[LeThanhPhong]

Sư Toại Khanh Trả Lời Câu Hỏi bài giảng Kalama & Simsapa (1-2)

https://toaikhanh.com/audiotext.php?mp3=...%E1%BB%8Fi

Lớp Kinh Tạng trích diễm thứ hai hàng tuần 03/01/2022
Trả lời câu hỏi bài giảng Kalama & Simsapa

Câu hỏi bài kinh Kalama

Ghi chú:
Bát đoán Phật Ngôn:

1. Pháp dẫn đến ly tham
   
2. Pháp dẫn đến không bị trói buộc
   
3. Pháp dẫn đến không có tích tập
   
4. Pháp dẫn đến ít ham muốn
   
5. Pháp dẫn đến tri túc
   
6. Pháp dẫn đến viễn ly
   
7. Pháp dẫn đến tinh cần
   
8. Pháp dẫn đến dễ nuôi.
   

http://www.chanhminhtk.org/phapam/cacchu...index.html

--ooOoo--

Hôm nay chúng ta quay lại giải quyết mấy câu hỏi bài tập. Rất thú vị khi thấy bà con có những ý tưởng rất thú vị, có quan tâm đến bài vở.

Chúng ta giải quyết tất cả là 6 câu bài tập.

1. Nếu sống theo tinh thần bài kinh Kālāma vừa học, người Phật tử còn có thể dựa vào đâu để nhận định một lời rao giảng "đây là lời Phật"?

Theo bài kinh Kalama đức Phật chỉ đưa cho mình 2 tiêu chí, 2 nền tảng để nhận xét một vấn đề trước khi mình phủ bác hay chấp nhận nó:

Thứ nhứt, cái đó có phải điều thiện hay không? 
Thứ hai, đó có phải điều bất thiện hay không?

Đó là hai nền tảng, hai cơ sở để mình dựa vào đó mình bỏ hay là theo một vấn đề, chấp nhận hay phủ bác một vấn đề. Nhưng mà cái đó, đương nhiên lời Phật là đầy đủ rồi, không sót gì đâu. Nhưng mà gọn quá. Bởi vì, nếu chỉ dựa trên chữ “thiện”, “bất thiện” có nhiều người khó bề xoay xở trong đời sống thực tế, trong cuộc tu.

Ở đây chúng có bài kinh Bát Đoán Phật pháp của bà Gotami, di mẫu của đức Phật, dì ruột của thái tử Tất Đạt. Khi bà xuất gia, chứng La Hán, thì bà trở thành bậc Ni tổ, người đầu tiên sáng lập hệ thống tỳ-kheo-ni.

Lần đó, bà đến gặp Phật: "Bạch Thế Tôn, rồi đây sẽ có rất nhiều người thậm xưng hay mạo mạo nhận đây là lời Phật, người hậu tấn về sau biết dựa vào đâu xác minh đâu là lời dạy Thế Tôn, đâu không phải là lời Phật?"

Đức Phật trả lời cho bà Gotami. Chúng ta biết rằng, chỉ dựa vào bài kinh Kalama và bài kinh Bát Đoán Phật pháp, chúng ta hoàn toàn có thể hiểu rằng: 

Nếu câu hỏi đó, được hỏi lại ở hoàn cảnh khác với đối tượng khác thì chắc chắn rằng đức Thế Tôn sẽ có cách trả lời khác, nhưng nội dung vẫn là bài kinh Kalama. 

Có nghĩa là: 

Cái gì thiện thì theo, cái gì bất thiện thì bỏ. 

1. Nhưng thiện ở đây là cái gì? 
   
2. Bất thiện ở đây là cái gì? 
   

Thì, tùy chỗ mà Ngài nói rộng, nói sâu khác nhau. Nhớ nha. Tùy chỗ mà Ngài giải thích cái thiện và cái bất thiện rộng, sâu khác nhau, tùy căn cơ chúng sinh.

Thí dụ, 

1. Ngài nói chuyện đó mà cho người xuất gia nó khác người cư sĩ, 
   
2. Ngài trả lời câu đó cho bậc đại trí khác cho người nhiều đức tin, 
   
3. Ngài trả lời câu đó cho bậc thích trì giới khác người thích thiền định. 
   
4. Ngài trả lời câu đó cho vị nặng về pháp học sẽ khác vị nặng về pháp hành. 
   

Đại khái như vậy.

Cho nên, ở đây, trước mắt chúng ta có bài kinh Bát Đoán Phật pháp, có thể làm chuẩn mực chung để hiểu bài kinh Kalama một cách rộng rãi và dễ nuốt hơn. Chứ còn tiêu chuẩn thiện & bất thiện thì gọn quá .

Ở trong bài kinh Bát Đoán Phật pháp, khi được bà Gotami hỏi như vậy, Đức Thế Tôn, trả lời rộng rãi hơn. Ngài dạy:

1/ Pháp môn hành trì nào mà người thực hành lâu ngày thích sống một mình, không muốn gần gũi đám đông. Cái đó đúng là lời Phật.

