2021-12-01, 09:39 PM
(tt) Sư Toại Khanh Giảng Vì Sao Phải Học Giáo Lý Duyên Khởi (2-6)
https://toaikhanh.com/videotext.php?vid=Ps4t05k0acg&abt=Gi%C3%A1o+l%C3%BD+Duy%C3%AAn+Kh%E1%BB%9Fi
Tôi từng có những ngày tôi đi học chỗ đài truyền hình, sở thú. Tôi về ăn cơm Thị Nghè. Tôi ngồi ăn cơm thế này nè, mà tôi nghe con mèo có kêu “nghèo”. Nghe nè, tôi mới nhìn xuống, một con chuột cống cỡ này, gần bằng cái đường kính cái chuông, mà nó không có lông. Con mèo nó đang ngủ con chuột đi ngang nó quẹt cái, con mèo nó thấy ghét, nó nản quá, nó “nghèo” cái nó đi luôn. Mà con chuột nó cách mình có thước à. Mà tui đang ăn cơm. Con chuột nó không có lông, ghẻ không à. Chuột sao sờ mông được, sờ mông là con kia. Có hiểu không? Cái hoàn cảnh nó vậy, nó nực vậy rồi còn gặp cái con kia nữa.
Một lần ở Thị Nghè, ở nhà Phật tử nóng quá. Tôi hết cách rồi. đem quạt máy vô quạt, nó thấy hơi nóng thôi. Tôi còn có một cách: tôi lấy cây bông tắm tui lau cái sàn gạch, rồi tôi chun xuống sàn tôi nằm. Mới nằm có chút xíu mình nghe kịch kịch dòm ra con nữa. Thôi tui leo lên giường luôn. Chuột sống mà nó còn kêu chit chit mà nó kêu kịt kịt á, đến cái mức mà nó đổi ngôn ngữ luôn mà. Một buổi trưa kia có một con chuột mẹ, mấy con chuột con đang nằm trong ổ. Có con mèo nó đi ngang thì mấy con chuột con nó run hết rồi. Cái chuột mẹ kêu, yên tâm, để mẹ xứ cho. Nó đi ra khỏi hang nó kêu “ngao ngao”, thì con mèo nó nghĩ đây có con mèo khác rồi, nó đi luôn. Con chuột mẹ mới đi vô: “Các con thấy không biết ngoại ngữ nó lợi.” Có hiểu không? Tức là khi nó kêu ngao ngao thì con mèo kia nó biết là có mèo ở đây rồi làm gì có chuột, mà nếu không có chuột thì ghé đây làm cái gì. Mà nó không biết là con chuột nó nói ngoại ngữ thôi. Là biết ngoại ngữ nó lợi vậy đó.
Thì tôi quay trở lại, buồn ngủ quá kiếm chuyện để cười.
Bởi có cái ông Việt kiều ổng về Việt Nam. Ổng về được mấy bữa cái ông quay lại, bạn bè gặp ông, ổng đi phi trường Los: “Có khỏe không? Sao nhìn ốm nhách vậy?” “Trời đất ơi, tao bữa nay tao nhậu mười mấy năm tao không bị bệnh mà về bển có tuần lễ tao bị bệnh. Bệnh gan. Tao nhìn đâu tao cũng ứa gan hết trơn á.” Ở đây nhậu mười mấy năm rượu mạnh mà không có bị. Về thấy không? Là bệnh gan. Nhìn là mình ứa gan, xốn mắt.
Okay.
Cho nên là cái vô thường ở đây là gì?
Là tùy vào điều kiện ra sao mà cái ảnh hưởng là cái gì, là vô thường nghe kịps không?
Sáng nay do tôi gặp bạn lành, môi trường lành thì tôi có tâm lành, nhờ vậy tôi làm được việc lành. Chiều nay tôi gặp bạn xấu xíu làm chuyện xấu thì tôi làm chuyện xấu.
Nghe kịp không?
Như vậy thì do vô minh trong bốn đế nên tôi làm các việc thiện ác, nhưng do các điều kiện khác nhau nên có lúc tôi làm ác có lúc tôi làm thiện.
Và chính vì tôi tạo đủ cả hai nghiệp thiện ác cho nên tôi có đủ cả hai cái tâm đầu thai, đó là tâm đầu thai về cõi lành và tâm đầu thai về cõi khổ. Cái nào nó chín muồi trước thì tôi đi về đó trước. Ví dụ như tôi tu cả đời, mà đến lúc ngáp ngáp tôi tắt hơi nhằm lúc cái nghiệp ác nó trổ thì tôi tu cả đời nhưng mà tôi vẫn đi xuống. Cả đời tôi ác ôn gian hùng nhưng mà tới lúc tôi tắt thở nếu nhằm cái lúc quả lành nó trổ thì tôi vẫn về Trời làm đại gia như thường.
Đầu tiên mình phải thấy được mọi thứ do duyên mà có, có rồi phải mất. Nó quan trọng lắm. Hôm nay bà con đến gặp tôi, bà con nghe buổi đầu, bà con thấy đúng rồi Đạo Phật là nó như vậy. Mai này bà con về một hai tháng tu thiền ngồi nghiệm thì thấy giáo lý duyên khởi nó quan trọng cỡ nào. Học giáo lý duyên khởi để thấy rằng: trong từng phút ta đang âm thầm kiến tạo một chốn về cho mình mai này.
Trong từng phút trôi qua, ta đang sống với vô minh, tham ái và tà kiến.
Trong từng phút trôi qua, ta đang sống với trí tuệ và chánh niệm.
Trong từng phút trôi qua ta đang mở rộng đường về trời và xuống địa ngục.
Mặc dù theo trong kinh thì đường về cõi trời kinh sách dạy đầy ra đó mà ít người hỏi thăm, còn đường xuống địa ngục không ai dạy mà đứa nào cũng rành hết trơn.
"Thiên đường hữu lộ, vô nhân vấn" tức là đường về trời có mà không ai hỏi
"Địa ngục vô môn, hữu khách tầm" nhưng đường xuống địa ngục không ai dạy mà lúc nào cũng đứng đầy đó.
Cho nên, có học giáo lý duyên khởi để thấy nhiều chuyện rất quan trọng:
Chuyện thứ nhứt, thế giới này chỉ là đồ lắp ráp không thôi. Một đời người nó được ráp bằng bốn thứ thiện - ác - buồn – vui:
1. Cái thiện đời này là nhân vui cho đời sau.
2. Ác đời này là nhân khổ cho đời sau.
3. Vui đời này là quả của cái lành của đời trước.
4. Khổ, buồn đời này là quả của cái xấu của đời trước.
Nghe kịp không?
Thấy được bốn cái đó, nhớ đi nhớ lại bao nhiêu đó. Lên lầu xuống lầu, đi vô nhà tắm đánh răng mở lò rửa chén làm gì cũng nhớ bao nhiêu đó. Nhớ là cái gì khó chịu bây giờ là quả xấu đời trước, cái gì dễ chịu bây giờ đều là quả lành đời trước. Ta tham sân si bây giờ là nhân khổ đời sau, Từ bi hỷ xả ngày này chánh niệm trí tuệ ngày này là nhân vui đời sau. Nếu đủ duyên thì ta chứng thánh giải thoát. Nếu không đủ duyên thì trên đường luân hồi nó cũng được dễ chịu.
Thật ra, xét cho kỳ cùng thì các quả lành của bố thí trì giới nó chỉ cho ta những cái căn phòng máy lạnh trên con đường luân hồi vạn lý mà thôi. Trước sau cũng phải đi trên con đường đó, nhưng ai có điều kiện có cái phòng máy lạnh nhìn ra trời xanh mây trắng nắng vàng cũng dễ chịu hơn.
