[LeThanhPhong]

Sư Toại Khanh Giảng về Thiền (Tăng Chi 6.74 - 6.77) (1-3)

Kalama xin tri ân bạn elteetee ghi chép bài giảng

02/09/2019 - 03:50 - elteetee - [Mục Lục các Bài Giảng] - [Hỗ trợ ghi chép bài giảng]

KTC.6.74 Thiền (2)

1. - Không đoạn tận sáu pháp, này các Tỷ-kheo, không có thể đạt được và an trú sơ Thiền. Thế nào là sáu?

2. Dục tầm, sân tầm, hại tầm, dục tưởng, sân tưởng, hại tưởng. Không đoạn tận sáu pháp này, này các Tỷ-kheo, không có thể đạt được và an trú sơ Thiền.

3. Ðoạn tận sáu pháp, này các Tỷ-kheo, có thể đạt được và an trú sơ Thiền. Thế nào là sáu?

4. Dục tầm, sân tầm, hại tầm, dục tưởng, sân tưởng, hại tưởng. Ðoạn tận sáu pháp này, này các Tỷ-kheo, có thể đạt được và an trú sơ Thiền


A/ Dục tầm, sân tầm, hại tầm:

Hôm nay chúng ta học kinh 74 (Thiền 2). Trong kinh này Đức Phật Ngài dạy rằng có 6 pháp này (dục tầm, sân tầm, hại tầm, dục tưởng, sân tưởng, hại tưởng) nếu không bỏ được thì chúng ta không có cách nào chứng đắc thánh quả được hết. 

Ba pháp đầu tiên là ba tà tư duy. 

Ở đây có lẽ chúng ta cũng phải có một định nghĩa nhỏ về chữ tầm và chữ tưởng. Đây mình thấy có dục tầm, sân tầm, hại tầm, dục tưởng, sân tưởng, hại tưởng. Thì ở đây, tầm nó chính là cái từ đồng nghĩa của chữ gọi là tư duy. Tư duy trong A tỳ đàm gọi là tâm sở tầm.

Cái suy nghĩ nào mà bản chất của nó là sự đam mê, thích thú ở trong các dục, trong 5 trần vật chất sắc, thinh, khí, vị, xúc thì suy nghĩ đó, tư tưởng đó được gọi là dục tầm.

Sân tầm là suy nghĩ, tư tưởng nào mà nó mang nội dung là bất mãn đối với 5 trần.

Chúng ta biết rằng, nếu mà nói trên thuật ngữ nó rất là xa lạ với mình, nhưng mà nếu mình nói bằng cái ngôn ngữ của mình không có xài thuật ngữ, thì toàn bộ đời sống của chúng ta từ lúc chúng ta còn bé, còn ở trong bụng mẹ cho đến khi chúng ta chết, nguyên quảng đời mấy chục năm đó, chúng ta thường xuyên 99% thời gian là chúng ta sống với ba cái tà tư duy này, đó là dục tầm, sân tầm và hại tầm. Chỉ trừ một cái người mà có học giáo pháp rồi tu tập theo lời Phật thì phần trăm bất thiện mới ít đi, chứ còn không thì chúng ta từ nhỏ cho đến già, đến chết, chúng ta phần lớn thời gian là sống trong bất thiện.

Mà bất thiện ở đây nó có nhiều cách kể: 

1. Bất thiện kể là tham sân si cũng được, 
   
2. bất thiện kể là 10 kiết sử là thân kiến, hoài nghi, giới cấm thủ, dục ái và sân, ngã mạn, phóng dật, đó cũng là một cách kể. 
   
3. Nhưng mà cái cách kể gọn nhất và dễ hình dung nhất đó chính là dục tầm, sân tầm và hại tầm. 
   

Có nghĩa là trong đời sống mình, 

1. một là mình chạy theo cái mình thích; 
   
2. hai là mình chạy trốn cái mà mình bất mãn, mình ghét sợ; 
   
3. còn cái hại tầm là cái ý tưởng chống đối, đánh phá, tấn công trước cái trần cảnh dầu đó là người hay là vật. Thí dụ như cái lòng mà muốn nhìn thấy người ta đau khổ, nhìn thấy người ta rơi lệ, đổ máu, muốn nhìn thấy một cái vật gì đó mà nó bị bể, nó bị gẫy, nó bị hư hao, thì cái ý muốn đó được gọi là hại tầm.
   