2/ Pháp môn nào càng hành trì người ta càng tinh tấn trong chuyện tu thiện, lánh ác. Phải nói rõ như vậy. 

Chứ tinh tấn ở đây không phải là bày ra đủ thứ chuyện để làm mà không liên quan gì đến giáo lý, đến chuyện tu hành thì cái đó không phải tinh tấn theo nghĩa ở đây. 

Nghĩa ở đây, có nghĩa là tinh tấn trong chuyện tránh ác hành thiện, trong trau dồi Tam học, hành trì 37 Bồ Đề phần (thất giác chi, Bát chánh đạo, ngũ căn, ngũ lực, tứ chánh cần, tứ như ý túc, tứ niệm xứ). Tinh tấn đó mới được kể ở đây. Ngài dạy, pháp môn nào càng đi theo càng tinh tấn, mà tinh tấn kiểu đó thì đó là lời Phật.

1. Pháp môn nào mà càng theo càng xa rời lời Phật, càng xa rời lý tưởng tu hành giải thoát. Nói đến tu hành giải thoát người nó bải hoải, nó chán nản, nó ê ẩm, ngán ngẩm thì sai. 
   
2. Con đường nào mình càng theo càng trở nên tinh tấn, có hứng thú trong chuyện tu tập hơn đó là con đường đúng.
   

Như vậy, chuyện đầu tiên, càng đi theo mà càng thích sống một mình hơn, không thích đàn đúm, tụ tập. Thay vì “tu tập” thêm dấu nặng thành “tụ tập”. Nhớ nha. Mùa covid là mua tu tập không phải mùa tụ tập. Nhiều khi thêm dấu chấm là nó tan hoang cuộc đời hết. Ở đây là chỗ tu tập không phải chỗ tụ tập. Cho nên, đó là 2 tiêu chuẩn.

Tiêu chuẩn tiếp theo.

3/ Càng tu càng trở nên dễ nuôi. Dễ nuôi không phải dễ duôi nha. 

1. Dễ nuôi có nghĩa là, hoàn cảnh nào, điều kiện vật chất ra sao cũng sống được. 
   
2. Dễ nuôi không gói gọn trong chuyện ăn mặc đâu, mà nó còn ghê hơn nữa: Ăn, mặc, ở, điều kiện sinh hoạt, thì sao cũng được, coi nó là chuyện phụ, chuyện nhỏ thôi. 
   
3. Miễn sao có đủ sức khỏe, 
   
4. miễn sao đời sống tinh thần mình không bị đời sống vật chất ảnh hưởng nghiêm trọng. 
   

Thí dụ, nắng nóng quá, chỗ đó lạnh quá, chỗ đó ồn quá, hôi hám quá, chỗ đó ô nhiễm quá, khói bụi nhiều quá,… thì cái đó mình phải tránh. Chứ còn ăn, mặc, ở sao cũng được. Phải nói vậy.

Chứ còn, nên nhớ. Cái đơn giản ở đây là phải đơn giản trong cái an toàn & an lạc. 2 chữ “An” nha: An toàn & An lạc. Chứ không phải đơn giản là thách thức với mọi nguy cơ có thể phương hại đến sức khỏe và đến đời sống tâm lý thì cái đó là liều mạng chứ không phải dễ nuôi. Cái đó là liều mạng, cái đó là ngu xuẩn. Mà ở đây là đơn giản, đạm bạc nhưng trong điều kiện an lạc & an toàn. Nhớ cái đó. Nhớ 2 chữ An này nha. Xăm lên người. Đó là dễ nuôi.

Càng tu nhu cầu vật chất càng trở nên đơn giản hơn, đạm bạc, nâu sòng nhưng trong tiêu chí an lạc & an toàn.

4/ Pháp môn nào càng tu tập mình càng hướng đến xuất ly chứ không quay lại sanh tử. Có nghĩa là, càng tu càng muốn buông thôi.

Trong lớp intensive hôm qua chúng tôi có giảng chương số 5 của bộ Patisambhidamagga (Phân Tích Đạo, Đạo Vô Ngại Giải) có nói cái đó. Tức là: Cứu cánh tu học của người Phật tử là hiểu thấu Bốn Đế. Bốn đế là cái gì?

Đế đầu tiên là sự thật về bản chất đau khổ của thế giới. Thế giới này gồm có đắng, ngọt, nhạt thì đắng hay ngọt, hay nhạt đều là khổ trực hay gián tiếp hết. Bởi vì: Cái gì mà nó vô thường, cái gì mình không thể giữ hoài được, cái gì phải do duyên mà có, có rồi phải mất đi, tất cả cái đó đều được gọi là khổ. Vì, khổ có 2 trường hợp: Khổ bản chất & Khổ cảm giác.

1. Khổ cảm giác là những cái khó chịu của thân, tâm. 
   
2. Khổ bản chất là cái gì bất toàn, bất trắc, thì cái đó được gọi là khổ vì nó là cái nền cho khổ cảm giác.
   

Đã hiểu như vậy thì dầu một đời sống sung sướng hay đau khổ đọa đày thì nó đều là khổ gián hay trực tiếp hết. 

