2022-03-26, 10:44 PM
Trường Bộ Kinh
Digha Nikaya
21. Kinh Ðế-thích sở vấn
(Sakka-panha sutta)
Digha Nikaya
21. Kinh Ðế-thích sở vấn
(Sakka-panha sutta)
--ooOoo--
21. KINH ĐẾ-THÍCH SỞ-VẤN
105. TRONG TRƯỜNG-HỢP NÀO ĐỨC PHẬT GIẢNG KINH ĐẾ-THÍCH SỞ-VẤN?
Vào một thời kia, đức Phật ngụ trong hang Nhơn-đà-sa-la (Indasàla), núi Tỳ-đà-sơn (Vediya), phía Bắc làng Am-bà-la (Ambasanda), gần thành Vương-xá (Ràjagaha) thuộc nước Ma-kiệt-đà (Magadha). Lúc bấy giờ, Vua Trời Đế-Thích (Sakka), cùng với Thiên-chúng đến chiêm-ngưỡng Thế-Tôn và thưa hỏi về Chánh-Pháp.
Nhơn đó, đức Phật giảng Kinh nầy để giải-thích rõ ràng về sáu câu hỏi của vua Trời Đế-Thích, có liên-quan đến (1)hận-thù, (2)tật-đố, (3)tầm-cầu và vọng-tưởng, (4)biệt-giải-thoát luật-nghi, (5)sự hộ-trì các căn, (6)tham-ái. Vua Trời Đế-Thích rất hoan-hỷ và thoải-mái và nói lên các điều lợi-ích khiến tâm mình hoan-hỷ khi được nghe Chánh-Pháp do Thế-tôn thuyết-giảng.
106. NỘI-DUNG KINH ĐẾ-THÍCH SỞ-VẤN.
A.- Ý Chánh: Kinh Đế-Thích Sở-Vấn, (sở = chỗ; vấn = hỏi) ghi sáu câu về Phật-Pháp của vua Trời Đế-Thích thỉnh-hỏi Đức Phật.
B.- Phân đoạn: Kinh chia ra hai phần:
1. Phần I: Trời Đế-Thích sai Ngũ-Kế đi đánh đàn ở chỗ Phật ngự:
- Vua Trời Đế-Thích cùng với chư Thiên đến núi Tỳ-đà-sơn;
- Càn-thát-bà Ngũ-Kế vâng lịnh vua Trời tấu nhạc ở động Nhơn-đà-sa-la, núi Tỳ-đà-sơn;
- Vua Trời nhắc lại chuyện xưa, muốn đến đảnh-lễ gặp lúc đức Phật đang nhập-định, nên nay đến đây.
2. Phần II: Sáu câu hỏi của vua Trời Đế-Thích và lời giải-đáp của đức Phật:
- Câu hỏi 1: Do đâu có hận-thù?
- Đáp: Do tật-đố và xan-tham;
- Câu hỏi 2: Do đâu có tất-đố và xan-tham?
- Đáp: Do ưa ghét mà có tật-đố và xan-tham; ưa ghét do dục; dục do tầm-cầu;
- Câu hỏi 3: Do đâu có tầm-cầu?
- Đáp: Do các loại vọng-tưởng và hý-luận. Muốn diệt vọng-tưởng, cần thân-cận với hỷ, ưu, xả, khi chúng chẳng câu-hữu với tầm-cầu.
- Câu hỏi 4: Phải thành-tựu pháp biệt-giải-thoát luật-nghi như thế nào?
- Đáp: Thân-hành, khẩu-hành và tầm-cầu mỗi thứ đều có hai loại: phải biết thân-cận với loại nào làm gia-tăng thiện-pháp, và tránh xa loại nào làm bất-thiện-pháp tăng-trưởng. Thành-tựu biệt-giải-thoát luật-nghi là như thế.
- Câu hỏi 5: Phải hộ-trì các căn như thế nào?
- Đáp: Mắt thấy sắc, tai nghe tiếng, mũi ngửi mùi, lưỡi nếm vị, thân xúc-cảm, ý phân-biệt muôn pháp (muôn sự-vật), mỗi thứ đều có hai loại, chỉ nên thân-cận với loại nào là tăng-trưởng thiện-pháp mà thôi. Hộ-trì các căn là phải làm như thế.