Trưa nắng chang chang mà chạy cái xe hồi nãy muốn chết luôn. Chạy tới đây máy lạnh nó mới chịu làm việc mà mấy người đẩy tui ra chỗ nắng ngồi. Chỗ mát thì nó ngồi nói chuyện líu lo mà chỗ tôi ngồi nó nóng trào máu. Tôi nói trong bụng: Cũng là đi xe mà ai ngồi chỗ mát thì nó dễ chịu, mà ngồi chỗ nắng cũng quãng đường đó mà ôi thôi nó là một cái đọa đày. Sẵn đây tôi nói luôn biết đâu trước mặt tôi có những người tàng long ngọa hổ có những người Bồ Tát dấu mình. Mà nói vậy thôi chớ không có đâu.
Ngộ người ta chửi cũng cười nữa.
Đường về Phật Quả rất xa xôi đầy bất trắc nhưng mà
1. do cái lòng đại bi nghĩ đến chúng sinh nên Bồ Tát không sợ xa.
2. Và do đại trí Bồ Tát thấy mọi thứ chỉ là ảo.
3. Do thương chúng sanh và do thấy mọi thứ ảo nên Bồ Tát không sợ khó.
Đó là nói trên lý.
Còn nói trên tình thì sao? Thời gian tu hành ba la mật, tu hành các hạnh lành mà càng nhiều, thì đường luân hồi của Bồ Tát nó sao ta? Không phải, nó trơn tru hơn. Đẻ ra ngồi trên đầu người ta không à. Giàu hơn. Khỏe hơn. Đẹp trai hơn. Dễ tu lắm nó không có mặc cảm. Còn cái tướng xấu hoắc như vậy, đi giảng thấy người ta ngáp cũng tủi nữa.
Có lúc tui buồn ngủ quá trời mà thấy thầy Pháp Hòa là tui khỏe luôn á. Cho nên trong kinh nói: Bồ Tát do Đại Bi, Đại Trí mà không ngại dấn thân đã đành rồi, nhưng mà đó là nói về lý. Còn nói về sự, thì càng về sau con đường Bồ Tát đi nó càng trơn tru. Mà cái thứ càng phú quý càng sanh lễ nghĩa lắm. Ví dụ như, các vị mà bảnh quá, người ta chửi quý vị, quý vị dễ nhịn lắm. Tin tôi đi. Hiểu tôi nói không? Chứ mình nghèo, mặc cảm. Cứ thử bữa nay quý vị mới vừa trúng độc đắc thử coi coi. Quý vị ba đứa, đứa tốt nghiệp Yale nè, đứa tốt nghiệp Havard, Stanford. Bốn đứa nó mới vừa báo tin mời mình đi mừng bằng tốt nghiệp của nó nè, còn mình ông chồng ổng mới đi cafe mua vé số trúng mấy cái mà mega mấy trăm triệu, mà tự nhiên có ai đó mình đi ngoài chợ bà nào đó nói gì mình, mình dễ tha thứ lắm, vì bữa nay “lòng bà đang sướng”. Hiểu không? Còn cái thứ mà tiền bạc khó khăn, mất job, bịnh hoạn, rồi ông chồng già cả nhăn nheo, con cái hư đốn ,lúc đó nó dễ buồn rồi tủi thân dữ lắm. Mà Bồ Tát càng về sau thì càng trơn tru; càng trơn tru, hanh thông
Và trong Kinh nói, càng về sau thì Bồ Tát bồ đề tâm càng dũng mãnh. Do đó bao nhiêu chuyện khó Bồ Tát dồn hết cho khúc sau. Chuyện khó làm nhất là Bồ Tát dồn cho khúc sau. Ví dụ như, mới bảy tuổi mà tự nhiên dám, bảy tuổi mà trong đầu có những suy nghĩ cực kỳ khó tin.
- Thứ nhứt, thấy rằng mọi thứ ở đời không có gì tin được hết. Tại thấy người già người bịnh á.
- Thứ hai, bảy tuổi mà nhìn đâu cũng thấy ai cũng đáng để mà thương hết. Thấy trên đời không có người để mà mình ghét. Thấy trên đời chỉ có người đáng thương và dễ thương thôi. Bảy tuổi mà thấy vậy.
- Thứ ba, bảy tuổi mà dám tuyên bố: “Ai xin gì tôi cũng cho, kể cả cái mạng này.”
Bảy tuổi thôi. Bồ Tát Thích Ca mình. Mà tại sao ngài lại ghê gớm như vậy? Là vì lúc đó gần rồi. Lúc đó là coi như là nhéo không biết đau mà cù không biết nhột nữa. Đó là “Đao thương bất nhập mà bách độc bất xâm”. Còn cái thứ mà mới nguyện, nghe nói xin gì cho nấy, nó làm cho cái xà lỏn cũng không cho mặc, nó lấy luôn cái xà lỏn luôn, lấy tay bụm như Adam Eva vậy đó.
Cho nên là là, à mà tôi nói mới nhớ chuyện này.
Là bữa đó hai thằng con chiên của đạo Chúa nó hỏi nhau: “Mày biết quốc tịch của Adam với Eva không?”
- Có. Hai người đó mặt mũi dân Châu Âu dân Âu Mỹ chứ. Một là dân CuBa hai là dân Đông Âu.
– Mày dựa vào đâu mày nói như vậy ? Bởi vì áo quần không có, chỉ có một trái táo mà dám gọi là vườn địa đàng thì chỉ có xã hội chủ nghĩa thôi. Ao quần không có, chỉ có một trái táo mà dám gọi là thiên đàng thì chỉ có tụi cộng sản chứ không có đâu. Nếu cái mặt mũi đó thì chỉ có dân Đông Âu với Cuba thôi chớ không đâu có hết.
Đến đâu rồi ? Tôi nói mà tôi quên mất tiêu rồi.
Rồi, cái Phật đạo. Đại trí, chính vì thấy mọi thứ là Ảo, sướng hay khổ là ảo, khen chê vinh nhục là ảo, xa gần là ảo lâu mau là ảo, vì kẻ trí mới thấy được như vậy nên Bồ tát không ngán thời gian. Không ngán gian khổ. Vì đại bi với tấm lòng của người mẹ, Bồ Tát nghĩ rằng phải giúp được càng nhiều con càng tốt.
Các vị biết các vị mới thương nè. Nhiều khi các vị thấy người Việt nam mình thấy ghét bằng trời như vậy đó, nhưng mà chỉ cần đổi kiếp, họ làm mẹ của mình, họ dám chết vì mình. Các vị biết không ? Có biết chuyện đó không ? Tại vì mình học đạo, mình nghe giảng mình «Dạ.» «Dạ» chớ mình cũng không có tin lắm chuyện đó. Nhưng khi mà mình tin chuyện đó, thì mình thấy ai trong đời cũng đáng thương. Như cái bà đó nhìn bả thấy ghét vậy đó, nhưng mà bây giờ mình chui vô làm con bả, là bả dám chết vì mình, bả lo lắng đủ chuyện. Còn cái chuyện mẹ giết con là hơi hiếm. Đa phần là mẹ chết vì con thì nhiều, nha. Mà không phải kiếp kế này đâu, mà nhiều kiếp quá khứ bả đã nhiều lần bả chết cho mình rồi. Thậm chí có những lần mà «hai đứa chia tay nhau trên bến giang đầu vào một buổi chiều mưa rét mướt. em đi rồi không biết ngày nào em trở lại». Không ngờ dòng đời xô đẩy, hai đứa mất nhau trong đời và cuối cùng không thấy nhau nữa, rồi qua nhiều kiếp sanh tử, hai đứa thành tử thù trên thương trường, chiến trường và chính trường, chỉ muốn giết nhau. Mà không nhớ rằng lần hai đứa gặp nhau cuối cùng đã từng thề non hẹn biển đủ điều hết. Hiểu không ? Bồ Tát thấy cái điều đó, Bồ Tát không có giận ai hết. Bồ Tát nhìn ai cũng là tình nhân, ai cũng là mẹ là cha là con là những người rất mực dấu yêu. Chính vì cái dòng luân hồi xô đẩy mà mình mất nhau, mình lạc dấu nhau trong đời. Bây giờ nhìn nhau mình chỉ ứng xử với nhau bằng nước mắt thôi.