Và, tùy thuộc vào tầm nhìn của mình sâu rộng, cạn hẹp mà mình thấy được cái khổ bao nhiêu thì mình mới bỏ được cái thích bấy nhiêu. 

Thí dụ, 

1. mình thấy được tất cả là khổ thì mình mới bỏ được tất cả cái thích. 
   
2. Còn nếu mình chỉ thấy một mớ cái là khổ, còn một mớ cái còn ngọt ngào, ngon lành thì có nghĩa là mình vẫn còn giữ lại một số cái tham. 
   

Có nghĩa là Khổ đế thấy không hết thì Tập trừ không hết. Nhớ nha.

(4 hạng người trên đời này: người sợ quả xấu, người sợ nhân xấu, người sợ quả lành, người sợ nhân lành .)

(Tôi e là tôi giảng không đủ thời gian luôn. Nhưng cái nào tôi lướt qua được tôi lướt.)

1/ Có những người trên đời này họ chỉ sợ quả xấu, sợ đói, sợ nghèo, sợ bệnh, sợ tai tiếng, sợ mất mát, sợ đổ vỡ, sợ ly tán. Mấy người đó là sợ quả xấu thôi.

2/ Có những người khá hơn, sợ nhân xấu. Họ thấy chuyện tham lam, sân si, lừa đảo, lật lọng, bủn xỉn, ganh tỵ, họ thấy cái đó mới ghê. 

Cái khổ họ chịu được nhưng họ không chịu được chuyện bản thân mình bất thiện. Như vậy, hạng thứ hai cao hơn hạng thứ nhất. Hạng thứ nhất chỉ sợ quả khổ thôi. Hạng thứ hai nó sợ cả nhân khổ nữa, nhân xấu, nhân bất thiện.

3/ Hạng thứ ba mới ghê. Hạng thứ ba là sợ luôn quả lành nữa. Có nghĩa là sao? Hôm qua tôi kể chuyện ông kiến trúc sư Võ Trọng Nghĩa. Ổng giàu ổng giỏi như vậy mà giờ đè ra bắt ổng phải sống trong lâu đài hằng trăm triệu đô-la rồi ăn nhậu, rồi phụ nữ, rồi hưởng thụ khoái lạc, sung sướng, kẻ hầu người hạ. Không thích. Bây giờ ổng chỉ muốn tu thiền Tứ Niệm Xứ thôi. Có những người họ sợ.

Tôi biết, trong số những người tôi quen, tôi biết có những người họ sợ cả quả lành nữa. Sợ là sợ vậy đó. Họ không tận hưởng cái họ có mà họ thấy mấy cái đó toàn là phiền không à. Trong khi kẻ ít phước và ít trí thì họ mê quả lành. Nhưng với bậc thượng trí họ thấy quả lành họ ngán lắm. Họ thấy chuyện bơ sữa nhung lụa họ ngán lắm. Họ chỉ muốn có chỗ nào đơn giản để họ ngồi yên thôi.

Đó cũng là lý do chúng tôi làm Kalama đó. Vì có rất nhiều người họ thèm cái đó lắm. Họ thèm có chỗ đừng có bận tâm đến chuyện nấu nướng, hay là nhà cửa, giấy tờ, thuế má, vợ chồng, con cái,… dẹp, dẹp, dẹp. Họ chỉ muốn có chỗ, đến giờ nghe cái « beng » nhào lên quất một bụng rồi về nghỉ ngơi, kinh hành, tới giờ nghe cái « beng » nhào lên ngồi tập thể. Họ chỉ mê cái đó thôi. Đó là những người sợ quả lành.

4/ Hạng thứ tư là sếp sòng. Tức là, họ sợ luôn nhân lành nữa.

Trong room có nhiều người nghe rất là sốc. Quả lành mình ngán thì đúng rồi, nhưng nhân lành là sao? Họ thấy rằng:

Sợ = Họ thấy rõ: Việc ác, nhân ác dẫn tới quả khổ. Đúng. Việc lành, nhân lành dẫn tới cõi lành. Đúng. Nhưng họ cũng thấy luôn rằng dầu về cõi lành cõi ác cuối cùng vẫn là sự quẩn quanh. 

Cho nên, cứu cánh cao nhất của họ không phải là về cõi lành mà là chấm dứt luôn cả buồn, vui, thiện ác. 

1. Cái thiện tạo ra cái vui và 
   
2. cái ác tạo ra cái buồn. 
   

Cả 4 cái thiện, ác, buồn, vui cái nào cũng thấy ghê hết. 

Tuy nhiên, họ sợ cái thiện ở đây 

1. không phải là họ không làm thiện, 
   
2. nhưng mà họ làm thiện trong tâm trạng của một người uống thuốc, của một người đang đi vật lý trị liệu, của một người đang chấp nhận liệu đồ, liệu pháp chứ không phải làm phúc, làm lành để cầu quả nhân thiên, hữu lậu.
   