- Câu hỏi 6: Các Sa-môn, Bà-la-môn đồng-tu có đồng cứu-cánh, đồng an-ổn và đồng phạm-hạnh với nhau không?
- Đáp: Không, chỉ có các Sa-môn, Bà-la-môn nào đã giải-thoát khỏi tham-ái mới đồng phạm-hạnh, đồng mục-đích, đồng an-ổn.
Thoả-mãn và hoan-lạc, Vua Đế-Thích đọc bài Kệ kể ra sáu đìều lợi-ích của niềm hoan-hỷ khi nghe được Chánh-Pháp.
107. TRÍCH-ĐOẠN: DO ĐÂU CÓ HẬN-THÙ?
... Bạch Thế-Tôn, do kết-sử nào, ... tất cả các loài ... sống với nhau trong hận-thù?
- Do tật-đố và xan-tham... Nầy Thiên-chủ, tật-đố và xan-tham do ưa ghét làm nhân-duyên, do ưa ghét làm tập-khởi; ưa ghét có mặt thì tật-đố, xan-tham có mặt; ưa ghét không có mặt thì tật-đố, xan-tham không có mặt... Nầy Thiên-chủ, ưa ghét do dục làm nhân-duyên, do dục làm tập-khởi, dục khiến chúng khởi lên;... (nếu) dục không có mặt thì ưa ghét không có mặt... Nầy Thiên-chủ, dục do tầm làm nhân-duyên, do tầm làm tập-khởi, tầm khiến dục sanh-khởi; ... (nếu) tầm không có mặt, thì dục không có mặt... Nầy Thiên-chủ, tầm lấy các loại vọng-tưởng hý-luận làm nhân-duyên, lấy các loại vọng-tưởng hý-luận làm tập-khởi...(nếu) các loại vọng-tưởng hý-luận không có mặt thì tầm không có mặt...
- Bạch Thế-Tôn, ... phải thành-tựu con đường nào (để) diệt-trừ các loại vọng-tưởng hý-luận?
- Nầy Thiên-chủ, có hai loại hỷ,... có hai loại ưu, ... có hai loại xả: loại câu-hữu với tầm, và loại chẳng câu-hữu với tầm. Loại không câu-hữu với tầm và tứ thì thù-thắng hơn... Nầy Thiên-chủ, phải thân-cận với loại hỷ, ... ưu, ... xả nào mà thiện-pháp được tăng-trưởng... và bất-thiện-pháp bị suy-giảm,... (cũng) chẳng câu-hữu với tầm và tứ, thì thù-thắng hơn... Nầy Thiên-chủ, vị Tỳ-kheo phải chứng-đạt như vậy, phải thành-tựu con đường như vậy, mới thích-hợp và hướng-dẫn đến sự diệt-trừ các vông-tưởng hý-luận....
108. HỌC KINH ĐẾ-THÍCH SỞ-VẤN, CHÚ-Ý ĐIỂM NÀO?
Kính Đế-Thích Sở-Vấn quan-trọng ở điểm đức Phật chỉ dạy cách diệt-trừ hận-thù để cuộc sống chung được hoà-mục và an-ổn. Diệt-trừ bằng cách tìm ra nhân-duyên đã gây ra hận-thù.
Đức Phật đã dùng phương-pháp tìm nhân-duyên dây chuyền đưa đến sự hận-thù, từ tật-đố (= ganh-ghét), xan-tham (= bỏn-sẻn) cho đến các vọng-tưởng hý-luận, mà quan-trọng nhứt là sự tầm-cầu chạy theo các dục-vọng. Nguyên-tắc căn-bản là chớ thân-cận vào các nhân-duyên nào làm bất-thiện-pháp tăng-trưởng và đồng thời làm suy-giảm các thiện-pháp. Trong việc nầy, sự hộ-trì các căn là điểm rất thiết-yếu.
https://budsas.net/uni/u-kinh-truongbo/truong-tn2.htm
--ooOoo--
Sư Toại Khanh Giảng Kinh Ðế-Thích Sở Vấn 1 (1-4)
https://toaikhanh.com/videotext.php?vid=wSiMYDfRvFY&abt=Kinh+%C3%90%E1%BA%BF-Th%C3%ADch+S%E1%BB%9F+V%E1%BA%A5n+1
Kinh Ðế-Thích Sở Vấn 1
Quote:Kalama tri ân bạn buithibuukim ghi chép.11/02/2022 - 04:02 - buithibuukim
KINH ĐẾ THÍCH SỞ VẤN 1
(Giảng 23/8/2016)
B21. KINH ĐẾ THÍCH SỞ VẤN – Sakka –panha sutta (1)
Nếu bà con máy tốt thì vừa nghe vừa mở dùm google tìm chữ ‘Kinh Đế Thích vấn đạo’ của trang Bình Anson, phần Chú giải quí vị đọc thêm, coi như cái dàn bài.