Nói một cách rốt ráo thì 

1. dục tầm ở đây chỉ cho tâm sở tham, 
   
2. còn sân tầm ở đây là cái tâm sở sân, 
   
3. còn hại tầm ở đây chính là sự vắng mặt của tâm sở bi, nhớ nha, sự vắng mặt của tâm sở bi.
   

Thì như nãy tôi nói đó, suốt một cuộc đời của chúng ta, chúng ta khổ là vì sao? Vì chúng ta cứ chạy theo cái mình thích, chạy trốn cái mình ghét, mà có bao nhiêu người trong chúng ta được thành công, được toại nguyện, được như ý trong cái ý muốn theo đuổi cái mình thích? Có bao nhiêu phần trăm trong chúng ta được gọi là toại nguyện? Và trong số những cái mà chúng ta ước mơ trong đó có bao nhiêu phần trăm mà được như ý ? Rất là ít, thưa quí vị. 

Vì sao? Vì cái lòng tham của phàm phu là không có đáy, lòng tham của mình không có đáy, cho nên mình thích 10 là mình chỉ được một, hai; mà mình thích 100 thì mình cũng chỉ được chừng đó phần trăm. Thí dụ mình thích 10 mình được một, hai thì mình thích 100 mình chỉ được một chục, hoặc hai chục vậy thôi, cũng tiếp tục cái phần trăm như vậy.

Rồi cái ý muốn chạy trốn cái mình bất mãn, có bao giờ được toại nguyện không? Có ai trong số chúng ta ngồi trong room này nè mà tránh được cái mình ghét không? Thí dụ như trưa nắng chang chang vậy, mình muốn cho nó đừng có nóng nữa, nó có bớt nóng không? Không. Bụi quá, nóng quá, mùi cống rãnh hôi hám quá, hoặc là bây giờ trong người mình nực nội quá, người nó tê nhức, mệt mỏi quá. Rồi bao nhiêu cái chuyện xã hội tế toái, chuyện gia đình, chuyện của thiên hạ, chuyện trong dòng tộc bà con, bạn bè thân quyến. Rồi chuyện trong nhà của mình, chuyện từ ở trong bếp, trong phòng ngủ chuyển qua phòng khách, ngó ở đâu cũng toàn là chuyện bất mãn, trái ý nghịch lòng không hà. Ở đâu cũng như vậy, mà hỏi chứ trong số chúng ta ở đây, có bao nhiêu người mà có được đời sống như ý?

Tôi nhớ tôi có đọc ở đâu đó một thống kê như thế này: Nhân loại thì có mấy tỉ người, nhưng mà sống đúng chuẩn, đủ tiêu chuẩn để được gọi là sống cho ra hồn, sống cho đàng hoàng thì phải có mấy điều kiện sau đây: 

1. Thứ nhất là điều kiện về y tế, có nghĩa là mình không có phải e ngại khi mình phải đi nha sĩ, đi bác sĩ, đi bệnh viện; chứ còn cái đời sống mà mỗi lần nghe nói tới bệnh viện, nghe nói tới bác sĩ, nghe nói tới nha sĩ mà mình cứ lo ngại mình không có tiền là không được, nha. Cho nên thứ nhất là điều kiện y tế. 
   
2. Thứ hai là điều kiện giáo dục, có nghĩa là bản thân mình cái chuyện mà 4 năm đại học không phải là chuyện khó, không phải là chuyện khó, thậm chí có những quốc gia chính phủ còn cho dân học từ mẫu giáo cho tới trung học mà học miễn phí, quí vị biết không? 
   
3. Rồi cái thứ ba nữa là cái điều kiện về đi lại, có nghĩa là mình muốn đi đâu thì mình đi, không có phương tiện nào mà nó ngoài tầm với của mình hết, thí dụ như máy bay nè, rồi xe lửa, xe hơi, ngay cả những chiếc du thuyền, hay là bất cứ phương tiện xe gắn máy, xe đạp, bất cứ, một cái nơi chốn, một cái đất nước mà người dân muốn sử dụng phương nào cũng được, muốn đi đến nơi chốn nào cũng không có khó khăn. Có những cái đất nước như vậy đó, những cái đất nước người ta coi chuyện đi nước ngoài là chuyện bình thường. Như vậy, điều kiện giáo dục, điều kiện y tế, điều kiện đi lại, rồi cái gì nữa? 
   
