[LeThanhPhong]

Sư Toại Khanh Giảng Kinh Chánh Xuất Gia 2 (1-4)


https://toaikhanh.com/videotext.php?vid=yL5S3neMCAk&abt=Kinh+Ch%C3%A1nh+Xu%E1%BA%A5t+Gia+2

Kinh Chánh Xuất Gia 2

Kalama tri ân bạn ghi chép.

08/01/2022 - 10:25 - tranngocdieu.nt

Ai không tìm lõi cây đối với các sanh y
Có thể nhiếp phục tham đối với các chấp thủ
Không để ai dắt dẫn

Tôi xin thưa với đại chúng một điều đó là căn cứ vào bản tiếng Việt này thì chúng ta không cách gì mà chúng ta bắt nhịp được với chú giải bởi vì đọc trong sớ giải thì mới thấy bản dịch này tạm thời dùng không được. Bởi vì theo trong bản chánh kinh thì nó phải khác đi một chút. 

Trước hết chữ sanh y ở đây và cái đoạn kệ thứ 5 này. Trong bài thì nó có nhiều đoạn thì đoạn thứ 5 cái chữ sanh y (upathi) này chỉ cho 5 uẩn. 

Không đi tìm cái cốt lõi trong 5 uẩn nghĩa là sao? 

Hôm qua tôi nói rồi trong đời sống mình thường có những khuynh hướng rất là bậy bạ . Đó là mình luôn luôn đi tìm những thứ hay ho trong những thứ mình thích. Thí dụ như ngày hôm qua tôi đã nói là mình cố dỗ mình để mình còn thấy là mình sống lâu, mình có sức khỏe, mình cố dỗ cố dụ mình để mình thấy rằng cái này là bền nè, cái này là chắc nè, cái này là lâu nè, cái này là cứng, cái này là vững, cái này là của tôi, cái này là tôi. 

Đi tìm cái cốt lõi là đi tìm như vậy. 

Thật ra mọi thứ nó chỉ là lắp ráp thôi. Một đời người dù sống 20 tuổi chết, 50 tuồi chết, 90 tuổi chết thì dầu cuộc đời dài hay ngắn thì nó chỉ là sự lắp ráp giữa 4 thứ thôi đó là thiện, ác, buồn, vui. Và như ngày hôm qua tôi có nói với các vị đó là cái đời sống này nói chung và mỗi cá nhân nói riêng về thân về tâm nó giống như cây chuối mình cứ lột từng bẹ từng bẹ ra thì cuối cùng nó không còn cái gì hết. Cây chuối mình kêu cái cây cho vui vậy thôi thật ra nó là nhiều cái bẹ ghép lại thì nếu mình cắt nhỏ từng phần về tâm lý, sinh lý mình tách rời ra từng phần nhỏ thì không còn gì trong đó hết. Mọi thứ do duyên mà nó kết hợp, gắn kết với nhau, rồi khi cái duyên mình đã hết rồi thì tự nó tan rã nó bắt đầu một hành trình mới. Nếu cái duyên tái sinh mà nó chưa có hết thì mình đi tìm một hành trình mới. Cho nên không đi tìm lõi cây là như vậy đó. 

Không đi tìm lõi cây trong các sanh y nghĩa là trong các uẩn thì các vị tỳ kheo Thánh nhân không có đi tìm trong đó những cái gì mà có thể tin cậy được, mọi thứ nó giống như lâu đài cát được mình tô, mình đắp trên bãi cát vậy đó. Cát nằm trên cát thì làm gì có một cái gì chắc chắn, cái gì nó cốt lõi bên trong lâu đài cát đó, bởi vì bản thân nó là cát và nó nằm trên cát. 

Điều này cũng được Đức Phật dạy trong Trung Bộ Kinh. Ngài nói rằng: này các tỳ kheo cảnh sắc là vộ thường mà nhãn căn cũng là vô thường. Thì cái thần kinh nhãn mình là vô thường và nhãn thức mình cũng là vô thường. Cả 3 thứ căn, cảnh và thức đều là vô thường. Cho nên những thứ mình thấy, mình nghe, mình ngửi, mình nếm, mình đụng, những thứ mình cảm nhận, những thứ mình suy tư, cảm tưởng thì tất cả những thứ đó nó đều là đồ lắp ráp thôi .  Nếu là đồ lắp ráp thì căn bản mọi thứ do duyên mà nó hội tụ và cũng do duyên mà nó bị ly tán cho nên không đi tìm sự cốt lõi, không có đi tìm sự vững chắc trong các uẩn là như vậy... (Tiếng phạn) đây có nghĩa là sự kiềm chế đè nén, nói sâu hơn là sự chấm dứt dục ái. Cái chữ ...(tiếng phạn) chỉ là tham trong 5 dục, còn ...(tiếng phạn) là chỉ chung tất cả tham ái trong các cảnh. (Chana) là muốn (cama) là tham trong 5 dục: sắc, thanh, khí, vị, xúc. Còn (chanaraga) bao trùm luôn các cái gì thích thúc trong cảnh thiền thì cũng gọi là (chanaraga). Và ở đây tôi cũng xin ngừng lại đây một chút. 