Cho nên trong cái nhìn cùa Bồ Tát, ai Bồ Tát bao dung được hết. Ai Bồ Tát cũng đem vào lòng.
Cái giá trị của một con người nó không phải nằm ở chỗ anh nhận được gì mà là nó nằm ở chỗ cho ra cái gì. Đúng không ? Tui có bao nhiêu tiền không quan trọng, mà tui có khả năng cho quý vị được bao nhiêu. Cái đó mới quan trọng, nha.
Và cái giá trị của Bồ Tát nằm thêm ở chỗ nữa là: Tim ngài chứa được bao nhiêu người. Cái sức chứa của trái tim mỗi người chính là giá trị của người đó. Ở đây có một người mà tôi phải vinh danh. Đó là cô Bảy... Cô này sẵn bữa nay tôi nói huỵch toẹt con người mè hè của cổ. Cổ rất là nóng tính. Cổ nóng tính vô cùng. Nhưng mà cổ là mẫu người mà khi tôi đi xa thuyết pháp tôi hay nhắc mà tôi không có nói tên. Cổ nóng tính vô cùng nhưng mà cổ là người dễ thỏa hiệp, dễ năn nỉ. Cứ gây cổ, chửi cổ cho đã. Xong rồi năm tháng trôi qua bị khổ tới kéo áo cổ, miệng lầu bẩu nhưng cổ vẫn giúp. Cái đó là rất khó tìm. Còn lịch sự cho lắm nhưng mà để bụng là không được. Cô Bảy này là thắng hạnh á. Tức là cổ giận bằng trời nhưng mà, mà dĩ nhiên các vị không có tin là tôi không có ăn tiền cổ, tôi không có làm quảng cáo. Cổ là người rất đặc biệt, rất là nóng tính. Cổ có thể nổi cơn, cổ phang mà coi như đập tường á, nhưng mà cổ có khả năng bao dung rất là rộng đó là cái điểm mà mình phải tán thán và học hỏi.
Và một người nữa, là cô Ng. Nga .Cổ lớn tuổi mà nói kiểu gì cũng không giận, có thể là do cổ không hiểu cũng không chừng. Phải nhìn nhận trong cái đời đi dạy học của tôi, thì cái người như cô Nguyên Nga rất là hiếm, tuyệt chủng từ lâu. Có tuổi rồi, có gia đình, có thân phận đàng hoàng, mà nhiều khi ổng nhỏ tuổi hơn mình, mà ổng mắng xối xả, mà giận lắm, cúi xuống cái vậy thôi. Rồi nhăn răng ra cười, học tiếp. Thì cái chuyện này là rất đặc biệt.
Bên Thụy Sĩ tôi có biết một cô. Kiếp trước cổ, tôi ngồi thiền tôi soi, kiếp trước cổ là pháo đại, cổ nổ dữ lắm, cái tật hay khoe dữ lắm, nhưng mà cổ có cái hạnh đặc biệt là không bao giờ giận. Hồi đầu tôi tưởng nàng giả bộ, mà sau này tôi biết là cái dây thần kinh giận bả dứt từ hồi nào. Không tự ái, không có biết giận, người ta nói móc, nói xiên, nói xỏ, nói huỵch toẹt, nói thẳng vô mặt, nói như tạt nước thì làm như không hiểu, bả nghe ngoại ngữ vậy đó, rồi thì thôi. Người không biết giận. Ngộ lắm. Thì cái đó là những cái mà mình phải tán thán. Các vị thấy tôi có gì kỳ không ? Lát tôi ..tiếp. Bởi vì người khác chính là tấm gương lớn nhất của mình. Có biết tấm gương không ? Tấm gương là mình nhìn họ mà nhờ họ mình nhìn mình.
Cho nên học giáo lý duyên khởi,
1. chuyện đầu tiên là để thấy mọi thứ do duyên mà có.
2. Thứ hai, mọi thứ do lắp ráp mà có.
Do duyên mà có là chuyện khác, mà do lắp ráp mà có là chuyện khác. có nghĩa rằng là khi mình thấy mọi thứ là đồ ráp thì cái khác với cái chuyện xem họ là ai đó. Nhớ không ?
Tôi nhớ tôi đã kể tại cái pháp hội này câu chuyện mà tôi thích, thích lắm, mà tôi thấy các vị cứ trơ trơ.
Đó là đi thuyền trong đêm tối, bị một cái thuyền khác tông vào. Nếu ta nhìn lên cái chiếc thuyền kia không có người thì ta không có giận, đúng không ? Hiểu chưa ? Nhưng nếu mà trên chiếc thuyền kia có người, thì lại chia hai trường hợp. cái người trên đó là ai? bạn thân khác, người lạ khác. người khác giới khác, đồng giới khác. Nếu mà là mình nam mà gặp đứa tông là nữ mà nữ xấu khác nữ đẹp khác. Có hiểu không ? Nó chưa chồng là khác mà nó có người khác rồi là lại là khác á. Có hiểu không ? Có nghĩa là cũng bị tông thuyền mà có giận hay không là nó tùy thuộc cái trên thuyền chứ không phải là bản thân cú tông, không phải bản thân chiếc thuyền mà còn là cái đi kèm với chiếc thuyền. Nghe kịp chưa ?
Nói như vậy có nghĩa là bản thân mọi sự vật, mọi sự việc nó xảy đến với mình, bản thân nó chưa là gì hết. Nhưng mà cái nhận thức, cái đánh giá của mình còn tùy thuộc vào vô số những chuyện khác đính kèm. Nghe kịp không ? Ăn bánh xèo mà không rau nó kỳ dữ lắm. Như vậy thì bản thân bánh xèo nó chưa đủ mà phải có rau, phải có nước chấm, có đúng không ? có nhiều món không ra gì mà nó ngon nhờ nước chấm. Có đúng không ? Và tôi thì có một cái điều đặc biệt, tôi ăn gì thì ăn mà cơm ngon, thì tôi ăn cái gì cũng ngon, chỉ cần một chén nước tương đàng hoàng mà cơm dẻo, thơm nấu đừng quá khô quá nhão là trẫm rất là thích, còn cho trẫm ăn đồ ngon gì thì ngon mà cơm nó là gạo cũ á, gạo mà cứ « hai con một hột » tôi sợ lắm. Gạo bị gãy, nó không có nhựa nó không có dẻo. Rồi cơm mà nghe nó hơi mốc mốc đồ ăn thì đầy hết. tôi nhìn vô là tôi đã thấy mốc, là mất sáu chục điểm rồi. Dọn cơm mà tôi thấy cái tô cơm nó dẻo, hột dài, trắng mà không quá khô không quá nhão, chẳng hạn như nhà này là chuyện rất là lạ. Nhà này là chỗ rất là hiếm mà nấu cơm tôi rất là thích đó là một: khô như tôi thích. Đa phần tôi lại nhà Phật tử chín mươi phần trăm nhà Phật tử là bắt tôi ăn cơm nhão. Tôi hỏi chứ «Sao nhão vậy ?», bảo chứ «nó mềm» chỉ trả lời như vậy. Nhưng mà tôi thích ăn cơm khô. Mà nếu được cho tôi ăn gạo thái jasmine mà longren thì tôi thích. Các vị nghe kịp không ? Tức là một bữa ăn hoàn chỉnh tùy người mà nó lệ thuộc vào nhân duyên gì. Hiểu chưa ? Có người ăn bánh xèo nó ngon vì nước chấm ngon nhờ rau hoặc bánh xèo phải giòn mới được. Bánh xèo đổ dày quá ăn nó lầy lắm. Nói như vậy không có nghĩa là ngày mai bắt ăn bánh xèo nghen. Cái nhà này mà lỡ lời nó quất cho ăn trào máu luôn. Bữa nào tôi kể về giấm, chắc dọn cho mỗi ông một tô giấm. Cũng lo. Nói chuyện gì cũng phải lựa lời. Nói gì cũng chiều hết trơn á. Mình thuyết pháp mà năm đứa nó .....