4. Phương tiện truyền thông, có nghĩa là chúng ta thoải mái sách báo, internet không có bị ngăn ngại. Thì có được những cái điều kiện đó thì mới gọi là một đời sống đúng chuẩn. 
   Sau khi tôi kể 4 cái đó cho quí vị nghe, quí vị thử tưởng tượng trong đời quí vị có được bao nhiêu phần trăm toại nguyện nếu mà đem so với 4 cái tiêu chuẩn đó: giáo dục, y tế, đi lại và truyền thông. Các vị được bao nhiêu? Đấy, chỉ lấy 4 cái điều kiện đó thôi là mình đã thấy đời sống mình là bất toại rồi, nha.
   

Rồi cái đầu tiên là thích, là cái dục tầm. Có nghĩa trong suốt một đời của mình là mình thích hết cái này tới cái khác. Mà tôi đã nói không biết là bao nhiêu lần, thích bản chất nó là khổ, vì sao? 

Vì muốn không được là khổ, thích thì phải theo đuổi nó thì cái hành trình mà theo đuổi cái mình thích là một hành trình cực kỳ gian khổ, nha. 

1. Thích mà không được là khổ; 
   
2. theo đuổi nó là một hành trình gian khổ; 
   
3. mà tìm được nó rồi phải giữ nó, 
   

• giữ cái mà mình có được là một cái khổ; 
  
• và giữ không được thì càng khổ. 
  

Và cả đời của chúng ta trong vô số kiếp luân hồi và cả trong kiếp sống này, chúng ta thường trực sống với nỗi khổ vì từ cái mình thích, các vị biết không?  

Từ cái mình thích nó đã là khổ rồi .  Cho nên cái dục tầm ở đây, bản thân nó là phiền não, bản thân nó là nguồn khổ, 

1. bản thân nó là cái khổ, 
   
2. bản thân nó cũng là nguồn sanh khổ.
   

Sân tầm cũng vậy, trong đời của chúng ta có bao nhiêu chuyện để chúng ta bất mãn, biết bao nhiêu chuyện để chúng ta bất mãn, liệu chúng ta có thể giải quyết được bao nhiêu phần trăm những cái điều bất mãn đó? 

Như vậy thì cái bất mãn bản thân nó là phiền não mà nó cũng là cái khổ, 

1. nó vừa là phiền não 
   
2. mà nó vừa là cái khổ.
   

Cái thích cũng vậy, 

1. bản thân nó là phiền não, 
   
2. bản thân nó cũng là cái khổ. 
   

Cái ghét, cái bất mãn, 

1. bản thân nó là phiền não, 
   
2. mà bản thân nó cũng là cái khổ.
   

Và cái thứ ba, cái hại tư duy gọi là hại tầm, nó chính là cái hình thức phát tát, một hình thức biểu hiện của sân tầm, từ cái bất mãn nó mới ra cái ý tưởng chống phá, đạp đổ, hủy diệt. 

Mà các vị tưởng tượng đi, có vui gì không khi mà chúng ta có cái ý mà hủy diệt, đạp đổ, chống phá một người hay một vật? Có vui gì không? 

Chắc chắn là không vui. Là vì sao? 

Vì trong tâm tình một người an lạc, hạnh phúc, họ không có hứng thú trong cái chuyện đập phá, chống đối, gây nhiễu hại, hủy hoại bất cứ người hay vật. Chúng ta phải có vấn đề trục trặc làm sao đó, chúng ta mới nghĩ tới cái chuyện đó, cái chuyện mà phá hoại, cái chuyện mà đánh phá, nha.

Do đó, cái người mà sống vật lộn với ba cái thứ tà tư duy này nè, gọi là tà tư duy, thì bản thân mình không an lạc và mình cũng trở thành cái nguồn khổ cho bao nhiêu người, thiên hạ ở gần mình, thậm chí ở xa cũng hỏng yên nữa. 

Thì một người mà còn phải sống vật lộn với ba cái này nè thì an lạc còn không được, nói chi là chứng thánh ? 

Bởi vậy các vị cũng đồng ý với tôi là pháp môn Tứ niệm xứ là một pháp môn đi ngược lại ba cái tà tư duy. Đi ngược là sao?

02/09/2019 - 06:50 - elteetee - [Mục Lục các Bài Giảng] - [Hỗ trợ ghi chép bài giảng]

Hành giả luôn luôn sống trong một ý thức rất rõ rằng mọi thứ do duyên mà có, có rồi phải mất, hành giả phải luôn luôn ý thức như vậy. Bởi vì sao? Bởi vì chính mình từng bước đi mình biết, đi biết là đi, ngồi biết là ngồi, thấy nó đơn giản như vậy mà nó sâu sắc lắm quí vị. Sâu sắc chỗ nào? Khi mà mình chánh niệm trong từng tư thế sinh hoạt lớn, bé, hoặc là chánh niệm trong từng hơi thở vào ra, 

1. chuyệnđầu tiên, trong điều kiện tỉnh thức ấy, phiền não không có cơ hội chen vào, đó là cái thứ nhất.
   