Tôi cũng nói thêm có lúc mình thấy ái xài chữ (tanha), thấy ái xài chữ (raga). Thì nếu mà dịch cho sát thì (tanha) ở đây có nghĩa gốc là sự khát nước (nghĩa đen của tanha). Từ chữ khát nước này mà khi Đức Phật ra đời Ngài cho thêm nghĩa thứ 2 nữa là khát ái nghĩa là mỗi lần khát nước là mình muốn uống. Cảm giác đó người khát nước họ nghe họ hiểu nhớ lại cảm giác khát nước, khát nước là mình chỉ muốn uống cái gì đó. Còn (raga) ở đây là nhiễm, trong tiếng Hán là nhuộm từ ngữ căn là (rag) là nhuộm. (tanghayati)là khát nước cho nên (tagha) nghĩa là khát ái. (ranha) là ái nhiễm

Ở đây vị tỳ kheo chân chánh là cái người mà 

1. không có đi tìm kiếm, không có lòng kỳ vọng trong 5 uẩn vốn rất đỗi phù du đó là điều thứ nhất. 
   
2. Điều thứ hai là dẹp bỏ lòng ái nhiễm trong cái (adanna), (adanna) ở đây trong kinh chú giải chú thích là ám chỉ cho trần cảnh như ý, hấp dẫn. 
   

• Thứ nhất là không đi tìm cốt lõi trong 5 uẩn, 
  
• thứ hai cũng không có lòng ham thích. Chữ ái ở đây trong tiếng Pali gọi là (anatutha).
  

Trong câu thứ 3 có thể nhiếp phục tham đối với các chấp thủ. Nhưng mà trong trường hợp này trong chú giải giải thích các thủ ở đây (anara) không phải là các thủ mà chỉ cho các cảnh khả ái. (Soanicsato), (so) là các vị ấy có nghĩa là không bị lệ thuộc ở trong bất cứ một cảnh nào, trong người nào, trong trú xứ nào, nói chung là không bị sự dính mắc vướn kẹt lệ thuộc ở trong cái gì hết. Cái chữ (anayayo) ở đây trong bản tiếng Việt dịch nghe thấy suông thiệt đó, nhưng đem bản tiếng Việt dò trong bản chú giải thì mình không thấy những gì chú giải giải thích nó có trong bản tiếng Việt, nó kẹt vậy đó. cái không để ai dắt dẫn ở đây là (ananyaya)(annanhanayo) ở trong chú giải giải thích có nghĩa là do hiểu thấu tam tướng nên vị tỳ kheo không tiếp tục sống trong cái ý niệm ngã chấp nữa. 

Không sống trong ý niệm ngã chấp là sao, cái này hay nè, cái này tốt nè, cái này đẹp nè, cái này hay hơn cái này nè, cái này dở hơn cái này nè. Vị ấy không còn như vây nữa. Cho nên chứ (annayayo) nếu mà dịch sát thì nó là không có bị một cái gì đó tác động, thì cái vị tỳ kheo như vậy thanh thản, tự tại thong dong mà du hành giữa đời này. 

Nếu mà tôi dịch thì tôi sẽ dịch như thế này: 

1. Người không có lòng kỳ vọng trong 5 uẩn vốn rất đỗi phù du và 
   
2. từ đó đối với các cảnh khả ái trong cảm nhận của người đời thì vị tỳ kheo này cũng không để lòng mình tham đắm trong đó, đó là 2.
   
3. Cái thứ 3 là vị đó không lệ thuộc vào 6 trần và không để cho tâm của mình bị dắt dẫn bởi bất cứ cái gì. Có nghĩa là không để cho cái gì dó nó làm cho mình bị bất mãn, cũng không để cho cái gì đó làm cho mình phải chạy theo nó. Cái đó gọi là (anahadayo) nghĩa là không để cho mình bị bất cứ thứ gì đó nó tác động. Đó là câu kệ mà các vị bắt buộc phải hiểu như vậy đó là trong chú giải giải thích.
   