Các vị biết chuyện Kinh Kha không ? Tức lục quốc muốn ám sát Tần Thủy Hoàng mà tìm hoài không ra người rồi cuối cùng giao cái trọng trách đó cho Thái tử Đan của nước Yên. Thái tử Đan tìm được mười mấy người mà mỗi người đều có cái nhược điểm. Cái người hoàn hảo nhất chính là Kinh Kha. Mà ổng trọng thị Kinh Kha tới cái mức mà Kinh Kha không thể từ chối trọng nhiệm đó. Có nghĩa là, ổng mời Kinh Kha vào, thì Kinh Kha thấy có cái ao cá trong cung có cá bơi bơi, Kinh Kha mới lấy cái hòn đá liệng cá chơi. ổng cho bưng nguyên mâm vàng, nói : «Nói tráng sĩ dùng liệng đi, chứ đừng liệng sỏi dơ tay» vàng vụn á, cho ổng liệng cá chơi. Thì đang ngồi chơi, có một cái cô người hầu đẹp lắm, cổ bưng ra một mâm trà mâm rượu cho ổng, thì Kinh Kha cũng tiện cái miệng nói «Bàn tay đẹp quá !» Lát sau ổng đi vô phòng, thì có người bưng vô nguyên cái tráp, ổng mở ra thì là cánh tay của cái cô kia . Có nghĩa là khen là tặng, khen là tặng. Hên, mà ổng nói cái bồn cầu nó tháo đem vô là chết. Đại khái như vậy.
1. Học giáo lý duyên khởi để thấy rằng: Mọi thứ do duyên mà có, có rồi lại mất.
2. Học giáo lý duyên duyên khởi để thấy rằng: Mọi thứ do lắp ráp.
3. Học giáo lý duyên khởi để thấy rằng: Thế giới này không có gì là một. Và mọi thứ giống như một cây chuối. Được gọi là cây chuối là bởi vì do nhiều bẹ ráp nên.
Nghe kịp không ? Trong Kinh nói : Năm uẩn là gì ?
Trước hết tôi phải trả lời cái duyên khởi.
Duyên khởi là gì ?
Duyên khởi là hành trình sanh và diệt của năm uẩn.
Mà năm uẩn là gì ?
1. Thứ nhất, đó là Sắc uẩn: tất cả những gì thuộc về vật chất trong thân gọi là năm uẩn.
2. Thọ uẩn: tất cả những feeling dễ chịu khó chịu của thân tâm.
3. Hành uẩn: khía cạnh thiện ác của tâm.
4. Tưởng uẩn: khía cạnh kinh nghiệm, hồi ức, kiến thức thì khía cạnh đó được gọi là tưởng uẩn. Có hiểu không ta ? tại sao tôi nói cái này là cái dùi chuông mà tôi không nói cái này là cây đũa bếp ? Bởi vì đó là kiến thức, đó là hồi ức, đó là kinh nghiệm. Chính kinh nghiệm, chính hồi ức, chính kiến thức cho tôi biết rằng cái này là cái dùi chuông, không phải cây đũa bếp, miền Bắc gọi là cây đũa cả phải không ? Đó, chính kinh nghiệm, hồi ức, kiến thức cho tôi biết đó là đàn bà chứ không phải đàn ông, chính hồi ức, kiến thức cho tôi biết cái này cái nọ, nghe kịp không ? cái đó được gọi là tưởng uẩn. đó là khía cạnh nhận biết thông qua hồi ức, kinh nghiệm tích lũy.
5. Thức uẩn: cái biết đơn thuần của sáu giác quan.
Quý vị biết có ba cái biết căn bản :
1. cái biết của thức: cái biết của mắt tai mũi lưỡi, nó chỉ chụp hình chứ không có đánh giá gì hết.
2. cái biết của tưởng: Sau khi con mắt nó chụp hình xong, nó đưa vô trong cái bộ chip ở trong, nó nói : đây là cái tô.
3. cái biết của trí.
Cái biết của thức là cái biết của mắt tai mũi lưỡi, nó chỉ chụp hình chứ không có đánh giá gì hết.
Nhưng mà cái biết của tưởng là gì ? Sau khi con mắt nó chụp hình xong, nó đưa vô trong cái bộ chip ở trong, nó nói : đây là cái tô. Nghe kịp không ? Khi mà nó nói « đây là cái tô » là cái biết của tưởng uẩn.
Còn cái biết của thức uẩn là chỉ chụp hình thôi chứ nó chưa có thể định danh, định hình vật đó là cái gì.
Nó đưa vô trong, cái trong mới nói đây là cái tô. Mà ai dạy cho nó biết đây là cái tô? Cha mẹ, xã hội, gia đình, học đường, kiến thức sách vở. Đúng không ta? chính những cái nguồn đó nó dạy cho mình biết đó là cái tô chứ không phải cái dĩa, không phải là cái chén. Các vị có biết rằng, trong thế giới ngôn ngữ, cái ngôn ngữ nào, đất nước nào, dân tộc nào nó giỏi về âm nhạc thì những từ vựng về âm thanh của họ rất là nhiều, phong phú, như tiếng Ý. Họ có giọng nam trầm nữ trầm nam cao nữ cao. Có biết cái đó không ta ? ba cái teno, soprano. Vì những cái ngôn ngữ khác nó không có phong phú như vậy. Và, ở đất nước nào mà hội họa phát triển thì từ vựng về màu sắc nó rất là phong phú. Chỉ riêng màu trắng không là nó có trăm cái màu trắng. Ngay cả tiếng Việt mình thấy màu trắng cũng có rất nhiều màu trắng. Ngay cả màu xanh mình thấy : hoặc là aqua blue green rất là nhiều. Thì đất nước nào dân tộc nào mà nó giỏi về hội họa là từ vừng về màu sắc của nó rất là giàu. Đúng không ?
Cái biết của tưởng uẩn là gì ? Tưởng uần là chồng chất bởi những kiến thức đó đó. Nghe kịp không ? Ví dụ, mình nói màu trắng, thì cái người nào họ biết nhiều về hội họa thì khái niệm về màu trắng của họ rất là giàu. Mà người giỏi về âm nhạc, giỏi về nhạc lý đó thì họ có rất là nhiều khái niệm, kiến thức về cái gọi là âm thanh. Đó được gọi là tưởng uẩn. Hiểu hả ? Còn với người nấu ăn thì kiến thức của người nấu ăn về món ăn nó phong phú hơn người bình thường rất là nhiều. Họ có thể nói chuyện với nhau mà mình nghe mình có thể không hiểu đó. Hoặc dân thợ bạc nó có cái ngôn ngữ riêng của đồ bạc vì khái niệm gắn liền với từ ngữ. Các vị biết cái đó không ? khái niệm gắn liền với từ ngữ. Nhớ cái đó hả ? gNười mà ngôn ngữ giàu là họ biết được nhiều thứ. Mà mỗi cái biết là một concept, một cái idea. Chính cái concept, cái idea nó cho phép từ ngữ họ nó phong phú. Những người họ ấm a ấm ớ, ngôn ngữ họ nghèo thì con concept họ ít.
Cho nên cái tưởng uẩn là cái nôi đẻ ra nền văn minh của nhân loại. Mình tưởng văn minh nhân loại là khảo cổ, hội họa, kiến trúc, tùm lum tưởng nó ghê gớm. Nhưng thật ra nó là thế giới của Tưởng Uẩn.