Nhớ nha.

Khổ đế mà thấy rốt ráo như vậy thì họ mới không còn cái thích trong Dục, Sắc & Vô Sắc. Họ thấy dầu sanh về các cõi Nhân – Thiên để hưởng thụ sắc, thinh, khí, vị, xúc hay là về các cõi Phạm thiên, ăn rồi nhắm mắt lim dim, hưởng thụ thiền lạc, thơm ngát mát lạnh thì họ thấy cái nào cũng quẩn quanh. 

Trong một căn nhà cháy thì đứa leo lên nóc, hay đứa chun xuống sàn nó giống nhau thôi. Đứa leo lên nóc thì nó lâu hơn chút, với ít ngộp. Đứa chun xuống sàn thì nó chết ngộp. Còn đứa kia lát sau lửa cháy lên thì nó cũng chết thôi, nó lâu hơn chút, trước khi chết cũng được nhìn trăng sao hoa lá tý. Nhưng đứa nào cũng chết. 

1. Cái thông minh nhất của một người trong ngôi nhà cháy là bỏ ra ngoài, chứ không có tiếp tục leo chỗ này, chun chỗ kia. 
   
2. Khổ đế thấy rốt ráo như vậy đó thì mới buông được tất cả Tập đế.
   

Có nhiều người, khi Khổ thấy một mớ thì Tập mình trừ được một mớ. 

1. Khổ mình thấy được ở mức tương đối thì Tập mình chỉ trừ được ở mức tương đối. 
   
2. Nếu mình chỉ trừ ở mức tương đối thì không thể nào chứng được Diệt đế. Diệt đế là sự thoát khổ tuyệt đối.
   
3. Hễ chứng La Hán, hết phiền não mà còn sống thì là Diệt đế Hữu dư. 
   
4. Còn chứng La Hán tắt thở luôn là Diệt đế Vô dư. 
   

Mà ở đây, 

1. nếu cái khổ mình chưa thấy hết có nghĩa là cái tập mình chưa trừ hết. 
   
2. Tập chưa trừ hết thì Diệt đế mình không thể chứng một cách đầy đủ.
   

Đạo đế là gì? Đạo đế là hành trình thấy khổ diệt tập. 

1. Nếu Đạo đế tu chưa tới mức thì nó dẫn đến chuyện thấy Khổ chưa bao nhiêu và 
   
2. từ đó nó dẫn đến chuyện trừ Tập chưa bao nhiêu. 
   

Con đường Đạo đế chính là con đường thấy Khổ trừ Tập để chứng Diệt.

Cho nên, cứu cánh trong Bát đoán Phật pháp, điều kiện để xác định, minh định đó có phải lời Phật hay không thì trong đó có một điều: Càng tu càng thấy hướng đến giải thoát là vậy đó.

Các vị thấy tôi đánh một vòng để quay trở lại.

Tức là, mình tu để buông thì đúng, còn tu còn chỗ nắm, còn chỗ dựa là sai. Và đa phần chúng ta, khi chúng ta học giáo lý không vững, không cứng thì chúng ta không có đủ niềm tin nơi Phật. Và thế là, chúng ta phải dựa vào một người khác.

Chúng ta muốn tin Phật mà chúng ta biết không nhiều cho nên bây giờ chúng ta đành phải tin một người nào đó để thông qua họ, mình tin Phật. Thí dụ như, tôi không biết nhiều về Phật pháp nhưng ông A, ông B, thì tôi tin 2 ông này hiểu nhiều. Cho nên cái gì mấy ổng xúi tôi làm, thì tôi làm theo, vì tui nghĩ mấy ổng là những người hơn tui. Lúc bấy giờ tui không tin Phật mà tui tin ông A, ông B. Nhớ nha.

Điều kiện cần và đủ để xác minh, minh định lời Phật hay không, phải dựa trên nền tảng bản thân chứ không thông quan nhân vật trung gian. Hễ chúng ta còn tin Phật qua trung gian nào đó thì chuyện tu hành của mình là mình tu dùm người khác, tu theo con đường người khác. Mà rất có thể, là con chuột bạch của người khác. Hên gặp minh sư thiện hữu thì ok, gặp tà sư ác hữu là chỉ có chết.

Cho nên, tiêu chuẩn để xác định đó là lời Phật hay không thì ngoài tiêu chuẩn thiện ác ngắn gọn đó ra, còn có những tiêu chuẩn như mà mình có thể y cứ vào ngay trong đời sống hay cuộc tu thường nhật, mỗi giờ, mỗi ngày gian.

2/ Thế nào là tinh thần Kalama trong lý thuyết & thực hành?

Câu này cũng lặp lại ý câu 1. Cái này dài, cái này nói 3 năm mới hết, mà chúng tôi chỉ nói trong 3 phút thôi thì hên xui.

