[Minh Nguyệt]

TÍN TÂM MINH

TAM TỔ TĂNG XÁN

Đạo Sư Osho

Việt Dịch - Minh Nguyệt

Làm sao vượt trên nó? Có cách nào để vượt trên nó? Không có cách nào. Bạn phải nhận biết nó. Bạn phải trực diện tạo tác của nó. Hành giả phải khép kín đôi mắt, nhìn thẳng cuộc đời mình… Quán sát nó. Bạn sẽ cảm nhận chân lý của Tam Tổ Tăng Xán. Khi bạn cảm nhận chân lý, căn bệnh chấm dứt. Không cần thuốc chữa. Nếu thuốc chữa được cho bạn, bạn sẽ thích nó. Căn bệnh được quên nhưng thuốc trị được thích, và thuốc trị biến thành căn bệnh. 

            Đừng lựa chọn. Chấp nhận sự sống thật trọn vẹn. Bạn phải trực diện sự trọn vẹn này: Sinh và tử, thương và ghét, hạnh phúc và đau khổ, cực lạc và thống khổ. Nếu bạn thấy chúng đi đôi, vậy có gì để chọn lựa? Nếu bạn thấy chúng là một, vậy sự chọn lựa từ đâu dấy khởi? Nếu bạn thấy sự thống khổ là cực lạc, cực lạc là thống khổ, nếu bạn thấy hạnh phúc là đau khổ, đau khổ là hạnh phúc, yêu là ghét, ghét là yêu, thì sự lựa chọn từ đâu dấy khởi? Làm sao chọn lựa? Lựa chọn cách nào? Tự nhiên, mọi sự lựa chọn buông xả. Bạn không buông xả nó. Nếu bạn buông xả nó, sự buông xả đó là lựa chọn của bạn. Đây là trạng thái nghịch lý. Bạn không có ý định xả ly nó, bởi nếu bạn buông xả nó, có nghĩa là bạn phải chọn lựa giữa thuận và nghịch. Sự lựa chọn bạn trọn vẹn. Bạn thuận toàn thể, nhưng nghịch phân chia. Căn bệnh tìm đến... thật vi tế.

            Bạn nhận biết. Chính sự nhận biết đó đã buông xả. Bạn không bao giờ buông xả nó. Bạn đơn thuần cười lớn… Bạn hỏi một chung trà…    
 

2

Tròn Đầy Tựa Thái Hư

 

3

“Chẳng nắm được mối huyền

Hoài công lo niệm tịnh.”

4

“Tròn đầy tợ thái hư

Không thiếu cũng không dư

Bởi mảng lo giữ nó

Nên chẳng được như như.”

5

“Ngoài chớ đuổi duyên trần

Trong đừng ghì không nhẫn

Cứ một mực bình tâm

Thì tự nhiên dứt tận.”

6

“Ngăn động mà cầu tịnh

Hết ngăn lại động thêm

Càng trệ ở hai bên

Thà rõ đâu là mối.”

7

“Đầu mối chẳng rõ thông

Hai đầu luống uổng công…”

 

Có một vài điều trước khi chúng ta đi vào đoạn kinh Tín Tâm Minh của Tam Tổ Tăng Xán. Tại Tây Phương, vài năm về trước, Một nhà thôi miên người Pháp, Emile Coue, tái khám phá một trong những luật căn bản của tâm thức con người. Ông gọi luật này là “Luật Phản Phục”. Một trong những tư tưởng trong kinh điển của Đạo Lão và Thiền. Tam Tổ Tăng Xán khai thị về luật này. Cố gắng hiểu luật này, thì pháp ngài dạy sẽ dễ hiểu. Giả sử, nếu bạn không buồn ngủ, bạn sẽ làm gì? Bạn sẽ cố ngủ. Bạn sẽ làm việc này làm việc kia, nhưng bất cứ việc gì bạn làm sẽ phản tác dụng. Bạn không thể ngủ. Sẽ xảy ra ngược lại. Mỗi tạo tác và cố gắng sẽ không thể làm bạn ngủ được. Giấc ngủ là sự thư giãn. Bạn không thể cưỡng ép, không thể bắt buộc. Không thể bắt nguồn qua ý chí. Nó là sự chuyển vận của vô thức. Ý chí chỉ là một phần nhỏ trong ý thức. Khi bạn chìm trong vô thức, chiều sâu thăm thẳm, phần nhỏ ý thức đó là ý chí, sẽ để lại trên bề mặt. Bạn không thể mang mặt ý thức vào chiều sâu thăm thẳm của vô thức. bạn không thể mang ngoại giới đưa vào nội giới. Cho nên, khi bạn cố gắng ngủ, bạn đang tự hủy. Bạn làm ngược lại, bạn sẽ tỉnh táo hơn. Cách duy nhất để ngủ là đừng làm gì cả. Nếu không thể ngủ, sẽ không thể ngủ. Đừng làm gì cả! Nếu không, bạn sẽ tạo ra khoảng cách và đẩy giấc ngủ xa bạn hơn. Chỉ ôm gối, tắt đèn, nhắm đôi mắt, thư giãn và chờ đợi. Khi giấc ngủ đến, nó sẽ đến. bạn không thể buộc bạn ngủ qua ý chí. Ý chí sẽ đối kháng với vô thức. Tình trạng như vậy thường xảy ra nhiều lần trong sự sống. Sẽ bị phản tác dụng. Nếu bạn muốn tịnh tĩnh, bạn sẽ làm gì? Sự vắng lặng như giấc ngủ. Bạn không thể tự cưỡng ép. Bạn để nó tự nhiên xảy ra qua sự buông xả. Không còn cách nào khác. Nếu bạn cố gắng, bạn sẽ không bao giờ có thể thinh lặng. Nếu bạn muốn yên lặng, bạn sẽ làm gì? Sự im lặng có nghĩa là vô hành. Bạn đơn thuần thả lõng, thư giãn. Khi tôi nói thư giãn, ý của tôi là hãy thản nhiên. Không có phương pháp nào giúp bạn thư giãn.  Sử dụng phương pháp có nghĩa là bạn đã tác động.