(https://budsas.net/uni/u-kinh-truongbo/truong21.htm)
Còn bây giờ chúng ta đọc Chú giải của Chánh Kinh.
Đức Thế Tôn thành Đạo năm 35 tuổi. Từ lúc Ngài nhận lời giáng trần nhập thai vào bụng bà Maya tức ngược dòng thời gian 35 năm trước thì Đế Thích cũng đã là một vị thiên vương rất già, rất cao tuổi do tuổi thọ trung bình cõi Đao Lợi là 36 triệu năm nhân loại. Lúc đó Đế Thích đã sống đủ 36 triệu năm rồi, chỉ còn dư một ít thôi. Đế Thích theo dõi quan sát hỗ trợ giúp đỡ Bồ tát từ trong bụng mẹ cho đến lúc Đản sinh, lớn lên, có gia đình rồi đi xuất gia trong đêm Ngài 29 tuổi. Đế Thích chính là người thỉnh tóc Bồ tát cắt bỏ bên bờ sông Anoma lúc Ngài quyết định xuất gia. Bồ tát nắm búi tóc mình cầm thanh gươm cắt và nguyện nếu chuyến đi này Ngài chứng quả thì nắm tóc đừng rơi xuống. Khi Ngài chú nguyện vậy Ngài liệng nắm tóc lên hư không. Lúc đó Đế Thích là người rước búi tóc đem về trời lập tháp thờ trên đó. Sau đó khi Thế Tôn thành Đạo, Đế Thích xuống đảnh lễ Ngài.
Trong Chánh Kinh kể lại một lần đó Đức Thế Tôn biết rõ hôm nay Đế Thích sẽ đến, nhưng cơ duyên để chứng Thánh quả hôm nay chưa chín muồi. Và cuộc gặp gỡ đó cũng không giúp được gì cho thiên vương, nên Đức Thế Tôn nhập vào Quả định ‘Phalasamapatti’.
Quả Định là sao? – Một vị Thánh từ Tu đà hườn, Tư đà hàm, A na hàm, A La hán những khi cảm thấy mệt mỏi hoặc cần được an dưỡng không phải bận bịu chuyện gì hết, không nhớ nghĩ chuyện chúng sinh, chuyện độ đời, chuyện thế gian mà muốn nghỉ ngơi một cách tuyệt đối, thì các ngài có 2 cách.
- Một là các ngài nhập Thiền diệt (nếu vị đó đã từng chứng Phi tưởng phi phi tưởng, tầng thiền vô sắc cao nhứt). Tức là vị này nhập thiền đó rồi ra khỏi thiền đó, rồi chú nguyện là kể từ hôm nay trở đi một ngày, hai ngày, ba ngày, bốn ngày, năm ngày, sáu ngày, bảy ngày tôi sẽ sống trong tình trạng không có tâm thức. Đúng như vậy, sau khi chú nguyện xong thì tâm thức vị đó biến mất hoàn toàn tuyệt đối. Vị đó chỉ còn lại cái xác ấm thôi, cái thân còn thân nhiệt chớ vị đó hoàn toàn không biết gì hết, tâm thức hoàn toàn vắng mặt. Thì đúng sáu ngày, bảy ngày vị đó xuất định. Khi xuất định thì tâm đầu tiên xuất hiện là tâm Tam hoặc Tứ quả. Thì giai đoạn 7 ngày đó gọi là Thiền diệt thọ tưởng định, gọi tắt là Diệt định hoặc Thiền diệt. Đó là cách an dưỡng thứ nhứt của vị Thánh.
