nói tới ngưỡng của bậc thánh.  Tôi lấy thí dụ chơi cờ, mới vô thì nên theo những chỉ dẫn của các bậc master (khi nào ra xe, khi nào chống sĩ..) , nhưng nếu chơi bao nhiêu năm mà cứ máy móc theo sát những nguyên tắc đó thì khg khá nổi.

Chào anh duoctue,

Lề lối Biết Sống dựa trên nền tảng Đạo Đức thì tuỳ theo quan niệm lựa chọn cung cách sống và hành xử của mỗi người mà thôi. Tôi nghĩ Trang chỉ ra đạo đức làm nền tảng để khi tuỳ thời hành xử thì nếu lợi ta thì sẽ không tổn hại cho nguời. Còn nếu không có đạo đức thì có thể lợi ta nhưng mà hại cho người. Như vậy, có thể dẹp giới luật, hoặc là tu dưỡng theo giới luật để sống và tùy thời xử sự là do ý muốn tự do cá nhân.

Về thí dụ cờ tướng mà anh đưa ra, cá nhân tôi cho rằng: nền tảng giới luật cũng giống như quy luật đi và ăn quân của Xe Pháo Mã, Tướng, Sĩ, Tượng, và Chốt .v.v... Biến hóa trong các thế cờ, nước đi, là do chơi nhiều, suy ngẫm và học hỏi người hay hơn.

Nói về giới luật như anh đưa ra thí dụ ông sư Bắc Tông tùy thời phải ăn mặn, vì không thể đòi hỏi bá tánh cúng dường thực phẩm chay. Như post tôi trả lời SaoDen, thì tôi có nói nhà Phật đề ra 5 giới căn bản. Tôi bàn đôi lời cái thí dụ tùy thời ăn mặn của anh đưa ra:

- Thật ra, vị sư cũng có thể ăn cơm trắng với muối cũng được, tuy nhiên ăn măn ở đây cũng không là vấn đề. Hệ phái Nguyên thủy, các sư cũng đi trì bình, bá tánh dâng cái gì thì ăn cái đó, không có chọn lựa. Trở lại chuyện vị sư Bắc Tông, sư không muốn làm phiền gây khó khăn cho người cúng dường, có sao thì ăn vậy, thì đây cũng thể hiện sự cảm thông của sư, cũng là lòng Từ của sư.

- Nhưng, tôi nghĩ là sư vẫn giữ 4 giới kia chứ, phải không? Hơn nữa, nhà sư thì giữ giới luật nhiều hơn phật tử tại gia, cho nên tôi nghĩ sư phải giữ ít lắm thập thiện giới và nhiều hơn. Tức là trong cái hành động tùy thời đó của ông vẫn có đủ 4 giới hoặc nhiều hơn (vì ông là nhà sư), chứ đâu phải là phá bỏ hầu hết giới luật.

Để kết luận tôi nghĩ, một hành động tùy thời mà không không có hàm dưỡng đạo đức 5 giới luật căn bản trong tâm thì khi hành động đó khi thể hiện sẽ lợi/hại cho mình và hại cho người. Cho nên, phàm nhân tu dưỡng được đầy đủ 5 giới thì tốt, còn không thì tu tập được giới nào thì hay giới đó, 3 giới thì lợi ích nhiều hơn là 1 giới.