(còn tiếp)
https://toaikhanh.com/videotext.php?vid=Ps4t05k0acg&abt=Gi%C3%A1o+l%C3%BD+Duy%C3%AAn+Kh%E1%BB%9Fi
Tôi từng có những ngày tôi đi học chỗ đài truyền hình, sở thú. Tôi về ăn cơm Thị Nghè. Tôi ngồi ăn cơm thế này nè, mà tôi nghe con mèo có kêu “nghèo”. Nghe nè, tôi mới nhìn xuống, một con chuột cống cỡ này, gần bằng cái đường kính cái chuông, mà nó không có lông. Con mèo nó đang ngủ con chuột đi ngang nó quẹt cái, con mèo nó thấy ghét, nó nản quá, nó “nghèo” cái nó đi luôn. Mà con chuột nó cách mình có thước à. Mà tui đang ăn cơm. Con chuột nó không có lông, ghẻ không à. Chuột sao sờ mông được, sờ mông là con kia. Có hiểu không? Cái hoàn cảnh nó vậy, nó nực vậy rồi còn gặp cái con kia nữa.
Một lần ở Thị Nghè, ở nhà Phật tử nóng quá. Tôi hết cách rồi. đem quạt máy vô quạt, nó thấy hơi nóng thôi. Tôi còn có một cách: tôi lấy cây bông tắm tui lau cái sàn gạch, rồi tôi chun xuống sàn tôi nằm. Mới nằm có chút xíu mình nghe kịch kịch dòm ra con nữa. Thôi tui leo lên giường luôn. Chuột sống mà nó còn kêu chit chit mà nó kêu kịt kịt á, đến cái mức mà nó đổi ngôn ngữ luôn mà. Một buổi trưa kia có một con chuột mẹ, mấy con chuột con đang nằm trong ổ. Có con mèo nó đi ngang thì mấy con chuột con nó run hết rồi. Cái chuột mẹ kêu, yên tâm, để mẹ xứ cho. Nó đi ra khỏi hang nó kêu “ngao ngao”, thì con mèo nó nghĩ đây có con mèo khác rồi, nó đi luôn. Con chuột mẹ mới đi vô: “Các con thấy không biết ngoại ngữ nó lợi.” Có hiểu không? Tức là khi nó kêu ngao ngao thì con mèo kia nó biết là có mèo ở đây rồi làm gì có chuột, mà nếu không có chuột thì ghé đây làm cái gì. Mà nó không biết là con chuột nó nói ngoại ngữ thôi. Là biết ngoại ngữ nó lợi vậy đó.
Thì tôi quay trở lại, buồn ngủ quá kiếm chuyện để cười.
Bởi có cái ông Việt kiều ổng về Việt Nam. Ổng về được mấy bữa cái ông quay lại, bạn bè gặp ông, ổng đi phi trường Los: “Có khỏe không? Sao nhìn ốm nhách vậy?” “Trời đất ơi, tao bữa nay tao nhậu mười mấy năm tao không bị bệnh mà về bển có tuần lễ tao bị bệnh. Bệnh gan. Tao nhìn đâu tao cũng ứa gan hết trơn á.” Ở đây nhậu mười mấy năm rượu mạnh mà không có bị. Về thấy không? Là bệnh gan. Nhìn là mình ứa gan, xốn mắt.
Okay.
Cho nên là cái vô thường ở đây là gì?
Là tùy vào điều kiện ra sao mà cái ảnh hưởng là cái gì, là vô thường nghe kịps không?
Sáng nay do tôi gặp bạn lành, môi trường lành thì tôi có tâm lành, nhờ vậy tôi làm được việc lành. Chiều nay tôi gặp bạn xấu xíu làm chuyện xấu thì tôi làm chuyện xấu.
Nghe kịp không?
Như vậy thì do vô minh trong bốn đế nên tôi làm các việc thiện ác, nhưng do các điều kiện khác nhau nên có lúc tôi làm ác có lúc tôi làm thiện.
Và chính vì tôi tạo đủ cả hai nghiệp thiện ác cho nên tôi có đủ cả hai cái tâm đầu thai, đó là tâm đầu thai về cõi lành và tâm đầu thai về cõi khổ. Cái nào nó chín muồi trước thì tôi đi về đó trước. Ví dụ như tôi tu cả đời, mà đến lúc ngáp ngáp tôi tắt hơi nhằm lúc cái nghiệp ác nó trổ thì tôi tu cả đời nhưng mà tôi vẫn đi xuống. Cả đời tôi ác ôn gian hùng nhưng mà tới lúc tôi tắt thở nếu nhằm cái lúc quả lành nó trổ thì tôi vẫn về Trời làm đại gia như thường.
Đầu tiên mình phải thấy được mọi thứ do duyên mà có, có rồi phải mất. Nó quan trọng lắm. Hôm nay bà con đến gặp tôi, bà con nghe buổi đầu, bà con thấy đúng rồi Đạo Phật là nó như vậy. Mai này bà con về một hai tháng tu thiền ngồi nghiệm thì thấy giáo lý duyên khởi nó quan trọng cỡ nào. Học giáo lý duyên khởi để thấy rằng: trong từng phút ta đang âm thầm kiến tạo một chốn về cho mình mai này.
Trong từng phút trôi qua, ta đang sống với vô minh, tham ái và tà kiến.
Trong từng phút trôi qua, ta đang sống với trí tuệ và chánh niệm.
Trong từng phút trôi qua ta đang mở rộng đường về trời và xuống địa ngục.
Mặc dù theo trong kinh thì đường về cõi trời kinh sách dạy đầy ra đó mà ít người hỏi thăm, còn đường xuống địa ngục không ai dạy mà đứa nào cũng rành hết trơn.
"Thiên đường hữu lộ, vô nhân vấn" tức là đường về trời có mà không ai hỏi
"Địa ngục vô môn, hữu khách tầm" nhưng đường xuống địa ngục không ai dạy mà lúc nào cũng đứng đầy đó.
Cho nên, có học giáo lý duyên khởi để thấy nhiều chuyện rất quan trọng:
Chuyện thứ nhứt, thế giới này chỉ là đồ lắp ráp không thôi. Một đời người nó được ráp bằng bốn thứ thiện - ác - buồn – vui:
1. Cái thiện đời này là nhân vui cho đời sau.
2. Ác đời này là nhân khổ cho đời sau.
3. Vui đời này là quả của cái lành của đời trước.
4. Khổ, buồn đời này là quả của cái xấu của đời trước.
Nghe kịp không?
Thấy được bốn cái đó, nhớ đi nhớ lại bao nhiêu đó. Lên lầu xuống lầu, đi vô nhà tắm đánh răng mở lò rửa chén làm gì cũng nhớ bao nhiêu đó. Nhớ là cái gì khó chịu bây giờ là quả xấu đời trước, cái gì dễ chịu bây giờ đều là quả lành đời trước. Ta tham sân si bây giờ là nhân khổ đời sau, Từ bi hỷ xả ngày này chánh niệm trí tuệ ngày này là nhân vui đời sau. Nếu đủ duyên thì ta chứng thánh giải thoát. Nếu không đủ duyên thì trên đường luân hồi nó cũng được dễ chịu.
Thật ra, xét cho kỳ cùng thì các quả lành của bố thí trì giới nó chỉ cho ta những cái căn phòng máy lạnh trên con đường luân hồi vạn lý mà thôi. Trước sau cũng phải đi trên con đường đó, nhưng ai có điều kiện có cái phòng máy lạnh nhìn ra trời xanh mây trắng nắng vàng cũng dễ chịu hơn.
