[anatta]

Huynh Anatta ui! 

Đức Phật có nói về Những Pháp Che Chở Thế Gian, huynh có thể chia sẽ thêm được hông huynh?

Thank you huynh!    

Chào Xí Xọn,

TÀM & QUÝ

Theo Đức Phật có 2 pháp che chở thế gian đó là Tàm và Quý. Xin hãy đọc đoạn kinh dưới đây trong Tăng Chi Bộ - Chương II.

Hai pháp này, này các Tỷ-kheo, là pháp đen. Thế nào là hai? Không tàm và không quý. Các pháp này, này các Tỷ-kheo, là hai pháp đen.

Hai pháp này, này các Tỷ-kheo, là pháp trắng. Thế nào là hai? Tàm và quý. Các pháp này, này các Tỷ-kheo, là hai pháp trắng.

Hai pháp trắng này, này các Tỷ-kheo, che chở cho thế giới. Thế nào là hai? Tàm và quý. Nếu hai pháp trắng này, không che chở cho thế giới, thời không thể chỉ được đây là mẹ hay là em, chị của mẹ, hay đây là vợ của anh hay em của mẹ, hay đây là vợ của Thầy hay đây là vợ của các vị tôn trưởng. Và thế giới sẽ đi đến hỗn loạn như giữa các loài dê, loài gà vịt, loài heo, loài chó, loài dã can. Vì rằng, này các Tỷ-kheo, có hai pháp trắng này che chở cho thế giới, nên mới có thể chỉ được đây là mẹ hay đây là chị em của mẹ, hay đây là vợ của anh hay em của mẹ, hay đây là vợ của Thầy hay đây là vợ của các vị tôn trưởng.


Theo Thắng Pháp thì Tàm và Quý là hai tâm sở thiện lành.

TÀM (Hiri): Hổ thẹn tội lỗi trong tâm, tức là những điều bất thiện. TÀM là một tâm sở, khi nó khởi sanh trong tâm thì có đặc tính khiến cho tâm ta cảm thấy xấu hổ và kinh tởm trong tâm về các hành vi sai trái của Thân và Khẩu.

QUÝ (Ottappa): Ghê sợ tội lỗi. Kinh sợ những hậu quả tội lỗi, bất thiện do hành xử của thân và ngôn ngữ.

Như vậy TÀM sự hổ thẹn trong tâm khi ta nghĩ đến những gì bất thiện, tội lỗi được thực hiện bởi Thân và Khẩu. Còn QUÝ ghê sợ những hậu quả tội lỗi gây ra bởi thân và ngôn ngữ.

Khi Tàm và Quý sanh lên trong tâm thì chúng có đặc tánh giúp ta tránh xa được các điều tội lỗi, ác. Lấy thí dụ, nếu ta định nói dóc, để lợi mình hại người, hay nói lời thô ác gây tổn thương người, hoặc lời nói gây chia rẻ người khác tạo ra bất hoà xung đột giữa họ thì ta suy nghĩ lại lời Phật dạy về Chánh ngữ. Đừng dùng lời nói để gây tổn thương, bất hoà, đau khổ cho kẻ khác. Nên ta không làm.

Nguyên nhân để có được TÀM là lòng Tự Trọng khi ta suy nghĩ đến những gì thiện lành tốt đẹp cho mình, ta không làm. Nguyên nhân để có Quý sanh lên là lòng Tôn Trọng của ta đối với người khác. Vì khi ta thấy được hậu quả của hành động bởi thân hoặc lời nói của ta gây ra cho người khác, ta tôn trọng họ, không muốn nhìn thấy họ bị đau đớn, khổ sở... nên ta không làm.

Hai phẩm chất TÀM và QUÝ giữ cho xã hội vững vàng trong trật tự, đạo đức và yên ổn. Thế nên, Đức Phật mới miêu tả hai yếu tố tinh thần Tàm và Quý này là LOKAPALA. LOKA có nghĩa là thế gian. PALA nghĩa là nâng đỡ, che chở, hay bảo vệ.  

Vậy, Lokapala có nghĩa là những Pháp Che Chở cho Thế Gian.


VÔ TÀM & VÔ QUÝ

Không Tàm (vô tàm) và Không Quý (vô quý) theo như lời kinh Phật nói trên là hai pháp đen, là hai pháp ngược lại TÀM và QUÝ, mà Đức Phật gọi là hai pháp trắng.