2. Cái thứ hai, nếu mà chúng ta có một chút lơ đễnh, sơ sẩy mà cái phiền não nó chen vào, chúng ta cũng lập tức phát hiện.
   
3. Cái thứ ba, khi mà chúng ta sống tỉnh thức, sống chánh niệm như vậy đó, buổi đầu thì chánh niệm chỉ đơn giản là chánh niệm, nhưng về lâu về dài một ngày, hai ngày, một tháng, hai tháng, một quí, hai quí, một năm, hai năm, tùy người; thì chúng ta sẽ nhận ra một cái chuyện mà đó giờ mình không có ngờ: Thì ra mình là đồ ráp. Mà mình sao thì người khác vậy.
   

Đồ ráp là sao? Ráp có nghĩa là không có một cái tôi nào mà nó tồn tại quá một phút đồng hồ hết, tức là thiện, ác, buồn, vui; thiện, ác, buồn, vui; thiện, ác, buồn, vui.

Hôm nay các vị ngồi trong room các vị nghe chúng tôi nói cũng chỉ là trên lý thuyết, chứ nếu mà bây giờ bước vào thực hành, sống chậm lại, chậm đây không phải là về tốc độ mà chậm đây có nghĩa là mình đừng có một phút mà đi theo năm bảy đối tượng, năm bảy cảnh, chậm đây có nghĩa là vậy đó. Có nghĩa là sống hết mình với từng cái biểu hiện, từng cái sanh diệt của thân tâm, chúng ta mới ngộ ra hồi nãy tôi mới vừa nói đó.

Sống chánh niệm được nhiều cái lợi lắm:

1. Một là phiền não không có cơ hội xen vào.
   
2. Thứ hai, nếu nó có xen vào, qua một phút giây sơ sẩy nào đó thì chúng ta cũng lập tức phát hiện.
   
3. Cái thứ ba, qua đó chúng ta mới có dịp thấy rằng chúng ta chỉ là một cái bọt nước, chỉ là một cái làn khói thôi.
   

Và với ba cái lợi ích này của chánh niệm, thì chúng ta không có cơ hội phải quay lại ba cái khổ, ba cái tà tư duy này. Đó là mình không có cơ hội, mình không có lý do để mà mình đi vật lộn với cái mình thích, với cái mình ghét, và mình cũng càng không có lý do để mình nuôi một cái ý tưởng gọi là tàn phá, hủy diệt, đánh đổ, chống phá bất cứ cái gì trên đời này.

Và tôi nhắc lại một lần nữa, ngay cả khi các vị tấn công người khác, đánh người khác, đánh bẹp người khác, đánh ngã người khác, các vị nghĩ các vị chiến thắng, chứ thật ra lúc đó các vị đang thua bản thân mình, là bởi vì sao? Vì các vị đã không vượt qua được cái cảm xúc của mình, không vượt qua được, chính chúng ta trở thành nô lệ, chúng ta trở thành cái kẻ thua cuộc trong chính cái cảm xúc của mình. Vì chúng ta bức bối, chúng ta bị bế tắc không tìm ra hướng giải quyết, chúng ta mới nghĩ đến chuyện tấn công người khác, là đập đổ, phá hoại, chống đối cái đối tượng khác. Chứ một người thật sự an lạc, thật sự sống tỉnh thức, bản thân của họ, cái chuyện mà họ quan sát, cái chuyện mà họ nhìn ngắm nó còn không đủ thời gian để làm, nói chi là cái chuyện bận tâm đến cái mình thích, cái mình ghét, nói chi là có thời gian để mà tàn phá, chống đối cái ngoại vật bên ngoài, cái đối tượng bên ngoài, chúng ta không có thời gian làm cái chuyện đó.