Với lời và với ý và với cả nghiệp làm. Cái này mình phải hiểu trong cả tam nghiệp vị đó gìn giữ tam nghiệp thanh tịnh. 

Vị đó có hành động trong sạch thanh tịnh không để mình hành động các việc bất thiện. 

Trong bản dịch của ngài Minh Châu thì Ngài để không chống đối một ai. Trong chú giải giải thích vị này trong tam nghiệp luôn luôn thanh tịnh, lìa khỏi 3 ác hạnh. (Arusutha) Ngài minh Châu dịch là không chống đối. Tôi rất là muốn dịch lại thành chữ này (tiếng phạn) phản ứng 1 cách tiêu cực. Có nghĩa là tại sao mình có những hành đông, tại sao mình có những lời nói, một ý xấu, trước một sự kiện, trước một tình huống , trước một hoàn cảnh, trước một đối tượng nào đó, tại sao vậy? là tại vì mình cỏn tham, còn sân, mình có cái bất mãn. Cái gì mình không thích mình có ý trốn chạy, mình xô đẩy nó ra. Còn cái gì vừa ý với mình thì mình chạy theo nó, mình để cho nó cuốn hút mình, mình ôm ấp, mình chấp thủ, mình nắm níu nó. thì cả 2 thái độ trốn chạy hay kiếm tìm. Cả 2 cái thái độ đó đều được gọi là (ariyutho) hết. Từ chuyện mà sát sanh, trộm cắp, tà dâm, nói dối, uống rượu v.v...tất cả nó đều là phản ứng tiêu cực. Mà tam nghiệp bất thiện là phản ứng tiêu cực. Một vị tỳ kheo sống thanh tịnh thì cái vị đó không để cho tam nghiệp của mình bị bất tịnh. Rồi câu nữa là "Chơn chánh biết diệu pháp" trong bản tiếng Việt nói như vậy nhưng ở trong bản chú giải giải thích (yaqytathamang) ở đây có nghĩa là sự giác ngộ lý tứ đế. Tôi nhớ hôm trước từ đầu buổi học tôi có đề nghị bà con trong room 1 điều, nếu mình cỉ tới dây mình chơi cho vui thì thôi, nếu mình có ý mình theo dõi lâu ngày thì xin bà con nhớ dùm một chuyện đó là có một công thức mình mới nghe qua thì nó rất là tiểu thừa nhưng nó khổ cái không có công thức tôi nói chuyện rất là khó. Đó là do vô minh trong tứ đế nó mới dẫn đến 3 hành, nghe nó rất là trẻ con vì các vị cứ nghe tôi nhắc tới nhắc lui hoài nhưng bữa nay mình nhớ lạ cái đó mới hiểu được chổ này. Tức là do mình không có hiểu được mọi hiện hữu là khổ dù ở cõi nào, ở trong tấm thân nào đi nữa, thời điểm nào không gian nào thì mọi hiện hữu vẫn là khổ.

- Mình không biết mọi hiện hữu là khổ đó chính là vô minh trong khổ đế.

- Không biết tham ái trong 6 trần nó là nguồng gốc của mọi hiện hữu, thì cái không biết đó được gọi là vô minh trong tập đế.

- Không biết rằng có một cứu cánh chấm dứt khổ và tập là đó chính là vô minh trong diệt đế. Có nghĩa là sao, hữu dư niết bàn là cái sự thanh tịnh của bậc thánh lúc còn sống, lúc đó là sự vắng mặt của tập đế, và nếu vị này niết bàn thì thêm một cái vắng mặt nữa đó chính là vắng mặt của toàn bộ khổ đế. Diệt đế gồm có 2: Hữu dư Niết Bàn là sự vắng mặt của tập đế. Vô dư Niết Bàn là sự vắng mặt của tất cả khổ đế. Mà không biết 2 cái này được gọi là vô minh trong diệt đế.

- Không biết rằng bát chánh đạo là con đường dẫn đến diệt đế, thì cái không biết này được gọi là vô minh trong đạo đế.

Chính từ 4 vô minh này dẫn đến 3 hành:

- Giải quyết nỗi khổ niềm đau bằng ác pháp rồi sau đó bị sa đọa đây được gọi là phi phúc hành.

- Giải quyết nỗi khổ niềm đau bằng các thiện pháp cấp thấp (thiện dục và thiện sắc giới) để sau đó sinh vào các cõi lành ngũ uẩn gọi là phúc hành.