Về mặt lý thuyết, chúng ta bắt buộc có điểm tựa là Kinh điển. Đương nhiên, trong room thế nào cũng có người nhảy dựng lên, như đỉa phải vôi khi nghe chúng tôi nói dựa vào kinh điển, các vị nói Kinh nào? Trong khi ngày nay nói chữ “Kinh Phật” là một tỷ trường phái.

Có một tỷ trường phái. 

Bao nhiêu tăng ni trên mạng giảng tùm lum hết. Đâu có cha nào nói mình sai. Đúng không? Khi mình nói mình đúng thì đứa không giống mình là nó sai, nó tà hết. Đó là nói về người.

Còn nói về kinh sách. Kinh sách là do con người làm ra đúng không? Mà hễ con người nó mâu thuẫn, chống trái với nhau thì kinh sách, cái gọi là kinh Phật đầy ra đó. Kinh này chửi kinh kia. Cho nên, bây giờ vấn đề ở đây là hên xui.

Các vị cứ dựa vào cái biết của bản thân, dựa vào những tiêu chí chúng tôi đã đề nghị ở câu số 1. 

Cái này, nãy tôi có nhấn mạnh mấy lần, chữ hên xui, là: Kiến thức bách khoa các vị có đủ làm nền cho chuyện xác định hay không? 

Thí dụ, Kinh điển nhắm đến sự buông bỏ; Kinh điển không mang nội dung bài xích ai hết; Kinh điển không hô hào tuyên truyền ta là số 1 tức là khen mình chê người;

Một kinh điển có nội dung:

1/ Dẫn đến giải thoát, buông bỏ.
2/ không có nội dung khen mình chê người.
3/ Có nội dung khai phóng, cởi mở, không ràng buộc, giam hãm, nhốt tù độc giả, tín đồ rằng theo đây là đúng, theo cái ngoài ra là con sai là con sẽ bị đọa đời đời trong hỏa ngục, thí dụ như vậy, là bậy. Dầu đó là “kinh Phật”.

Các vị đọc kỹ lại coi, Kinh Phật tất cả là Khai thị & Khai phóng.

1. Khai thị = Banh con mắt ra đừng cho nó đui nữa.
   
2. Khai phóng = Không nhốt tù nó nữa.
   

2 chữ Khai: Khai thị & Khai phóng.

Nếu một bài kinh, bộ kinh, cuốn kinh dầu mang tiếng được dịch từ Đại Tạng hay tác phẩm biên soạn viết lách của đời sau thì nó phải đòi hỏi những điều kiện đó. 

1. Ít nhất nó phải có nội dung khai thị & khai phóng. 
   
2. Thứ hai, nó không có nội dung bài xích ai hết. không có nội dung khen mình chê người. 
   
3. Điều đặc biệt là nó không có nội dung đóng khung, nhốt tù, giam hãm ai hết.
   

Tất cả chỉ là những đề nghị để cùng nhau nắm tay dấn bước trên con đường chân lý. Nhớ cái đó. Cùng nhau nắm tay thì được, chứ còn chưa gì hết mà rao giảng bằng cái còng số 8 trên tay, đi xiềng người ta, đi nhốt tù người ta, bắt người ta làm chim lồng cá chậu là sai.

Bất cứ học thuyết nào về chính trị, văn hóa, tôn giáo, triết học, khoa học,… gì đi nữa, mà chưa gì hết mà nó mang hơi hướng, dáng dấp của tinh thần giam hãm, nhốt tù, buộc tội đối phương, những kẻ không giống mình cho rằng đây là chân lý, ngoài ra là sai bét. Thì đó là vấn đề. Mình phải dựa vào đó.

Còn những tiêu chí chuyên môn hơn. Chẳng hạn, kiến thức về văn bản học, thuyên thích luận thì cái đó là kiến thức chuyên môn. Cái đó mình có thể nhìn vào một văn bản, đặc biệt là đọc kinh Phật và kinh gốc, kinh Phạn, như bữa hổm chúng tôi có đăng tải một bản dịch của một người không biết tên, trên facebook. Họ có nói, ông Kim Dung. Ông tác giả võ hiệp ổng nói rằng Kinh Phật mà ổng đọc trong Hán tạng nó không cho ổng cái tâm thái, và nhận thức, không khí tâm lý giống như ổng đọc kinh Phật qua các bản dịch tiếng Anh của Âu Mỹ.

Ở đây chúng tôi tuyệt đối chỉ nhắc lại lời của ông, chúng tôi không có ý dè bỉu, bài xích. Xin các vị nhớ cho cái đó. Chỉ nhắc lại gợi ý của ổng thôi.

Có nghĩa rằng là, khi muốn tiếp cận một nền tảng tư tưởng, tôn giáo, tín ngưỡng thì chúng ta nên lưu ý các khía cạnh khả tín của nó thông qua văn bản chúng ta tiếp cận nó qua ngôn ngữ gì, qua tác giả, dịch giả, soạn giả nào. Chứ không phải thấy phía trước bìa sách quất một chữ “Phật”: Phật giáo, sa môn, Tỷ-kheo, Thích Nữ gì đó, là mình nghĩ đó là kinh Phật mình cắm đầu mình theo là kẹt lắm.