Trưa nắng chang chang mà chạy cái xe hồi nãy muốn chết luôn. Chạy tới đây máy lạnh nó mới chịu làm việc mà mấy người đẩy tui ra chỗ nắng ngồi. Chỗ mát thì nó ngồi nói chuyện líu lo mà chỗ tôi ngồi nó nóng trào máu. Tôi nói trong bụng: Cũng là đi xe mà ai ngồi chỗ mát thì nó dễ chịu, mà ngồi chỗ nắng cũng quãng đường đó mà ôi thôi nó là một cái đọa đày. Sẵn đây tôi nói luôn biết đâu trước mặt tôi có những người tàng long ngọa hổ có những người Bồ Tát dấu mình. Mà nói vậy thôi chớ không có đâu.
Ngộ người ta chửi cũng cười nữa.
Đường về Phật Quả rất xa xôi đầy bất trắc nhưng mà
1. do cái lòng đại bi nghĩ đến chúng sinh nên Bồ Tát không sợ xa.
2. Và do đại trí Bồ Tát thấy mọi thứ chỉ là ảo.
3. Do thương chúng sanh và do thấy mọi thứ ảo nên Bồ Tát không sợ khó.
Đó là nói trên lý.
Còn nói trên tình thì sao? Thời gian tu hành ba la mật, tu hành các hạnh lành mà càng nhiều, thì đường luân hồi của Bồ Tát nó sao ta? Không phải, nó trơn tru hơn. Đẻ ra ngồi trên đầu người ta không à. Giàu hơn. Khỏe hơn. Đẹp trai hơn. Dễ tu lắm nó không có mặc cảm. Còn cái tướng xấu hoắc như vậy, đi giảng thấy người ta ngáp cũng tủi nữa.
Có lúc tui buồn ngủ quá trời mà thấy thầy Pháp Hòa là tui khỏe luôn á. Cho nên trong kinh nói: Bồ Tát do Đại Bi, Đại Trí mà không ngại dấn thân đã đành rồi, nhưng mà đó là nói về lý. Còn nói về sự, thì càng về sau con đường Bồ Tát đi nó càng trơn tru. Mà cái thứ càng phú quý càng sanh lễ nghĩa lắm. Ví dụ như, các vị mà bảnh quá, người ta chửi quý vị, quý vị dễ nhịn lắm. Tin tôi đi. Hiểu tôi nói không? Chứ mình nghèo, mặc cảm. Cứ thử bữa nay quý vị mới vừa trúng độc đắc thử coi coi. Quý vị ba đứa, đứa tốt nghiệp Yale nè, đứa tốt nghiệp Havard, Stanford. Bốn đứa nó mới vừa báo tin mời mình đi mừng bằng tốt nghiệp của nó nè, còn mình ông chồng ổng mới đi cafe mua vé số trúng mấy cái mà mega mấy trăm triệu, mà tự nhiên có ai đó mình đi ngoài chợ bà nào đó nói gì mình, mình dễ tha thứ lắm, vì bữa nay “lòng bà đang sướng”. Hiểu không? Còn cái thứ mà tiền bạc khó khăn, mất job, bịnh hoạn, rồi ông chồng già cả nhăn nheo, con cái hư đốn ,lúc đó nó dễ buồn rồi tủi thân dữ lắm. Mà Bồ Tát càng về sau thì càng trơn tru; càng trơn tru, hanh thông
Và trong Kinh nói, càng về sau thì Bồ Tát bồ đề tâm càng dũng mãnh. Do đó bao nhiêu chuyện khó Bồ Tát dồn hết cho khúc sau. Chuyện khó làm nhất là Bồ Tát dồn cho khúc sau. Ví dụ như, mới bảy tuổi mà tự nhiên dám, bảy tuổi mà trong đầu có những suy nghĩ cực kỳ khó tin.
- Thứ nhứt, thấy rằng mọi thứ ở đời không có gì tin được hết. Tại thấy người già người bịnh á.
- Thứ hai, bảy tuổi mà nhìn đâu cũng thấy ai cũng đáng để mà thương hết. Thấy trên đời không có người để mà mình ghét. Thấy trên đời chỉ có người đáng thương và dễ thương thôi. Bảy tuổi mà thấy vậy.
- Thứ ba, bảy tuổi mà dám tuyên bố: “Ai xin gì tôi cũng cho, kể cả cái mạng này.”
Bảy tuổi thôi. Bồ Tát Thích Ca mình. Mà tại sao ngài lại ghê gớm như vậy? Là vì lúc đó gần rồi. Lúc đó là coi như là nhéo không biết đau mà cù không biết nhột nữa. Đó là “Đao thương bất nhập mà bách độc bất xâm”. Còn cái thứ mà mới nguyện, nghe nói xin gì cho nấy, nó làm cho cái xà lỏn cũng không cho mặc, nó lấy luôn cái xà lỏn luôn, lấy tay bụm như Adam Eva vậy đó.
Cho nên là là, à mà tôi nói mới nhớ chuyện này.
Là bữa đó hai thằng con chiên của đạo Chúa nó hỏi nhau: “Mày biết quốc tịch của Adam với Eva không?”
- Có. Hai người đó mặt mũi dân Châu Âu dân Âu Mỹ chứ. Một là dân CuBa hai là dân Đông Âu.
– Mày dựa vào đâu mày nói như vậy ? Bởi vì áo quần không có, chỉ có một trái táo mà dám gọi là vườn địa đàng thì chỉ có xã hội chủ nghĩa thôi. Ao quần không có, chỉ có một trái táo mà dám gọi là thiên đàng thì chỉ có tụi cộng sản chứ không có đâu. Nếu cái mặt mũi đó thì chỉ có dân Đông Âu với Cuba thôi chớ không đâu có hết.
Đến đâu rồi ? Tôi nói mà tôi quên mất tiêu rồi.
Rồi, cái Phật đạo. Đại trí, chính vì thấy mọi thứ là Ảo, sướng hay khổ là ảo, khen chê vinh nhục là ảo, xa gần là ảo lâu mau là ảo, vì kẻ trí mới thấy được như vậy nên Bồ tát không ngán thời gian. Không ngán gian khổ. Vì đại bi với tấm lòng của người mẹ, Bồ Tát nghĩ rằng phải giúp được càng nhiều con càng tốt.
Các vị biết các vị mới thương nè. Nhiều khi các vị thấy người Việt nam mình thấy ghét bằng trời như vậy đó, nhưng mà chỉ cần đổi kiếp, họ làm mẹ của mình, họ dám chết vì mình. Các vị biết không ? Có biết chuyện đó không ? Tại vì mình học đạo, mình nghe giảng mình «Dạ.» «Dạ» chớ mình cũng không có tin lắm chuyện đó. Nhưng khi mà mình tin chuyện đó, thì mình thấy ai trong đời cũng đáng thương. Như cái bà đó nhìn bả thấy ghét vậy đó, nhưng mà bây giờ mình chui vô làm con bả, là bả dám chết vì mình, bả lo lắng đủ chuyện. Còn cái chuyện mẹ giết con là hơi hiếm. Đa phần là mẹ chết vì con thì nhiều, nha. Mà không phải kiếp kế này đâu, mà nhiều kiếp quá khứ bả đã nhiều lần bả chết cho mình rồi. Thậm chí có những lần mà «hai đứa chia tay nhau trên bến giang đầu vào một buổi chiều mưa rét mướt. em đi rồi không biết ngày nào em trở lại». Không ngờ dòng đời xô đẩy, hai đứa mất nhau trong đời và cuối cùng không thấy nhau nữa, rồi qua nhiều kiếp sanh tử, hai đứa thành tử thù trên thương trường, chiến trường và chính trường, chỉ muốn giết nhau. Mà không nhớ rằng lần hai đứa gặp nhau cuối cùng đã từng thề non hẹn biển đủ điều hết. Hiểu không ? Bồ Tát thấy cái điều đó, Bồ Tát không có giận ai hết. Bồ Tát nhìn ai cũng là tình nhân, ai cũng là mẹ là cha là con là những người rất mực dấu yêu. Chính vì cái dòng luân hồi xô đẩy mà mình mất nhau, mình lạc dấu nhau trong đời. Bây giờ nhìn nhau mình chỉ ứng xử với nhau bằng nước mắt thôi.