- Cách an dưỡng thứ hai, là vị đó xét thấy thời gian mình không có nhiều. Mình cần nghỉ ngơi có nửa tiếng, một tiếng, hai tiếng đồng hồ thôi thì vị đó không nhập Thiền diệt, mà nhập Quả định. Nghĩa là vị đó quan sát hơi thở của mình, quan sát cảm thọ, quan sát tâm của mình nói chung là 4 niệm xứ vị đó chọn một. Quan sát và thấy đây là vô thường, đây là khổ, đây là vô ngã. Trong lúc đó vị đó chỉ mất một, hai loại tâm thôi. Sau khi quan sát như vậy thì có loại tâm thánh quả cao nhứt mà vị đó chứng, thí dụ vị đó chứng Nhị quả, thì lúc đó một loạt tâm Nhị quả xuất hiện liên tục. Còn nếu vị đó mới Sơ quả như ngài A Nan thì có một loạt tâm Sơ quả xuất hiện liên tục. Liên tục bao lâu thì tùy vị này muốn, tiếng Pali là ‘Paricchindakala’ (là thời hạn mà vị Thánh muốn).
Hôm nay cũng vậy, Thế Tôn muốn nghỉ ngơi. Thay vì nằm im thì không có khỏe bằng để cho một loạt vô số tâm Tứ quả xuất hiện liên tục. Và lúc này Ngài không biết chuyện gì khác ngoài ra cảnh Niết bàn.
(Thay vì chúng tôi giảng từ trên xuống mà chúng tôi bắt ngang trở ngược lên và từ trên đi xuống cuối Kinh. Bà con có đọc Chánh Kinh sẽ thấy). Lúc đó có một tiên nữ tên là Bhunjati đã đắc Nhị quả xuống hầu Phật. Khi thấy Phật nhập thiền như vậy thì vị này chỉ đứng hầu thôi, đợi Ngài xả định. Thì lúc đó Đế Thích cũng tới. Đế Thích thấy Đức Phật nhập định nên ra đi và dặn tiên nữ Bhunjati là khi nào Thế Tôn xả định thì xin thưa lại với Ngài dùm là thiên vương Đế Thích có đến đảnh lễ mà thấy Ngài đang nhập thiền. Sau này khi Đế Thích xuống hầu Phật, thì Đế Thích có kể lại câu chuyện đó. Đức Phật có xác nhận rằng: “Hôm đó tiên nữ Bhunjati có nhắn lại với Như Lai là thiên vương Đế Thích có đến gặp Như Lai, và chính tiếng xe của ngài đã làm cho ta xuất định”.
Trong Chú giải nói rõ chỗ này. Đó là vì ngài A Nan Đa kể lại nguyên văn lời Phật thì ngài kể lại như vậy. Nhưng mình phải hiểu rằng một khi người ta đã nhập định người ta không có nghe cái gì hết. Cho nên cách nói của Đức Thế Tôn mình phải hiểu thế này: “Ta xả định ngay khi ngài vừa rời đi”. Mà theo văn phạm Pali thì câu đó cũng có thể hiểu như vậy. Còn nếu dịch kiểu khác là: “Chính vì tiếng xe của ngài mà ta xả định”cũng được nhưng dịch như vậy thì vô tình mình làm mâu thuẫn một vấn đề giáo lý quan trọng. Đó là người nhập định thì làm sao nghe được. Cho nên câu này trong Chú giải đề nghị mình hiểu là: “Ta xả định ngay khi ngài vừa rời đi và để lại những tiếng động”. Tức là ngài đi chưa bao lâu, mới vừa rời đi ta đã xả định. Và lúc đó ta còn kịp nghe âm thanh từ chiếc xe của ngài. Đại khái vậy. Chúng ta cũng cần ghi nhận thêm là xe Đế Thích không phải xe dởm, dở, như xe mình đi um sùm, mà bởi vì với thiên nhĩ người ta có thể nghe được bất cứ họat động, vận động nào cũng để lại âm thanh tối thiểu. Ngay cả khoa học hôm nay cũng nhìn nhận có những tần số âm thanh tai con người không nghe được. Như maximum khả năng tai người có thể chịu được 120 decibel, cho nên mình nghe cỡ 85 – 90 là đã điếc con ráy rồi. Tuy nhiên có những làn sóng âm thanh quá thấp vài ba decibel thì tai người không nhìn nhận được. Như có những trận sóng thần thì những loài thú nghe được âm thanh ba động dao động trong lòng đất, lập tức nó lìa bỏ tránh xa bờ biển càng nhiều càng tốt. Chớ không phải như mình. Lúc mình nghe được âm thanh ầm ầm thì đã muộn rồi. Những hình ảnh màu sắc cũng vậy, có những cái quá vi tế mình không thấy được. Chẳng hạn tia sáng laser hoặc tia hồng ngoại mắt mình thấy không được.