Bởi vì mình thấy, vật dụng thường ngày còn có hàng giả nói gì công trình tư tưởng tâm linh, nó cũng có hàng giả. Ai cấm? Ngụy thư, apocryphon.

Cho nên, ở đây. Phải dựa vào kinh điển.

Như vậy đó là lý thuyết.

Thứ hai là trong Hành trì. Chúng ta vẫn quay lại câu số 1.

Có nghĩa là, con đường nào, đạo lộ nào ngay lúc hành trì, đi theo nó chúng ta ngày một có khuynh hướng buông bỏ nhiều hơn, cảm thông nhiều hơn. Đặc biệt, con đường nào càng hành trì đầu chúng ta càng được khai phóng, cởi mở hơn. Đối với người, chúng ta dễ dàng yêu thương, bao dung, cảm thông hơn. Đối với các vấn đề về tư tưởng, giáo lý chúng ta ngày một hiểu rộng, sâu hơn, tiếp tục cảm thông, bao dung hơn. Là đúng.


Còn đằng này, thí dụ, tôi không nói ai, tôi chỉ nói chung chung. Thí dụ mình thích nghiêm trì giới luật, mình nhìn quanh thấy mấy người không như mình, mình coi thường. Mình thích bố thí, mình thấy người họ không là đại gia, thí chủ mình coi thường. Mình thích học giáo lý, mình thấy mấy người không học mình coi thường, đó là sai.

Thế giới này là trăm hoa đua nở, mình không thể đứng từ vị thế hoa lài mà chê hoa hồng, không thể ở vị thế hoa hồng chê hoa phong lan, mình cũng không thể từ phong lan chê bông 10 giờ, bông cúc, bông tầm bậy tầm bạ,… không. Tất cả là hoa hết.

Trong hành trì, 

1. càng hành trì càng buông bỏ, càng cảm thông, càng bao dung thì cái đó là đúng. 
   
2. Lý tưởng cao nhất là buông bỏ. 
   
3. Thấy cái gì cũng là khổ. 
   
4. Thấy thích cái gì cũng là thích trong khổ. 
   
5. Nhìn quanh thì thế giới này chỉ có người đáng thương & người dễ thương. 
   
6. Người bất thiện là người đáng thương và người thiện là người dễ thương 
   
7. không có ai dễ ghét hết. 
   
8. Càng tu càng bao dung là chỗ đó. 
   
9. Thế giới chỉ có đáng thương & dễ thương thôi. 
   

Thí dụ như vậy.

Thấy rằng : 

1. Đời sống tỉnh thức hay hơn đời sống u mê, quên mình. 
   
2. Như vậy thì mình phải xác định lại giá trị mình có được trong lúc hành trì. 
   
3. Càng tu tập, càng có được chánh niệm, tỉnh thức . 
   
4. Càng tu tập càng có được trí tuệ để hiểu thấu, cảm thông, 
   
5. càng tu càng có nhiều từ tâm để bao dung, 
   
6. càng tu càng có nhiều nhẫn nại để chịu đựng, 
   
7. càng tu càng có nhiều hành xả để thanh thản, 
   
8. càng tu càng có nhiều định tâm để tập trung tinh thần. 
   
9. Càng tu càng có nhiều niềm tin để mình không bị trôi dạt trong nhật thức, Chánh tín á. Tin đây là Chánh tín, tin mà có trí tuệ đi cùng. 
   
10. Càng tu càng có được tín, tấn, niệm, định, tuệ là tu đúng.
    

Chứ còn càng tu mà mình nhìn lại. Có nhiều lúc nó như thế này:

Mình giảng cho nhiều, rồi đôi lúc mình quay lại với mình, mình không tin điều mình rao giảng, tuyên truyền. Mình hành cho đã, có một ngày mình đâm ra hoang mang, không biết mình có tu đúng hay không, không biết mình đang đi trên con đường dẫn về đâu, là không được.

Bậc thánh tôi nói không biết bao nhiêu lần. 

Bậc thánh khác phàm phu chỗ này. 

1. Ngài hiểu rất rõ điều mình tin, cho nên tin chết bỏ điều mình hiểu. 
   
2. Phàm phu không hiểu lắm điều mình tin nên không tin lắm điều mình hiểu . 
   

Thế là từ kiến thức đến hành trì là một khoảng cách rất xa, và từ hành trì đi đến cứu cánh rất là xa. Trong khi nhận thức và hành trì phải là một cặp, tương ứng, tương xứng, tương ưng với nhau. Phải hiểu rõ điều mình tin từ đó mình mới tin chắc điều mình hiểu.

Đó là tinh thần Kalama trong hành trì.

3. Trước hai vị thầy mình đều thấy là khả kính và đáng tin nhưng hai vị đó có quan điểm nhận thức khác nhau thì người đệ tử phải làm sao?