Cái người mà theo đuổi cái mình thích, bận tâm tới cái mình ghét, có lòng muốn chống đối, đánh phá một đối tượng khác, người này dứt khoát không tài nào an lạc. Và chúng ta không thể nào giải thoát đau khổ khi bản thân mình trước hết không được an lạc. An lạc còn không được, nói gì là chứng thánh, thưa quí vị. Và tôi nhắc lại một lần nữa, tu hành chuyện đầu tiên làm ơn đừng có nghĩ là ta sẽ đắc cái gì hết, mà chuyện đầu tiên anh phải được an lạc trước cái đã. Bởi vì ngay ở trong cái sự an lạc của anh thì anh mới có cơ hội, có điều kiện tâm lý để anh thấy ra cái này cái kia. Nó giống như một mặt hồ mà nó yên lặng, hoặc là giữa khi mà mặt hồ yên lặng, nước sạch sẽ, trời yên, gió lặn, không có gợn sóng, thì trong cái phút giây đó chúng ta có thể nhìn thấu được đáy hồ. Cũng vậy, khi mà chúng ta có được an lạc như lời Đức Phật dạy là có hỷ lạc rồi nó có khinh an, khinh an rồi nó có định tĩnh, định tĩnh là tập trung đó, có định tĩnh thì trí nó mới làm việc được.

Cho nên, tôi nhắc lại một lần nữa: Thế giới này nó là cái gì thì tùy thuộc vào cái khả năng quan sát của chúng ta. Cái đó rất là quan trọng. 

1. Chúng ta sẽ sống trong địa ngục triền miên nếu mà ngay bây giờ chúng ta không có sự an lạc, 
   
2. chúng ta sẽ suốt đời mãi hoài sống trong cái kiếp đời ngạ quỷ khi mà cứ suốt cuộc đời thèm khát đi theo đuổi cái mình muốn. 
   
3. Chúng ta sẽ mãi hoài chìm sâu trong cảnh giới của A tu la, của địa ngục khi mà mình bị đốt cháy bởi những sự bất mãn triền miên trong tâm thức. 
   
4. Và cái cuối cùng, chúng ta mãi hoài là quỷ dữ khi mà suốt một đời cứ theo đuổi những đối tượng mà mình muốn đánh phá, muốn hủy diệt, muốn tàn hại.
   

Cho nên ba cái tà tư duy là ba cái đề tài rất là quan trọng, tức là khoan nói đến chuyện tu hành giải thoát, cái chuyện đầu tiên là anh phải an lạc trước thì anh mới làm được cái này cái kia. Tin tôi đi. Thí dụ như bây giờ anh muốn đứng anh hái trái, anh cầm cái cây lồng, cây sào, anh muốn chọt cái trái gì đó; chuyện đầu tiên là anh phải khẳng định, anh phải xác định với anh đó, là mình đang có một chỗ đứng vững chãi, mình đang trong một tình trạng ổn định thì mình mới hái cái trái đó được, chỉ là hái trái thôi đó, mà cũng phải cần đến một cái điều kiện ổn định của thân xác. Một người học trò vào trong lớp học, một người tài xế đang lái xe, một người tiểu thương đang buôn bán, một ngư phủ đang đánh cá, tất thảy mọi ngành nghề, mọi công việc đều đòi hỏi chúng ta một sự ổn định tối thiểu, thì từ đó chúng ta mới có thể làm việc này việc kia.

Trong tâm thức của một người cầu đạo giải thoát, cũng như vậy thưa quí vị, nha, trong tâm thức của một người cầu đạo giải thoát, chuyện đầu tiên là anh phải an lạc và chúng ta cũng nhớ rồi, cái này chúng ta đã biết rồi, tôi chỉ nhắc lại thôi.

Ở đây chúng ta đang nghe giảng về ba cái tà tư duy, đó là 

1. dục tư duy, tức là sự đam mê thích thú trong 5 trần, 
   
2. sân tư duy là sự bất mãn trong 5 trần, 
   
3. hại tư duy là cái ý tưởng muốn chống phá, chống đối trong 5 trần.
   

17:05

03/09/2019 - 06:52 - elteetee - [Mục Lục các Bài Giảng] - [Hỗ trợ ghi chép bài giảng]

Các vị đã từng nghe, cái này tôi nhắc lại thôi, tất cả nỗi khổ trên đời này chỉ có hai nguồn mà có, hai nguồn mà ra, tôi bảo đảm một ngàn phần trăm như vậy. 

Tất cả nỗi khổ trên đời này chỉ đến bằng hai nguồn thôi: 

1. Một là do ta có cái gì đó, và 
   
2. hai là do ta không có cái gì đó. 
   

Nghe kỹ nghe, cái này bữa nay phải nghe kỹ cái phần này nghe. Tôi nhắc lại: Tất cả nỗi khổ trên đời này chỉ đến từ hai nguồn, 

1/ một là do ta có cái gì đó, thí dụ như ta có bệnh hoạn nè, ta có nợ nần nè, ta có thù oán nè; đó, bệnh hoạn, nợ nần, thù oán, ta có vấn đề về pháp lý, pháp luật nè, đó, 4 cái, nha. Thì khi mà ta có một vấn đề nào đó trong mấy cái này nè, vì có mấy cái đó chúng ta đau khổ.