Cho nên trong cái nhìn cùa Bồ Tát, ai Bồ Tát bao dung được hết. Ai Bồ Tát cũng đem vào lòng.
Cái giá trị của một con người nó không phải nằm ở chỗ anh nhận được gì mà là nó nằm ở chỗ cho ra cái gì. Đúng không ? Tui có bao nhiêu tiền không quan trọng, mà tui có khả năng cho quý vị được bao nhiêu. Cái đó mới quan trọng, nha.
Và cái giá trị của Bồ Tát nằm thêm ở chỗ nữa là: Tim ngài chứa được bao nhiêu người. Cái sức chứa của trái tim mỗi người chính là giá trị của người đó. Ở đây có một người mà tôi phải vinh danh. Đó là cô Bảy... Cô này sẵn bữa nay tôi nói huỵch toẹt con người mè hè của cổ. Cổ rất là nóng tính. Cổ nóng tính vô cùng. Nhưng mà cổ là mẫu người mà khi tôi đi xa thuyết pháp tôi hay nhắc mà tôi không có nói tên. Cổ nóng tính vô cùng nhưng mà cổ là người dễ thỏa hiệp, dễ năn nỉ. Cứ gây cổ, chửi cổ cho đã. Xong rồi năm tháng trôi qua bị khổ tới kéo áo cổ, miệng lầu bẩu nhưng cổ vẫn giúp. Cái đó là rất khó tìm. Còn lịch sự cho lắm nhưng mà để bụng là không được. Cô Bảy này là thắng hạnh á. Tức là cổ giận bằng trời nhưng mà, mà dĩ nhiên các vị không có tin là tôi không có ăn tiền cổ, tôi không có làm quảng cáo. Cổ là người rất đặc biệt, rất là nóng tính. Cổ có thể nổi cơn, cổ phang mà coi như đập tường á, nhưng mà cổ có khả năng bao dung rất là rộng đó là cái điểm mà mình phải tán thán và học hỏi.
Và một người nữa, là cô Ng. Nga .Cổ lớn tuổi mà nói kiểu gì cũng không giận, có thể là do cổ không hiểu cũng không chừng. Phải nhìn nhận trong cái đời đi dạy học của tôi, thì cái người như cô Nguyên Nga rất là hiếm, tuyệt chủng từ lâu. Có tuổi rồi, có gia đình, có thân phận đàng hoàng, mà nhiều khi ổng nhỏ tuổi hơn mình, mà ổng mắng xối xả, mà giận lắm, cúi xuống cái vậy thôi. Rồi nhăn răng ra cười, học tiếp. Thì cái chuyện này là rất đặc biệt.
Bên Thụy Sĩ tôi có biết một cô. Kiếp trước cổ, tôi ngồi thiền tôi soi, kiếp trước cổ là pháo đại, cổ nổ dữ lắm, cái tật hay khoe dữ lắm, nhưng mà cổ có cái hạnh đặc biệt là không bao giờ giận. Hồi đầu tôi tưởng nàng giả bộ, mà sau này tôi biết là cái dây thần kinh giận bả dứt từ hồi nào. Không tự ái, không có biết giận, người ta nói móc, nói xiên, nói xỏ, nói huỵch toẹt, nói thẳng vô mặt, nói như tạt nước thì làm như không hiểu, bả nghe ngoại ngữ vậy đó, rồi thì thôi. Người không biết giận. Ngộ lắm. Thì cái đó là những cái mà mình phải tán thán. Các vị thấy tôi có gì kỳ không ? Lát tôi ..tiếp. Bởi vì người khác chính là tấm gương lớn nhất của mình. Có biết tấm gương không ? Tấm gương là mình nhìn họ mà nhờ họ mình nhìn mình.
Cho nên học giáo lý duyên khởi,
1. chuyện đầu tiên là để thấy mọi thứ do duyên mà có.
2. Thứ hai, mọi thứ do lắp ráp mà có.
Do duyên mà có là chuyện khác, mà do lắp ráp mà có là chuyện khác. có nghĩa rằng là khi mình thấy mọi thứ là đồ ráp thì cái khác với cái chuyện xem họ là ai đó. Nhớ không ?
Tôi nhớ tôi đã kể tại cái pháp hội này câu chuyện mà tôi thích, thích lắm, mà tôi thấy các vị cứ trơ trơ.
Đó là đi thuyền trong đêm tối, bị một cái thuyền khác tông vào. Nếu ta nhìn lên cái chiếc thuyền kia không có người thì ta không có giận, đúng không ? Hiểu chưa ? Nhưng nếu mà trên chiếc thuyền kia có người, thì lại chia hai trường hợp. cái người trên đó là ai? bạn thân khác, người lạ khác. người khác giới khác, đồng giới khác. Nếu mà là mình nam mà gặp đứa tông là nữ mà nữ xấu khác nữ đẹp khác. Có hiểu không ? Nó chưa chồng là khác mà nó có người khác rồi là lại là khác á. Có hiểu không ? Có nghĩa là cũng bị tông thuyền mà có giận hay không là nó tùy thuộc cái trên thuyền chứ không phải là bản thân cú tông, không phải bản thân chiếc thuyền mà còn là cái đi kèm với chiếc thuyền. Nghe kịp chưa ?
Nói như vậy có nghĩa là bản thân mọi sự vật, mọi sự việc nó xảy đến với mình, bản thân nó chưa là gì hết. Nhưng mà cái nhận thức, cái đánh giá của mình còn tùy thuộc vào vô số những chuyện khác đính kèm. Nghe kịp không ? Ăn bánh xèo mà không rau nó kỳ dữ lắm. Như vậy thì bản thân bánh xèo nó chưa đủ mà phải có rau, phải có nước chấm, có đúng không ? có nhiều món không ra gì mà nó ngon nhờ nước chấm. Có đúng không ? Và tôi thì có một cái điều đặc biệt, tôi ăn gì thì ăn mà cơm ngon, thì tôi ăn cái gì cũng ngon, chỉ cần một chén nước tương đàng hoàng mà cơm dẻo, thơm nấu đừng quá khô quá nhão là trẫm rất là thích, còn cho trẫm ăn đồ ngon gì thì ngon mà cơm nó là gạo cũ á, gạo mà cứ « hai con một hột » tôi sợ lắm. Gạo bị gãy, nó không có nhựa nó không có dẻo. Rồi cơm mà nghe nó hơi mốc mốc đồ ăn thì đầy hết. tôi nhìn vô là tôi đã thấy mốc, là mất sáu chục điểm rồi. Dọn cơm mà tôi thấy cái tô cơm nó dẻo, hột dài, trắng mà không quá khô không quá nhão, chẳng hạn như nhà này là chuyện rất là lạ. Nhà này là chỗ rất là hiếm mà nấu cơm tôi rất là thích đó là một: khô như tôi thích. Đa phần tôi lại nhà Phật tử chín mươi phần trăm nhà Phật tử là bắt tôi ăn cơm nhão. Tôi hỏi chứ «Sao nhão vậy ?», bảo chứ «nó mềm» chỉ trả lời như vậy. Nhưng mà tôi thích ăn cơm khô. Mà nếu được cho tôi ăn gạo thái jasmine mà longren thì tôi thích. Các vị nghe kịp không ? Tức là một bữa ăn hoàn chỉnh tùy người mà nó lệ thuộc vào nhân duyên gì. Hiểu chưa ? Có người ăn bánh xèo nó ngon vì nước chấm ngon nhờ rau hoặc bánh xèo phải giòn mới được. Bánh xèo đổ dày quá ăn nó lầy lắm. Nói như vậy không có nghĩa là ngày mai bắt ăn bánh xèo nghen. Cái nhà này mà lỡ lời nó quất cho ăn trào máu luôn. Bữa nào tôi kể về giấm, chắc dọn cho mỗi ông một tô giấm. Cũng lo. Nói chuyện gì cũng phải lựa lời. Nói gì cũng chiều hết trơn á. Mình thuyết pháp mà năm đứa nó .....