Cái này hơi nhiều.

Trước hết, ở đây tôi nói lần nữa, chỗ này, có 1 phần tôi nói trên quan điểm chủ quan của tôi, có một phần tôi dựa vào kinh điển, tùy hỷ bà con thích thì nghe không thích thì dẹp qua một bên.

Trước hai vị thầy mình thấy khả kính, đáng tin, đáng kính hết nhưng mà hai vị đó lại có quan điểm khác nhau thì phải làm sao?

Chuyện đầu tiên, theo tui, vẫn dựa trên kinh điển. Là, lời dạy nào ứng với lời Phật. Chắc chắn không thể nào cả hai mâu thuẫn nhau mà đều giống lời Phật, chuyện đó không có, trừ phi mình hiểu sai lời Phật. Bởi vì Chân lý chỉ có 1 không thể nào có 2. 

Bà đó hoặc là má mình hay là không phải chứ không có vụ chàng hảng, không có vụ ở giữa. Một là bả là má mình, bả sinh ra mình, hai là không phải, chỉ vậy thôi. Chứ không có vụ phi tưởng phi phi tưởng, phi má phi phi má, tức là nói má cũng không đúng mà nói không phải má cũng không đúng. Một bà là má tui. Hai bà không phải là má tui. Chân lý là vậy đó.

Chân lý chỉ có 1 nhưng cái tương tự chân lý có vô số, tới N. Nhớ. Chân lý chỉ có 1 thôi, nhưng cái tương tự chân lý có rất là nhiều.

Cho nên, chuyện đầu tiên, mình phải xác định hai vị này vị nào gần lời Phật nhất.

Thứ hai, mình phải xác định hai vị đó đều khả kính, đều đáng tin đúng không? Nhưng đó là chuyện của họ. Mình nè, cái nền tảng nào ở mình làm điểm tựa cho nhận xét đó? Mình hiểu được bao nhiêu mà mình thấy ông nội đó đáng tin?

Mình hiểu được bao nhiêu về con người đó và bao nhiêu về Phật pháp? 

Hai cái “bao nhiêu”: 

1. Hiểu ông đó bao nhiêu và 
   
2. hiểu giáo lý được bao nhiêu 
   

mà thấy ông đó khả kính, đáng tin? 

Như vậy, nó dẫn tới cái thứ ba, xem lại mình kính ông đó điểm nào, ông đó đáng tin điểm nào?

Thí dụ: 

1. Y áo trang nghiêm, sinh hoạt chừng mực, nói năng cẩn trọng, ngôn ngữ từ hòa, xuất sắc, nhưng mới hình thức thôi. Nhìn ánh mắt của ổng, đúng, người này tin được, người này chân thật, người này là chân tu, ba bốn thứ chân trong đó: Chân thật, chân tu, chân thành gì đó. Nhưng mà ổng mới hoàn chỉnh ở đạo đức làm người thôi. 
   
2. Đi xa hơn nữa, về đạo học, về học thuật, về cái gọi là minh triết, thì những cái đó đủ chưa? Y áo trang nghiêm, nói năng chừng mực, sinh hoạt cẩn thận, cẩn trọng, nghiêm túc, cái đó nó không đụng gì tới học thuật, nó không đụng gì tới vấn đề đạo học, nó không đụng gì tới vấn đề tâm linh, giáo lý. Phải coi kỹ mình kính ông cái gì.
   

Vì có nhiều khi mình thấy con người đó đáng kính, đáng tin nhưng trên nền tảng nào? Vòng vòng thấy chỉ là dựa vào hình thức thôi.

Trong kinh đức Phật dạy rất rõ: Có nhiều trường hợp người ta tìm đến một vị thầy mà họ gọi là chân sư hay đạo sư:

1/ Dựa vào tiếng tăm của vị đó (ghosa-pamāṇa). Mình không biết gì hết, mà nghe đồn, đọc báo, xem tivi, tiếp xúc quần chúng ngoài đời, nghe nhiều người nhắc ông đó quá đi. Người mà tiếng tăm lừng lẫy vậy dứt khoát là đúng rồi, không lẽ quần chúng ngu hết à? Không lẽ thiên hạ bá tánh ngu hết hay sao? Cho nên, trường hợp 1 là theo ai đó, thờ phụng ai đó, thần tượng ai đó chỉ vì tiếng tăm người đó là ghosa-pamāṇa.

2/ Vị đó có hảo tướng đoan nghiêm, mặt mũi, tay chân, vầng trán cao, mắt sáng, răng cỏ ngon lành, mũi cao, da trắng, bàn tay bàn chân như minh tinh màn bạc. Giống như tôi từng nói, tôi nhìn cô Tinna Tình, ước gì mà cổ đi xuất gia qua Nam tông, cô thuộc kinh Nam tông nhiều vậy, dám tôi theo cổ lắm. Thấy nguy chưa? Cái đó là Rūpa-pamāṇa.