2/ Còn vì không mà chúng ta đau khổ là sao? Đó là không tiền, không sức khỏe, không kiến thức, không quan hệ xã hội, thậm chí không nhan sắc v v...

Như vậy tất cả nổi khổ trên đời này nó đến từ hai nguồn: Có cái gì đó và không có cái gì đó. 

Rồi tất cả hạnh phúc trên đời này cũng vậy, nó cũng chỉ đến từ hai nguồn thôi là do có cái gì đó và do không có cái gì đó mà chúng ta được hạnh phúc. 

1/ Có cái gì mà ta hạnh phúc? Thí dụ nói theo thế gian: Có nhan sắc, có sức khỏe, có tiền bạc, có kiến thức,...đó là những cái có mà làm cho mình hạnh phúc. 

2/Còn cái không là sao? Cái không mà làm cho mình hạnh phúc: Không nợ, không bệnh, không thù oán, không có pháp lý, pháp luật, không có vấn đề về tụng đình. 

Như vậy thì chỉ riêng cái chữ có và không nó là toàn bộ diện mạo của thế giới. Hạnh phúc hay đau khổ từ hai chữ có và không mà ra. Đọc như con nít vậy đó: 

1. Tất cả đau khổ đều đến từ hai nguồn do có cái gì đó và do không có cái gì đó. 
   
2. Tất cả hạnh phúc cũng đến từ hai nguồn do có và do không có cái gì đó. 
   

Xong chưa?

Bây giờ mình quay lại bài học của mình. 

1/ Khi mà chúng ta sống với dục tầm là chúng ta luôn luôn sống trong cái niềm trông đợi, ao ước, khát khao, đam mê, đắm đuối, chúng ta mong cái này, mong cái kia. Mà chúng tôi đã nói rồi, mong mà không được là phải khổ, vì khổ nó đến từ hai nguồn mà, mong mà không được là khổ.

2/ Rồi tới cái thứ hai là sân tầm, là chạy trốn, bất mãn mà không được, né mà không được, bất mãn mà tránh không được, không chạy trốn được cái mình bất mãn thì đó cũng là cái khổ, là vì sao? Là bởi vì khổ đến từ hai nguồn mà, à ha. 

Chính vì toàn bộ đời sống của chúng ta nó đến từ hai nguồn có và không, từ có và không mà ta được hạnh phúc, từ có và không mà ta bị đau khổ. 

Mà vì sao có hai nguồn đó ta? Vì sao vậy? Vì phàm phu luôn luôn là sống với dục tầm và sân tầm. Cứ luôn luôn chạy trốn cái này, theo đuổi cái kia. Chính vì chúng ta sống trong cái ý tưởng chạy trốn và kiếm tìm cho nên chúng ta đau khổ. Vì đau khổ đến từ hai nguồn mà, cái chuyện đó rất là khoa học, rất là rõ ràng thôi. Đứa bé 10 tuổi nó nghe cái này nó có thể lập lại được, hoàn toàn có thể lập lại được. 

Chính vì đời sống được hạnh phúc và đau khổ từ hai chữ có và không cho nên khi mà chúng ta có lòng theo đuổi và tránh né là chúng ta đang rước cái khổ vào đời của mình, nha.

3/ Cái thứ ba, khi mà mình không có được an lạc mình mới đi đến một cái tình trạng tệ hại là mình đem cái khổ của mình đổ lên đối tượng khác, đó chính là hại tư duy. Tôi nhắc lại một lần nữa, khi bản thân anh không được an lạc, khi cái thích của anh không được giải quyết, không được giải đáp thỏa đáng, không được thỏa mãn, khi mà cái chuyện anh chạy trốn không được, cái bất mãn mà anh tránh không được thì anh đem hai cái khổ anh đem anh trút lên đầu của người khác, giận cá chém thớt. Chính vì cái chỗ anh không giải tỏa được cái nổi khổ niềm đau của anh, anh mới đem nổi khổ niềm đau ấy gieo rắc lên người khác. Thì cái ý tưởng gieo rắc đau khổ ấy được gọi là hại tư duy.

21:24

B/ Dục tưởng, sân tưởng, hại tưởng:

Rồi, bây giờ tới ba cái tiếp theo đó là ba cái tưởng: dục tưởng, sân tưởng và hại tưởng. Tưởng ở đây là gì? 