- Giải quyết nỗi khổ niềm đau bằng thiện pháp cao cấp (thiền vô sắc) để sau đó sanh về cõi vô sắc thì gọi là bất động hành.

Thứ nhất mình giải quyết nỗi khổ niềm đau bằng ác pháp nó dẫn đến sa đọa gọi là phi phúc hành, cái thứ hai là mình giải quyết nỗi khổ niềm đau bằng thiện cấp thấp, thiện dục và thiện sắc từ đó nó dẫn đến cõi lành ngũ uẩn tức là cõi người, cõi dục thiên và Phạm thiên hữu sắc. Và cái thứ 3 là tu tập thiện pháp cao cấp để mình sanh về cõi vô sắc gọi là bất động hành. và cả 3 cái này thật ra là sự quẩn quanh.

Dầu có về cõi nào đi nữa sống bao lâu cũng mặc thì chết rồi cũng phải quay lại với chổ thấp nhất là trở về cõi dục giới. Vị phạm thiên vô sắc họ chết rồi họ trở về đây họ được hưởng một kiếp độn. Tức là kiếp đó họ không phải bị đọa nhưng chỉ được có một kiếp đó thôi nhưng sau đó thì hoàn toàn bất định. Và chúng ta phải biết rằng trong dòng sanh tử luân hồi này cái thiện pháp của mình luôn luôn yếu hơn ác pháp. Vì đó là khuynh hướng tự nhiên. Bởi vì nhờ vậy mình mới sanh tử luân hồi và luôn luôn ác pháp hấp dẫn nhiều hơn thiện pháp. Chỉ có người nào như Bồ tát thì người ta mới có sức để nhảy ra khỏi vòng xoáy đó, nhảy ra khỏi cái hấp lục đó của ác pháp chứ còn tuyệt đại đa số chúng sanh bị ác pháp quyến rủ dễ sợ lắm. Tôi có thể chứng minh một cách thuyết phục đó là trong một ngày nếu để ý một chút các vị thấy trong 24h đồng hồ cái thời gian quý vị sống như con thú nhiều hơn thời gian quý vị sống như con người có đúng không. Tôi nói rất là nặng nhưng mà khổ thay đó là sự thật. 24h sống như con thú nhiều hơn sống như chứ thiên, sống giống như phạm thiên, sống giống như con người. Vì Đức Phật ở trong Tăng Chi Ngài dạy rằng ở chổ nào mình sống bằng từ bi hỷ xả thì chổ đó là chổ của phạm thiên. Chổ nào mình sống bằng trí tuệ thiền quán thì đó chính là chổ của Thánh nhân. Chổ nào mình sống bằng tham, bằng sân, bằng si là chổ đó của đọa xứ. Cho nên nếu mình đang nằm trên giường, mình đang ở trong phòng mà mình sống bằng tâm tham thì bấy giờ mình đang sống trong cái chuồng heo, chuồng lợn. Phải chấp nhận chuyện đó thôi. Mình đang ở trong phòng với một tâm tham thì lúc đó mình là con heo đang ở trong chuồng heo. Mà nếu mình đang ở trong phòng với tâm sân thì mình đang là Atula ở trong cảnh giới Atula. Nói vậy thì khó chấp nhận mà thật ra nó là vậy đó. Cũng căn phòng đó mình an trú trong trí tuệ thiền quán lúc đó chổ ở đó là chổ ở của Thánh nhân hiểu theo nghĩa bóng. Mà nếu mà mình đang sống trong căn phòng đó với tâm niệm từ, bi, hỷ, xả thì đó là nơi trú xứ của Phạm thiên. Dầu mình đang đi, đứng, nằm, ngồi ở bất cứ nơi nào, đang trong oai nghi nào, nơi chốn nào mình sống bằng tâm trạng của loài nào thì chổ ở đó được gọi là cảnh giới của loài đó.