Ở đây điểm sơ cho bà con thấy Đế Thích là một người hộ trì Đức Phật từ khi Ngài ở trong bụng mẹ đến lúc Ngài chào đời. Kinh nói cả bữa cơm của nàng Sujata thì Đế Thích cũng là người xuống giữ lửa cho nồi cơm đó không bị gián đoạn. Tức là theo dõi Bồ tát để giúp đỡ đến mức như vậy đó. Tức là lúc nồi cơm của Sujata được nấu thì Đế Thích là người đứng giống như mình kêu là đút củi vô lò mà Sujata hoàn toàn không biết.
Hôm nay (lúc giảng Kinh này) Đế Thích nhận ra những dấu hiệu báo tử. Đó là thấy mình mệt mỏi, hào quang lu mờ và có cảm giác như đổ mồ hôi trong người, thần trí không vui vẻ, vòng hoa trang điểm trên người bị héo đi. Đế Thích biết rằng mình sắp từ trần. Trong Kinh nói chỉ có vị A na hàm trở lên mới không sợ chết thôi. Chớ chúng sanh nào trước khi chết cũng có một chút ít nhiều e sợ. Ngay cả vị thánh Tu đà hườn là luôn luôn tin chắc mình không bị đọa, nhưng thình lình đối diện với cái chết cũng có một chút e sợ. Ngoại trừ bậc Lậu tận “khinasava” (ở đây ám chỉ Tam và Tứ quả). Mình không còn thân kiến, ít ra chuyện đối diện với cái chết cũng là cái sốc lớn, quí vị biết không? Trong Chú giải giải thích ngay cả chúng sanh dưới địa ngục khổ như vậy, muốn chết để mà thoát nhưng trong giây phút cận tử biết mình sắp chết vẫn sợ. Đó là bản chất tự nhiên của phàm phu mình.
Đế Thích nghĩ đến người mà có thể trấn an định kinh cho mình chỉ có Đức Phật thôi nên Đế Thích mới xuống. Chú giải ghi thêm là Đế Thích rủ thêm người bạn thiên tử thân thiết với mình, đặc biệt là thiên tử Pancasikha cùng xuống hầu Phật. Đế Thích biết rằng Pancasikha có một sự thân quen với Thế Tôn ở mức đặc biệt. Nghĩa là chuyện riêng tư gì Pancasikha cũng thưa với Phật hết. Người ta thì xuống hỏi Đạo, thưa hỏi chuyện gì nghiêm túc, còn Pancasikha thì thương Phật, coi Phật như cha như một người ông rồi chuyện gì cũng thỏ thẻ thưa hết. Đế Thích biết vậy nên Đế Thích nghĩ người này đi chung với mình sẽ giống như người dẫn đường. Xuống thì Pancasikha vào lễ Phật và hát cúng dường Phật một tình khúc vừa nói về ái dục vừa có tinh thần giải thoát. Chú giải nói thêm là Thế Tôn sau khi ngồi im lắng nghe và Ngài ngỏ lời khen, thì như vậy có phải thế Tôn ưa thích, có hoan hỷ gì trong lời hát đó hay không? – Tuyệt đối không, một mảy may không có. Ngay cả một vị A na hàm mà 7 tuổi còn không thích trong 5 dục, không thèm nghe người ta hát thì nói chi vị A la hán, một vị Chánh Đẳng Chánh Giác, Vô thượng Điều ngự thì làm sao mà thích được chuyện đó.