Có một tác phẩm, tựa đề là “Bạn Phải Thư Giãn!” Chữ Phải đó đã đối nghịch với sự thư giãn rồi. Chữ “Phải” không nên để vào, nếu không, bạn sẽ căng thẳng hơn. Luật này được khám phá bởi Emile Coue, ông nói. “Hãy để mọi sự tự nhiên, đừng tác động chúng.” Có sự việc có thể tác động…như tất cả thuộc hệ tâm thức, nhưng có những cái không thể tác động, như tất cả thuộc hệ vô thức, chiều sâu của tâm, không thể cưỡng chế. Có lúc, bạn cố gắng nhớ tên ai hay khuôn mặt của ai, bạn không thể nhớ nổi. Bạn cảm giác nó trên đầu lưỡi. Cảm giác thật sâu đậm đến mức bạn nghĩ rằng bạn sẽ nhớ, bạn cố gắng nhớ. Bạn càng cố gắng, bạn càng không thể nhớ. Thậm chí, bạn nghi ngờ không biết cảm giác đó có thật hay không. Bạn càng ráng nhớ, lại càng bất khả kháng. Bạn đâm ra bực bội, mất hy vọng, bạn xả hết toàn bộ công trình. Bạn vào vườn, đọc báo, hay là nghe nhạc. Tự nhiên, bạn nhớ lại. Sao lạ vậy?

Nó thuộc hệ vô thức, nằm sâu bên trong. Bạn càng cố gắng, bạn càng thu hẹp lại. Bạn càng nỗ lực, vô thức càng bị quấy nhiễu, hỗn loạn hơn và không ổn định nữa. Chỉ nằm trên đầu lưỡi, bởi bạn quá năng động ráng nhớ lại. Bạn dùng ý chí. Ý chí không thể đào sâu tâm vô thức. Chỉ sự tuân phục. Chỉ khi nào bạn buông xả. Khi bạn đi vào công viên hoặc hoa viên, đọc báo, đào hố, nghe nhạc, quên hết mọi việc, bạn nhớ lại. Đây là luật Phản Phục. Với vô thức, nên nhớ, ý chí không có công năng gì cả.  Chẳng những không công năng, còn nguy hại nữa. Lão Tử, Trang Tử, Đức Phật, Tam Tổ Tăng Xán. Họ là Minh sư của Luật Phản Phục. Đây là sự khác nhau  giữa Du Già và Thiền. Du già nỗ lực. Thiền buông xả. Thiền chân chánh hơn Du già. Du già hấp dẫn hơn, bởi tác động dễ dàng hơn… dù khó khăn, nhưng dễ tác động. Vô tác khó. Nếu có ai nói, “Đừng tạo tác.” Bạn ngơ ngác. Bạn hỏi “Vậy làm gì?” Nếu có ai nói “Đừng tạo tác.” Bạn thấy khó. Không khó nếu bạn hiểu. Vô tác không đòi hỏi năng lực. Tâm hành đòi hỏi khả năng và thực hành. Vô tác không yêu cầu sự thực hành. Đó là lý do tại sao Thiền bảo là giác ngộ có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Không phải vấn đề làm sao giác ngộ, mà hãy để tự nhiên. Như giấc ngủ. bạn thư giãn, bạn ngủ. Bạn không cho phép xảy ra bởi có bạn có quá tác động trên bề mặt.