VÔ TÀM (Ahirika) là không kinh tởm hay sợ hãi tội lỗi trong tâm được thể hiện qua thân và ngữ của mình.

VÔ QUÝ (Anottappa) là ta không ghê sợ, hay thản nhiên lạnh lùng trước những hậu quả tội lỗi, bất thiện được tạo ra bởi hành động của thân và lời nói đến người khác.

"Đặc tính của Vô Tàm là trong tâm vắng bặt sự ghê sợ và kinh sợ tội lỗi về những điều sai trái, bất thiện của thân và khẩu. Vô Tàm được so sánh như con lợn không kinh tởm trong việc ăn phẩn. Khi Vô Tàm sanh khởi trong tâm, ta không hổ thẹn những gì tà vạy về thân và lời nói. Ta không xấu hổ trong việc phá giới. Ta không ngượng nghịu khi làm việc vô đạo đức." (Thắng Pháp)

"Đặc tính của Vô Quý là vắng mặt sự ghê sợ về hậu quả của những tà hạnh trên gây ra bởi thân và ngôn ngữ. Khi trong tâm trí có Vô Quý, thì ta không kinh sợ những hậu quả của hành vi của ta gây ra cho người khác. Vô Quý được so sánh với con thiêu thân bay thẳng vào ngọn lửa mà không sợ." (Thắng Pháp)

Nguyên nhân của Vô Tàm là do ta thiếu lòng Tôn trọng bản thân mình, và nguyên nhân của Vô Quý là ta không có lòng Tôn trọng người khác. Khi Vô Tàm và Vô Quý sanh khởi trong tâm thì ta không sợ những hành động tội lỗi, không quan tâm đến hậu quả mà người khác phải hứng chịu. Ta lạnh lùng, tàn khốc, thản nhiên làm điều tà vạy, sai trái. Nếu có lòng tự trọng, ta sẽ không làm những điều tội lỗi. Nếu ta biết hổ thẹn, ta sợ bị chỉ trích và chê bai bởi những người khác, ta sẽ không làm những điều tà hạnh, sai trái.

Những kẻ nào mà thường xuyên hành xử một cách Vô Tàm và Vô Quý, năng lực u mê được tích tụ đậm đặc của hai pháp đen này sẽ che mờ tâm trí họ, sai khiến họ, và hậu quả là đi đến sự thông dâm, loạn luân người và người, như Đức Phật đã cảnh báo trong đoạn kinh trên: "...Và thế giới sẽ đi đến hỗn loạn như giữa các loài dê, loài gà vịt, loài heo, loài chó, loài dã can...".

Đối với Phật tử, giữ ngũ giới cũng là tu tập phát triển hai thiện pháp Tàm và Quý, và ngăn ngừa, tiêu trừ đi Vô Tàm và Vô Quý. Lấy thí dụ giới Vọng ngữ: nói thật (*), không nói lời hung ác, không nói lời đâm thọc gây bất hoà khí giữa những người khác...

Theo Đức Phật thì thói quen nói láo, nói dóc (*) sẽ sanh ra tật nói xấu, nói lời ác ngữ. Nói xấu và ác khẩu tăng thịnh sẽ khiến lòng tham dục, sân hận tăng trưởng. Tham dục và sân hận, oán thù tăng thịnh mạnh mẽ, thì rất dễ si mê làm những hành vi Vô Tàm và Vô Quý một cách thản nhiên, lạnh lùng, như là thiếu kính trọng cha mẹ hay bậc tôn trưởng.

Khi thế giới, xã hội không còn hai phẩm chất của Tàm và Quý, hay là đa số con người không còn tôn trọng hai yếu tố đạo đức tinh thần này, thì sự vô đạo đức, vô luân, bạo lực sẽ tràn lan trong xã hội. Cho nên, Tàm và Quý là hai pháp nâng đỡ và bảo vệ xã hội con người được ổn định và yên vui.



(*) Tập nói thật cũng là một trong những yếu tố tu dưỡng quan trọng để đi vào con đường Đại Hùng và Đại Lực của Phật Thích Ca. Huynh sẽ đăng riêng một post về đề tài Nói Thật.