Sau khi Pancasikha xin phép thì Phật đồng ý cho Đế Thích vào gặp Ngài. Chú giải ghi thêm trong đêm đó hào quang của các vị này đã phủ trùm ngọn núi thế Tôn đang ở, khiến dân làng chung quanh tưởng núi đang bị cháy. Trong Chánh Kinh có chi tiết đức trời Đế Thích thưa với Phật rằng sự ra đời của Thế Tôn đã đem lại cho thiên cung Đao Lợi và các cảnh giới Dục thiên một sự thịnh vượng đặc biệt. Có nghĩa trước khi Thế Tôn ra đời số người sanh thiên rất ít. Kể từ khi có Tam bảo số người sanh thiên nhờ thiền định, bố thí, giữ giới, phục vụ, cung kính, nhờ nghe Pháp nhiều hơn. Tuy nhiên cạnh đó Đế Thích thưa lại thế Tôn một câu chuyện buồn. Đó là trong dòng Thích Ca có một cô tín nữ. Cô hộ trì một nhóm tỳ kheo bằng cách cúng dường thực phẩm, thuốc men, trú xứ, y áo sau khi cô mất cô về trời. Những vị sư được cô hộ trì lại không tu tập nhiều, công đức cũng không nhiều, nên khi chết rồi thay vì sanh vào cảnh giới của hội chúng Đao Lợi thì các vị này lại sanh vào cảnh giới của hội chúng Càn thát bà. Hội chúng ở đây mình tạm hiểu như giai cấp. Tức là như cùng sống với nhau trong thành phố sài Gòn, nhưng trong đó có những người lao động tự do, phu khuân vác, có những người tiểu thương (buôn bán nhỏ, tạp hóa, bán hàng rong), khá hơn là giới trung lưu như công chức nhà nước, làm ông cò ông quận, cảnh sát trưởng. Có những đại gia làm chủ cơ sở kinh doanh lớn, làm tổng giám đốc, chủ tịch tập đoàn v.v…nhiều lớp cùng sống trên đất Sài Gòn, nhưng là những giới khác nhau.
Ở đây cũng vậy. Cùng có mặt trên Đao Lợi nhưng tầng lớp khác nhau. Những vị tỳ kheo được cô tín nữ này hộ trì thì do thiếu công đức, tu hành chưa rốt ráo, nên khi lên đó ở vào hội chúng của Càn thát bà, suốt đời chỉ làm việc mua vui cho người khác. Đế Thích ngỏ lời tán thán và tri ân sự ra đời của Đức Phật. Bên cạnh đó Đế Thích nói thêm có những người tuy được gặp Phật nhưng không được ân triêm lợi lạc giống như người khác.
Tại sao tôi đặc biệt nhấn mạnh chỗ này, vì có một điều tôi muốn gửi trong room mình. Các vị còn nhớ tôi định nghĩa chữ Tiratana (Tam Bảo) hay không? – Phật – Pháp – Tăng là ba món quý trong đời. Quý là bởi vì muốn trở thành Phật thì khó vô cùng. Xương thịt Phật đem bố thí nhiều như núi. Máu mình đổ ra như biển như sông. Nhiều kiếp vô lượng kiếp như vậy mà bất thối (không thối chuyển). Các vị tưởng tượng trong room hay facebook mà người ta viết một hai cái comment mà mình hiểu ngầm thôi đó chớ không rõ ràng lắm là người ta coi rẻ, xúc xiểm mình, khinh bỉ, châm chọc, khiêu khích mình là mình đã chịu không nổi rồi. Đó là thế giới ảo, vậy mà chư vị Bồ tát muốn thành Phật là phải chịu đựng tất cả những rác rưởi nhân gian, từ sự xúc phạm tay chưn cho đến những lời nói, câu viết. Tất cả là phải gánh chịu hết, mà trong vô lượng kiếp như vậy mới trở thành Phật. Cái gì cho được thì cho, cái gì giúp được người khác thì giúp, có dịp học đạo thì học đạo, có dịp tu thiền thì tu thiền. Nói chung là tất cả thiện pháp tu tập được thì lập tức tu tập, không có bỏ qua cơ hội. Mà suốt nhiều kiếp như vậy mới trở thành Phật. Khó dữ lắm. Nên một vị Phật ra đời là của hiếm. Nên Phật được gọi là của báu là vậy.
Một vị Phật có điểm đặc biệt là
- ai Ngài cũng thương,
- đức lành nào Ngài cũng có,
- điều gì Ngài cũng biết.
(còn tiếp)
![[Image: vote.png]](https://i.postimg.cc/X75q5Fsv/vote.png)