Bạn có chú ý một sự kiện là gần như chín mươi chín phần trăm các đứa bé ra đời vào ban đêm thay vì ban ngày không? Tại sao? Phải 50/50. Tại sao lại chọn ban đêm, chín mươi chín phần trăm? Các người mẹ vô thức, trong sự buông xả. Cô ngủ và hài nhi ra đời. Nếu cô tỉnh táo, cô sẽ cố gắng, và luật Phản Tác có mặt. Khi người mẹ cố gắng, phải chịu đựng cơn đau thì đứa bé mới có thể sinh ra.  Mỗi nỗ lực là một chướng ngại. Cô tạo ra chướng ngại. Cô càng cố gắng, tử cung càng thu hẹp lại, đứa bé càng khó sinh hơn. Trong xã hội man khai, những người mẹ không bị đau đớn khi sinh sản. Đây là một phép lạ. Y Khoa Tây phương, lần đầu tiên đã khám phá ra, có nhiều bộ lạc man khai, người mẹ sinh con không hề bị đau. Họ không thể tin được? Tại sao lạ kỳ vậy? Có nhiều thí nghiệm được thử, nhiều dự án nghiên cứu khám phá ra rằng bởi họ vô thức.  Họ sống như con thú, không tranh đấu, không vật lộn, không cưỡng chế. Họ không sử dụng ý chí. Họ buông xả. Họ man khai, không quá ý thức. Càng văn minh, bạn càng ý thức, càng được huấn luyện, và tâm vô thức sẽ chìm sâu hơn, khoảng cách mở rộng ra.

Nếu có gì phải thành tựu, dù khó khăn, bạn sẽ biết cách. Bạn học phương tiện. Có nhiều chuyên gia, bạn có thể được huấn luyện. Trong Thiền, không ai được huấn luyện. Trong Thượng Đế, không có sự huấn luyện và không người chủ chốt. Không phải vấn đề làm sao, mà là vấn đề yên nghỉ của tự tánh. Kinh nghiệm lớn xảy ra nếu bạn vắng mặt. Nếu bạn tạo tác, bạn sẽ hiện diện. Giấc ngủ đến khi bạn vắng mặt. Giác ngộ cũng cùng chung luật. Nó đến khi bạn không còn hiện hữu. Khi bạn tạo tác, làm sao bạn có thể vắng mặt cùng lúc đó? Nếu tâm hành, tâm có mặt. Hành động nuôi dưỡng ngã chấp.  Khi tâm vô tác, tự ngã không được nuôi dưỡng. Nó sẽ chết, vắng mặt và ánh sáng sa xuống. Nên bất kỳ bạn hành động với ý chí, sẽ có chướng ngại. Khi thiền, tự nhiên thiền trong vô tác. Đừng cưỡng chế bạn. Thay vì vậy, hãy để nó xảy ra. Trôi nỗi trong nó, bỏ quên bạn trong nó. Hấp thụ, nhưng không  sử dụng ý chí. Đừng thao túng,  bởi khi bạn thao túng, bạn phân tán trong trạng thái nhị nguyên: Sự thao túng và người thao túng. Khi bạn thành hai, Thiên đường và Địa ngục tạo ra ngay. Sẽ có khoảng cách vô biên giữa bạn và chân lý. Đừng thao túng, hãy để mọi sự tự nhiên xảy đến. Nếu bạn thiền luân xa, tự nhiên rung động. Đừng tạo tác! Đứng yên, cảm giác nó đến. Khi cơ thể bạn run rẩy, hỗ trợ nó, nhưng đừng tạo tác. Tận hưởng nó, cảm giác nguồn hỷ lạc, buông xả, đón nhận, nhưng đừng muốn nó.