Thưa quí vị, trong đời sống này, chúng ta sống bằng ba thứ: 

1. chúng ta sống bằng thức, 
   
2. chúng ta sống bằng tưởng và 
   
3. chúng ta sống bằng trí.
   

1/ Sống bằng thức là sao? 

Sống bằng thức có nghĩa là đời sống thông qua 6 căn: nhãn thức, nhỉ thức,..., mắt thấy, tai nghe, mũi ngửi, lưỡi nếm, thân xúc chạm, ý suy tư. Đó là đời sống thuần túy 6 giác quan. Và người có học tí ti về A tỳ đàm cũng hiểu rằng chỉ đơn giản sống bằng 6 giác quan thì đời sống của chúng ta nó tẻ nhạt lắm. Rất là tẻ nhạt. Cái chữ tẻ nhạt này nè, nếu mà quí vị ngồi trước mặt tôi, tôi có một tờ giấy và một cây bút, thì cái chữ tẻ nhạt này tôi sẽ viết nó bằng mực đỏ. Tôi nhắc lại, 

đời sống này rất là tẻ nhạt nếu chúng ta thuần túy sống bằng 6 căn, có nghĩa là thấy chỉ là thấy, nghe chỉ là nghe, nó rất là tẻ nhạt. 

Mà tại sao tôi muốn viết cái chữ tẻ nhạt này bằng mực đỏ, tại sao vậy? 


2/ Sống bằng tưởng:

Vì ở phàm phu không thể nào chỉ thấy đơn giản là thấy, nghe đơn giản là nghe, cho nên ngoài cái đời sống bằng thức, chúng ta lại phải thêm một cái nữa là đời sống bằng tưởng. Khi thấy cái gì đó, chúng ta phải thêu dệt, vẽ vời lên đó bao nhiêu là thứ ký ức, bao nhiêu là thứ kinh nghiệm, bao nhiêu là thứ kiến thức, ký ức và kinh nghiệm. Đó, thì đời sống đó chúng ta mới sống nổi.

Thí dụ như nhìn cái hoa, chúng ta gọi tên nó là hoa hồng, chỉ cần nhớ đó là tên hoa hồng, đó là chúng ta đã vay mượn cái tưởng rồi, cái hoa hồng này cái giá trị vật chất của nó hơn hẳn nhiều thứ hoa khác. Khi chúng ta nghĩ tới giá trị vật chất của hoa hồng, cái tên gọi của hoa hồng, chúng ta biết rằng hoa hồng nó màu vàng, nó màu trắng, nó màu tím, thì mấy cái màu đó bản thân nó cũng là hồi ức, là kiến thức là kinh nghiệm, nha. Rồi đóa hoa hồng ấy gợi cho ta bao nhiêu thứ hồi ức, ta sẽ mua hoa này, ta sẽ trồng hoa này cho ai, nếu mình để trong nhà mình chúng ta sẽ chưng nó ở đâu? Chúng ta biết rất rõ làm sao để cắt một đóa hoa hồng, làm sao để ghim, để cắm, để chưng một bình hoa hồng. Tất cả những cái biết đó về hoa hồng nó mới làm cho chúng ta thấy hoa hồng nó lớn chuyện. Chứ còn nếu mà chỉ thấy thôi, chỉ thấy mới là thấy đời sống bằng thức thôi, chưa thấy đời sống bằng tưởng thì hoa hồng đối với chúng ta nó rất là tẻ nhạt.

Như vậy, đời sống mình có ba cái, thứ nhất chúng ta sống thông qua thức; thứ hai, là sống thông qua tưởng; và cái thứ ba, qua trí. 


3/ Sống bằng trí:

