[Cúc]

Có nguồn gốc từ Hy Lạp cổ đại, chế độ dân chủ trải qua nhiều thăng trầm rồi phát triển mạnh ở phương Tây sau thời đại Khai Sáng với những cột mốc lịch sử như Cách Mạng Pháp 1789. Tới năm 2000, Freedom House – một “think-tank” của Hoa Kỳ – xác định 120 quốc gia là các nền dân chủ, chiếm 63% tổng số quốc gia trên thế giới, nhưng con số này giảm dần trong hai thập niên qua cùng với đà thoái trào của chế độ dân chủ và sự trỗi dậy của các chế độ độc tài, chuyên chế khắp thế giới.

Ở phương Đông, đặc biệt là Trung Quốc và Việt Nam – hai quốc gia vừa có truyền thống Khổng Giáo lâu đời, vừa theo chủ nghĩa Cộng Sản – khái niệm dân chủ, theo cách hiểu phổ quát hiện nay, hầu như khá xa lạ với đa số người dân.

Trong các học thuyết quản trị xã hội ở Trung Quốc – mà Việt Nam chịu ảnh hưởng rất sâu đậm – suốt mấy ngàn năm qua không có ý niệm “dân chủ,” thậm chí “công dân” cũng không, mà chỉ có “thần dân”: con người sinh ra đã phải có bổn phận phục tùng “đức vua” (quân), vua được đặt cao hơn cha mẹ (quân-sư-phụ). “Nhập thế cục bất khả vô văn tự/ Xuất mẫu hoài tiên thị hữu quân thân” (Nguyễn Công Trứ). Ra khỏi bụng mẹ thì vua và cha mẹ đã có trước rồi!