Nếu bạn cưỡng chế, sẽ trở thành sự thực tập của thân. Khi sự rung động hiện diện, chỉ trên bề mặt, không xuyên suốt bạn. Bạn vẫn đặc cứng bên trong. Bạn vẫn là kẻ thao túng, cánh cửa và thân theo sau. Thân không vấn đề. Bạn mới là vấn đề. Khi tôi nói rung động, ý của tôi là sự cứng ngắc của bạn phải rung chuyển từ tận cùng cốt tủy. Để bạn có thể uyển chuyển, mềm mại, tan biến như dòng chảy. Khi không còn người rung động, chỉ sự rung động, không tâm hành, kinh nghiệm xảy đến. Không tác nhân. Hãy tận hưởng, nhưng đừng tham cầu. Khi bạn tham cầu, bạn không thể tận hưởng. Sẽ có sự đối lập, phản tác, không thể gặp nhau. Giả sử, bạn có thể khao khát tình yêu, theo sổ tay, bạn sẽ không tận hưởng được. Nếu bạn muốn tận hưởng, bạn phải ném hết mọi cuốn sổ tay, tất cả Kinseys, Minh sư và Johnsons. Bạn ném hết tất cả.  Bạn hoàn toàn quên tất cả những gì bạn học hỏi về tình yêu. Lúc đầu, bạn sẽ ngơ ngác, bởi không có sự hướng dẫn, không bản đồ làm cách nào bắt đầu? Hãy chờ đợi. Hãy để nguồn năng lượng nội tại vận chuyển, theo sau nguồn năng lượng đến bất cứ hướng nào nó hướng dẫn bạn. Cần chút thời gian, nhưng khi tình yêu đến, nó sẽ hoàn toàn chiếm ngự bạn. Bạn không còn hiện diện. Tình yêu có mặt nhưng không tình nhân. Tình yêu xảy đến trong nguồn năng lượng, không ngã chấp. Một sự thải ra  mãnh liệt. Khi tình yêu thành niềm hỷ lạc vô biên, bạn kinh nghiệm điều được kinh nghiệm bởi người kinh nghiệm nguồn thánh linh. Bạn biết một mảnh nhỏ, một giọt nước trong biển đông. Bạn thấy một chút ánh sáng nhỏ nhoi. Bạn đã nếm chút hương vị của nó.

Thiền, giác ngộ, Thượng Đế, Niết bàn, tất cả mọi kinh nghiệm đến bản thể qua tình thương. Qua tình thương, một thoáng thể nghiệm thành tựu. Khi có một thoáng thể nghiệm, những tâm thức dũng cảm xông pha vào cuộc mạo hiểm để truy tầm nguồn cội nơi nó bắt nguồn. Thông qua tình thương, Thượng Đế khám phá. Đó là lý do tại sao Đức Chúa Giê Su thường nói, “Thượng Đế là gì? Thượng Đế là tình yêu.” Qua tình thương, một thoáng thể nghiệm tìm tới. Tiến trình vẫn như vậy. Bạn không thể khao khát tình yêu. Nếu bạn  sử dụng ý muốn, toàn bộ vẻ đẹp biến mất. Không còn sự hỷ lạc. Cái thành tựu và cái kết thúc. Nó không bao giờ đến được tự tánh của bạn. Nó chỉ là sự tạo tác ở ngoại giới. Nên nhớ, tình thương  không thể  sử dụng ý chí. Thiền cũng vậy. Hãy ném hết mọi tri thức, bởi tri thức cần thiết khi bạn tạo tác. Khi bạn không tạo tác, cần chi tri thức? Bạn cần tri giác làm sao để tự tại, làm sao buông xả. Khi tôi nói, “phương cách” ý của tôi không phải là bạn phải cần phương tiện. Bạn tự động tìm kiếm. Có hai điều, tôi đề nghị sẽ giúp được bạn. Một là ngủ. Cố gắng tìm hiểu giấc ngủ xảy ra như thế nào. Bạn rơi vào giấc ngủ ra sao. Có lẽ bạn có một nghi thức nào đó không cưỡng chế giấc ngủ, sẽ giúp cho bạn. Ai cũng có một nghi thức riêng. Những đứa trẻ cũng có nghi thức, một bộ vị gì đó. Mỗi đứa trẻ có riêng một bộ vị. Có lẽ, nó mút ngón tay cái của nó. Không giúp bạn ngủ được, nhưng có thể giúp đứa trẻ. Nó tìm được nghi thức của nó. Nếu bạn bắt chước đứa bé đó, bạn không thể ngủ. Trường hợp như vậy cũng xảy ra trong mọi phương tiện của thiền. Ai cũng tìm nghi thức cho mình một nghi thức riêng. Nó giúp bạn tạo ra bối cảnh. Bạn tắt đèn, thắp hương trong phòng, một tọa cụ đặc biệt, mềm cở nào, cao cở nào, hay một loại thảm đặc biệt, hay một bộ vị đặc biệt. Mọi nghi thức riêng như vậy sẽ hỗ trợ bạn, nhưng không phải là nguyên nhân. Nếu có ai bắt chước thì không được, sẽ bị chướng ngại. Bạn phải tìm nghi thức riêng cho bạn. 