Trí là gì? Trí là cái khả năng biện biệt, biết rõ cái gì nên, cái gì không nên, cái gì thiện, cái gì ác, cái gì cần làm, cái gì không nên làm. Mà đa phần phàm phu thì thiếu nặng, thiếu thốn nghiêm trọng về cái mặt trí, chúng ta thường sống bằng tưởng thôi. Đấy, từ hồi bé mình quơ tay mình thấy hơi ấm, hơi thở, nhịp tim của mẹ là mình yên tâm, đó chính là tưởng. Trong bao nhiêu tháng nằm trong bụng mẹ, mình quen với nhịp đập của mẹ rồi. Bây giờ mình lớn, mình mới vừa sanh ra là chuyện đầu tiên là mình phải tìm hơi ấm trong cái mùi, tìm cái nhịp đập tim của mẹ, đó chính là tưởng. Rồi dần dần lớn lên, chúng ta quơ tay, chúng ta biết đó là bình sữa, đó, đó là cái mùi của mẹ, của bà, của anh, của em. Rồi thì lớn lên nữa, chúng ta biết đây là cái chén, cái tô, đôi dép, đôi tất, cái nón, cái áo, cái quần. Rồi từ từ chúng ta lớn lên, chúng ta đi vào học đường, chúng ta biết đây là cộng, trừ, nhân, chia, đây là chữ A, đây là chữ B, đó chính là tưởng. Rồi từ từ lớn lên thêm một mớ nữa, chúng ta thấy đây là con gái, đây là con trai, đứa này nó đẹp hơn đứa kia, đứa kia thấy ghét hơn đứa này, đứa nọ xấu hơn đứa khác, đó, đó chính là tưởng. Cứ như vậy, toàn bộ đời sống của chúng ta, chúng ta biết cái này nó màu sắc, hình dáng ra sao, nó thuộc về cái gì, chủng loại gì trong trời đất này, nó là núi non, kinh rạch, sông ngòi, biển cả, nam phụ lão ấu, phi cầm tẩu thú, bò bay mái cựa, tất cả những cái đó trong đời sống của mình đều là tưởng hết. Tới đó thôi.

Chỉ khi nào có trí thì chúng ta mới biết: "Ờ, cái này nè hại mình hại người, cái này là điều lành, cái này là điều tội lỗi nè." Khi nào sống mà có vươn lên đến cái tầm suy tư đó mới gọi là có trí, còn đa phần chúng ta có bằng cấp học về nghệ thuật, về khoa học đều là sống bằng tưởng hết. 

Mà tưởng đây là gì? Tưởng ở đây như tôi nói rất là nhiều lần, chúng ta có hai cách để mà nhận thức về thế giới: 

1. quan sát thế giới qua hiện tượng: sống bằng tưởng. 
   
2. quan sát thế giới trên bản chất: sống bằng trí. 
   

Và khi chúng ta sống bằng trí là chúng ta nhìn thế giới trên khía cạnh bản chất. Nhưng mà khi chúng ta sống bằng tưởng thì chúng ta chỉ đơn giản quan sát thế giới trên khía cạnh hiện tượng, mà quan sát trên khía cạnh hiện tượng có nghĩa là chúng ta chỉ nhìn thấy thế giới ở cái vỏ ngoài của nó thôi. Chỉ khi nào có đủ trí tuệ, mình bóc tách được cái lớp vỏ hiện tượng, thấy được cái bản chất của vạn pháp trong đó có ta, có người, có đời sống, có bao nhiêu nổi khổ niềm đau, bao nhiêu giọt lệ và nụ cười trong đó, thì chúng ta mới có thể chuyển mình giác ngộ. Còn không chúng ta sống thuần túy ở trong sự ngộ nhận, sống trong thế giới hiện tượng không hà.

Cho nên dục tưởng là gì? Dục tưởng ở đây có nghĩa là dựa trên cái vỏ ngoài hiện tượng của thế giới mà chúng ta thích tùm lum hết trơn, thấy cái này nó đẹp nè, thấy cái này nó ngon nè, cái này nó thơm nè, cái này nó mềm nè, cái này nó mịn nè, cái này nó ấm nè, đó, thì cái đó gọi là dục tưởng.

Còn cái thứ hai là sân tưởng, tức là chúng ta tiếp tục dựa trên cái hiện tượng, cái vỏ ngoài của 5 trần để mà thêu dệt, gắn lên trên đó, vẽ vời lên trên đó bao nhiêu thứ ký ức, hồi ức, kinh nghiệm để mà chúng ta bất mãn: Cái này là trời nóng nè, cái này là trời lạnh nè. Thay vì như hồi nãy tôi nói đó, nếu chỉ thuần túy sống bằng trí, bằng thức thì chúng ta sẽ thấy đời sống này rất là tẻ nhạt. Với một người không biết đạo thì đó là đời sống tẻ nhạt, nhưng với một hành giả Tứ niệm xứ, với một bậc thánh nhân thì cái tẻ nhạt đó chính là cái diện mạo cần thấy của thế giới. Không biết tôi nói trong room có nghe kịp không?

03/09/2019 - 07:41 - elteetee - [Mục Lục các Bài Giảng] - [Hỗ trợ ghi chép bài giảng]

(còn tiếp)