Các vị biết chuyện Kinh Kha không ? Tức lục quốc muốn ám sát Tần Thủy Hoàng mà tìm hoài không ra người rồi cuối cùng giao cái trọng trách đó cho Thái tử Đan của nước Yên. Thái tử Đan tìm được mười mấy người mà mỗi người đều có cái nhược điểm. Cái người hoàn hảo nhất chính là Kinh Kha. Mà ổng trọng thị Kinh Kha tới cái mức mà Kinh Kha không thể từ chối trọng nhiệm đó. Có nghĩa là, ổng mời Kinh Kha vào, thì Kinh Kha thấy có cái ao cá trong cung có cá bơi bơi, Kinh Kha mới lấy cái hòn đá liệng cá chơi. ổng cho bưng nguyên mâm vàng, nói : «Nói tráng sĩ dùng liệng đi, chứ đừng liệng sỏi dơ tay» vàng vụn á, cho ổng liệng cá chơi. Thì đang ngồi chơi, có một cái cô người hầu đẹp lắm, cổ bưng ra một mâm trà mâm rượu cho ổng, thì Kinh Kha cũng tiện cái miệng nói «Bàn tay đẹp quá !» Lát sau ổng đi vô phòng, thì có người bưng vô nguyên cái tráp, ổng mở ra thì là cánh tay của cái cô kia . Có nghĩa là khen là tặng, khen là tặng. Hên, mà ổng nói cái bồn cầu nó tháo đem vô là chết. Đại khái như vậy.
1. Học giáo lý duyên khởi để thấy rằng: Mọi thứ do duyên mà có, có rồi lại mất.
2. Học giáo lý duyên duyên khởi để thấy rằng: Mọi thứ do lắp ráp.
3. Học giáo lý duyên khởi để thấy rằng: Thế giới này không có gì là một. Và mọi thứ giống như một cây chuối. Được gọi là cây chuối là bởi vì do nhiều bẹ ráp nên.
Nghe kịp không ? Trong Kinh nói : Năm uẩn là gì ?
Trước hết tôi phải trả lời cái duyên khởi.
Duyên khởi là gì ?
Duyên khởi là hành trình sanh và diệt của năm uẩn.
Mà năm uẩn là gì ?
1. Thứ nhất, đó là Sắc uẩn: tất cả những gì thuộc về vật chất trong thân gọi là năm uẩn.
2. Thọ uẩn: tất cả những feeling dễ chịu khó chịu của thân tâm.
3. Hành uẩn: khía cạnh thiện ác của tâm.
4. Tưởng uẩn: khía cạnh kinh nghiệm, hồi ức, kiến thức thì khía cạnh đó được gọi là tưởng uẩn. Có hiểu không ta ? tại sao tôi nói cái này là cái dùi chuông mà tôi không nói cái này là cây đũa bếp ? Bởi vì đó là kiến thức, đó là hồi ức, đó là kinh nghiệm. Chính kinh nghiệm, chính hồi ức, chính kiến thức cho tôi biết rằng cái này là cái dùi chuông, không phải cây đũa bếp, miền Bắc gọi là cây đũa cả phải không ? Đó, chính kinh nghiệm, hồi ức, kiến thức cho tôi biết đó là đàn bà chứ không phải đàn ông, chính hồi ức, kiến thức cho tôi biết cái này cái nọ, nghe kịp không ? cái đó được gọi là tưởng uẩn. đó là khía cạnh nhận biết thông qua hồi ức, kinh nghiệm tích lũy.
5. Thức uẩn: cái biết đơn thuần của sáu giác quan.
Quý vị biết có ba cái biết căn bản :
1. cái biết của thức: cái biết của mắt tai mũi lưỡi, nó chỉ chụp hình chứ không có đánh giá gì hết.
2. cái biết của tưởng: Sau khi con mắt nó chụp hình xong, nó đưa vô trong cái bộ chip ở trong, nó nói : đây là cái tô.
3. cái biết của trí.
Cái biết của thức là cái biết của mắt tai mũi lưỡi, nó chỉ chụp hình chứ không có đánh giá gì hết.
Nhưng mà cái biết của tưởng là gì ? Sau khi con mắt nó chụp hình xong, nó đưa vô trong cái bộ chip ở trong, nó nói : đây là cái tô. Nghe kịp không ? Khi mà nó nói « đây là cái tô » là cái biết của tưởng uẩn.
Còn cái biết của thức uẩn là chỉ chụp hình thôi chứ nó chưa có thể định danh, định hình vật đó là cái gì.
Nó đưa vô trong, cái trong mới nói đây là cái tô. Mà ai dạy cho nó biết đây là cái tô? Cha mẹ, xã hội, gia đình, học đường, kiến thức sách vở. Đúng không ta? chính những cái nguồn đó nó dạy cho mình biết đó là cái tô chứ không phải cái dĩa, không phải là cái chén. Các vị có biết rằng, trong thế giới ngôn ngữ, cái ngôn ngữ nào, đất nước nào, dân tộc nào nó giỏi về âm nhạc thì những từ vựng về âm thanh của họ rất là nhiều, phong phú, như tiếng Ý. Họ có giọng nam trầm nữ trầm nam cao nữ cao. Có biết cái đó không ta ? ba cái teno, soprano. Vì những cái ngôn ngữ khác nó không có phong phú như vậy. Và, ở đất nước nào mà hội họa phát triển thì từ vựng về màu sắc nó rất là phong phú. Chỉ riêng màu trắng không là nó có trăm cái màu trắng. Ngay cả tiếng Việt mình thấy màu trắng cũng có rất nhiều màu trắng. Ngay cả màu xanh mình thấy : hoặc là aqua blue green rất là nhiều. Thì đất nước nào dân tộc nào mà nó giỏi về hội họa là từ vừng về màu sắc của nó rất là giàu. Đúng không ?
Cái biết của tưởng uẩn là gì ? Tưởng uần là chồng chất bởi những kiến thức đó đó. Nghe kịp không ? Ví dụ, mình nói màu trắng, thì cái người nào họ biết nhiều về hội họa thì khái niệm về màu trắng của họ rất là giàu. Mà người giỏi về âm nhạc, giỏi về nhạc lý đó thì họ có rất là nhiều khái niệm, kiến thức về cái gọi là âm thanh. Đó được gọi là tưởng uẩn. Hiểu hả ? Còn với người nấu ăn thì kiến thức của người nấu ăn về món ăn nó phong phú hơn người bình thường rất là nhiều. Họ có thể nói chuyện với nhau mà mình nghe mình có thể không hiểu đó. Hoặc dân thợ bạc nó có cái ngôn ngữ riêng của đồ bạc vì khái niệm gắn liền với từ ngữ. Các vị biết cái đó không ? khái niệm gắn liền với từ ngữ. Nhớ cái đó hả ? gNười mà ngôn ngữ giàu là họ biết được nhiều thứ. Mà mỗi cái biết là một concept, một cái idea. Chính cái concept, cái idea nó cho phép từ ngữ họ nó phong phú. Những người họ ấm a ấm ớ, ngôn ngữ họ nghèo thì con concept họ ít.
Cho nên cái tưởng uẩn là cái nôi đẻ ra nền văn minh của nhân loại. Mình tưởng văn minh nhân loại là khảo cổ, hội họa, kiến trúc, tùm lum tưởng nó ghê gớm. Nhưng thật ra nó là thế giới của Tưởng Uẩn.
(còn tiếp)
![[Image: vote.png]](https://i.postimg.cc/X75q5Fsv/vote.png)