Sẵn tôi nói luôn. Quý vị thắc mắc tại sao một tu sĩ biết cô đó? Là bởi vì tôi đi tìm mấy câu chú Mật tông mà lại gặp cổ trong YouTube á. Tôi tìm mấy câu chú, tôi tìm mấy bản tiếng Phạn, lòi ra cổ.

Trường hợp thứ hai là Rūpa-pamāṇa, có nghĩa là mình đánh giá một người qua ngoại hình, ngoại diện của người đó.

Cái thứ nhứt là tiếng tăm người đó. Cái thứ hai là ngoại hình người đó, vẻ ngoài của người đó.

3/ Hình thức tu trì của người đó (Lupa-pamāna)

Cái thứ ba khác cái thứ hai. Cái hai là thấy người đó đẹp. Cái thứ ba là hình thức tu trì của người đó. Người đó có thể xấu hoắc, lưng gù, mắt lé, môi hô, răng vẩu tùm lum hết, nhưng có một điều: y áo tả tơi, bình bát sứt mẻ, am tranh vách lá, uống nước suối, ăn rau rừng, dép chiếc còn chiếc mất, chiếc cột kẽm, thấy chịu quá, chịu quá, thì trường hợp đó là Lupa-pamāṇa, thấy hình thức tu trì của người ta.

4/ Thông qua tiêu chuẩn của giáo pháp, chánh pháp (Dhamma-pamāṇa): Nghe chữ Dhamma là các vị biết rồi đó. Pamāṇa là measure, ước lượng, tiêu chuẩn đánh giá. Mình đánh giá, mình nhận một người thông qua tiêu chuẩn của giáo pháp, của chánh pháp. 

Tiêu chuẩn của chánh pháp gồm có 2:

a/ Ổng nói đúng mà không ra gì thì ổng có cái mình nghe không có cái mình nhìn = Nói đúng không có khả năng tu.

b/ Ổng làm đúng mà ổng không có cái gì nói cho mình nghe thì có cái cho mình nhìn mà không có cái cho mình lắng tai = Tu đúng không có khả năng nói.

Cả hai trường hợp đó, miễn là đúng pháp thôi. Pháp là gì? Pháp là cái mình biết, mình dựa vào trong kinh điển đó, dựa vào văn tư tu của mình, mình biết. 

1. Nếu ổng tu đúng mà không nói thì ít ra mình có cái mình nhìn, mình bắt chước. 
   
2. Nếu ổng nói đúng mà ổng không làm được ít ra cũng có cái để mình nghe.
   

Cái bậy nhất là cắm đầu theo một người cho rằng họ tu đúng trong khi họ không có cái để nói mà còn nói sai nữa. Làm thì đúng đó, nhưng nói trớt quớt, mà vì kính cái hành của người ta, mà quên cái học, cái lý thuyết của người ta. Là không được.

Mình vì quá kính người ta, mà bắt chước cái hỏng, cái hư trong hành của người ta, cũng không được. Rất là quan trọng.

Cho nên, đây chính là, trong trường hợp gặp hai ông thầy như vậy thì 

1. chuyện đầu tiên, mình phải xét coi: Lời dạy nào, đường lối hành trì nào, gương mẫu nào gần Phật nhất như mình biết? 
   
2. Thứ hai, mình phải tự xem coi mình kính ông đó ở cái gì? 
   

Ông đó ổng rất giỏi toán, mà mình mê toán quá mình lại nhờ ổng dạy làm thơ là thấy bà nội. Ông đó thổi sáo rất hay mà tới nhờ ổng dạy võ là thấy bà nội. Ông đó giỏi võ mà đến nhờ ổng dạy mình vẽ tranh là bậy. Mình phải coi coi, mình trọng ổng chỗ nào. Chứ mình đừng có lấy cái này choàng qua cái kia là hình như lộn địa chỉ.

Đừng có tới tiệm phở mua bánh canh. Đừng bao giờ lại chỗ bán cháo đòi mua chè đậu xanh là cái đó không được. Nhớ nha. Cái đó nó lộn chỗ. Chè đậu xanh nó ngon bằng trời nhưng nó không phải là cháo. Cháo nó ngon bằng trời nó cũng không phải là chè đậu xanh. Mà thường người ta hay lộn lắm. Đó chính là bi kịch nhân gian đó.

Thương người đó chỉ vì hàm răng, nụ cười, má lúm đồng tiền, đi rước nguyên con người trời ơi của nó về, khổ một đời. Cái này có. Tôi biết. Cưới lộn. Đánh lộn mà có cưới lộn nữa. Vì nốt ruồi của nó có 1gr thịt thôi mà cõng mấy chục ký thịt về, trời ơi, nó lòi ra một con đàn bà không ra gì hết. Chỉ vì cái dẻo miệng của nó mà cưới nguyên một thằng đàn ông không ra gì hết, nó vừa sở khanh, sở điện lực, sở thủy cục gì tùm lum, không được, cái đó là lộn. Nha.

Cái nào ra cái đó.

Xong một bài.

=== === ===

(còn tiếp)