Cho nên ngài minh Châu dịch là Chơn chánh biết diệu pháp là cái biết ở đây tức là biết 4 đế. Mà tại sao chỉ một câu này mà tôi dánh một cái vòng rất là lớn, bởi vì phải hiểu được 4 đế là gì. Muốn biết 4 đế là gì phải hiểu được vô minh trong 4 đế là gì. Đức phật đề hãy hiểu 4 đế, đừng tiếp tục vô minh trong 4 đế nữa. Vì hãy còn vô minh trong 4 đế thì còn tiếp tục tạo ra 3 hành. Mà 3 hành là 3 cách phản ứng của chúng sanh trước nổi khổ niềm đau. 3 hành chỉ là 3 cah1 phản ứng và trong đó cách phản ứng thứ nhất là mình giải quyết nỗi khổ niếm đau bằng cách làm những chuyện tầm bậy, thân nhiệp bất thiện, khẩu nghiệp bất thiện, ý nghiệp bất thiện. Cách thứ hai là mình giải quyết nỗi khổ niếm đau bằng cách mình làm các công đức cấp thấp đó là thiện dục là thiện sắc giới. Rồi cái thứ 3 là giải quyết nỗi khổ của mình bằng cách tu tập thiền vô sắc, thì dầu cho mình giải quyết bằng cách nào miễn là mình còn trong tam giới, mình còn tái sanh thì cơ hội mình sa đọa nhiều hơn mình sanh thiên gấp nhiều tỷ lần. Tôi viết chữ tỷ ở đây không phải là tôi muốn cường điệu mà các vị còn nhớ bài kinh con ruà mù không. Xin hỏi trong room ai còn nhớ bài kinh Đức Phật ví dụ con rùa mù không. Ngài nói rằng có một miếng vàn trôi trên biển từ bờ này sang bờ kia, trên miếng ván đó có một lổ thủng vừa để một con rùa nó thọc cái đầu vô. Các vị tưởng tượng Đức Phật dùng hình ảnh đó là đã quá lắm rồi. Một tấm ván có một cái lổ nhỏ nó trôi từ bờ biển này qua bờ biển kia, một trăm năm như vậy có một con rùa mù ở dưới biển nó mới trồi lên một lần, mà cơ hội nó đưa cái đầu nó vào trong cái lổ đó xác xuất rất là thấp, thấp ghê lắm. Vậy đó mà Đức phật dạy rằng này các tỳ kheo cái cơ hội mà tầng xuất con rùa nó dưa cái đầu vào trong lổ ván cao hơn cơ hội chúng sanh được mang thân người. và ngày xưa tôi đọc cái đó tôi nghĩ đó là cách nói cho mình sợ, nhưng mà bây giờ có tuổi tôi thấm tôi thấy cái đó nó đúng. Lý do là bởi vì các vị nào có học sinh vật thì biết được gọi là chúng sinh, được gọi là động vật trên hành tinh này nó nhiều không biết bao nhiêu mà nói, đếm không xuể. Trong khi con người mình cho đến bây giờ mình vẫn đếm được là 7 tỉ - 7 tỉ hơn. Nhưng mà những loài như kiến, bọ, ruồi, muỗi, rồi những con mà li chi lít chít ở trong nước là mình chỉ có chết thôi không có cửa nào đếm nổi, không có cách chi mà đếm nổi đủ thứ các sinh vật lúc chút lúc chút. Tôi là ngưới dân miền Tây Nam Bộ tôi biết, nó có những cái mùa mà khi mình đốt đèn lên có những con con trùng vô danh (mình gọi là vô danh thì người ta nói mình dốt) chứ thật ra vô danh là mình không biết nó tên gì mà nó đủ thứ hình dáng hết. mà một cái ngọn đèn dầu nó rớt đầy trong bóng khói đó mà may là chỉ đốt có một cây đèn, chứ nếu đốt 1000 cây đèn, 1.000.000 cây đèn thì nó sẽ đầy như vậy, dễ sợ như vậy. Cho nên thế giới của loài chúng sinh nó bị sa đọa nó mênh mông, nó bao la sâu thẫm lắm. Cho nên cơ hội làm người của mình rất là ít. và chưa kể trong kinh nói được mang thân người nhưng mà có người thì họ sống như chư thiên, lòng thì hào sảng, điều kiện vật chất thì thoải mái. Nhưng có người họ sống như loài bàng sanh, đọa xứ là mang thân người nhưng đầu không không phân biệt thiện ác, không biết liêm sỹ hổ thẹn mà đã vậy điều kiện sống lại cực kỳ eo hẹp khó khăn, bệnh không thuốc uống đói không cơm ăn, lạnh không áo mặc, ở thì không nhà không cửa. Sống thì vô gia cư, chết thì vô tán địa - Sống thì không có nhà ở, chết thì không có đất chôn, mà cái hạng đó nhiều lắm. Cho nên trong kinh nói:

Được làm người có dễ đâu
Được làm ngưới khó sống lâu trên đời
Được nghe Chánh pháp tuyệt vời
Được vui gặp Phật trên đời khó thay.

(còn tiếp)