 Nghi thức chỉ giúp cho bạn thoải mái và chờ đợi. Khi bạn tự tại trong sự chờ đợi, kinh nghiệm xảy đến. Như giấc ngủ đến bạn, Thượng Đế tìm đến bạn qua tình thương. Bạn không thể cưỡng chế. Cuộc đời của bạn lắm phiền não bởi bạn học cách tạo tác.  Bạn hiệu quả  trong mọi sự việc máy móc bởi chúng có thể thành tựu. Nhưng bạn hoàn toàn không có hiệu quả  đối với nhân sự, bởi chúng không thể học hỏi và thành tựu qua kỹ thuật. Bạn không thể trở nên là một chuyên gia kỹ thuật đầy hiệu năng. Khi có việc máy móc cho tâm hành, sẽ có nơi chốn để huấn luyện, nhưng tâm thức không thể huấn luyện. Bạn đuổi theo nhiều minh sư, để học hỏi kỹ năng, mật chú để bạn giác ngộ. Không có thần chú nào giúp bạn giác ngộ. Đây là Mật truyền của Tam Tổ Tăng Xán. Ngài dạy bạn phải thông hiểu hơn, ít  sử dụng ý chí hơn, bớt nỗ lực, vô tâm hành, bơi lội nhiều hơn trong vô thức. Hãy cố gắng thấu hiểu đoạn kinh này.

“Chẳng nắm được mối huyền

Hoài công lo niệm tịnh.”

Nếu bạn nắm được mối huyền[1], chẳng hoài công lo niệm tịnh. Nếu bạn không nắm được mối huyền, sẽ bị quấy nhiễu, căng thẳng và thống khổ. Khi có ai lao nhọc, biểu thị rằng người đó không thông hiểu sự vật, mối huyền của vạn vật. Bạn kết án người khác bởi vì họ mà bạn đau khổ. Không ai hiện hữu để gây đau khổ cho kẻ khác. Bạn đau khổ bởi bạn không thấu hiểu, hoặc bạn mê lầm. Thí dụ, có người tìm tôi, một người chồng, cha của một đàn con năm đứa. Ông nói ông bị phiền nhiễu vì vợ ông luôn tranh cãi, cố gắng khống chế ông, con cái thì không chịu nghe lời ông: “Người mẹ ảnh hưởng đám con cái nên chúng không nghe lời con nữa. Họ xem con không ra gì. Con đau khổ cùng cực. Xin ngài giúp con. Qua sự gia trì của ngài, không chừng vợ con sẽ hiểu hơn.”  Tôi nói, “Không thể nào. Thông qua gia trì của tôi hay của ai khác, không thể làm cho vợ bạn hiểu hơn. Bạn có thể. Khi bạn đòi hỏi người khác hiểu bạn, tức là bạn đã không hiểu rồi. Tại sao vợ bạn muốn khống chế bạn? Cô muốn khống chế bạn bởi bạn vật lộn muốn được khống chế. Nếu  bạn không vật lộn, cô sẽ không khống chế bạn nữa. Đây là một cuộc vật lộn, bởi bạn cũng chạy đuổi theo cùng mục tiêu. Đó là sự sai lầm. Có gì là sai khi đàn con nghe lời mẹ của chúng? Bạn muốn chúng nghe lời bạn nên mới có sự xung đột.”

Hãy cố gắng hiểu! Ai cũng muốn khống chế. Đó là tánh của ngã chấp. Nỗ lực khống chế người khác, dù là chồng, vợ, hoặc con cái, bạn bè, luôn tìm cách khống chế bằng một cách. Nếu ai cũng cố gắng khống chế người khác, bạn cũng muốn khống chế thì sẽ có sự xung đột, bởi bạn không hiểu chức năng của tự ngã. Bạn hãy buông bỏ nó! Kẻ khác không thể thay đổi. Bạn đã phí phạm cuộc đời một cách vô ích nếu bạn muốn thay đổi người khác. Đó là vấn đề của họ. Họ sẽ đau khổ nếu họ không hiểu biết, tại sao bạn phải đau khổ? Bạn nên hiểu rằng ai cũng muốn khống chế. “Tôi buông bỏ tất cả. Tôi sẽ không cố gắng khống chế.” Sự xung đột của bạn chấm dứt. Mọi sự sẽ diễn tiến vô cùng tuyệt vời.  Nếu bạn không khống chế, vợ bạn sẽ thấy mình vô minh. Mỗi giờ khắc, cô thấy cô quái đản hơn, vì không còn ai cho cô khống chế nữa. Khi bạn tranh đấu, bạn hỗ trợ tự ngã của người khác. Đây là một vòng tròn lẩn quẩn.



Nếu bạn không chống đối, người đó chống đối một mình, với hư không, thách đố với gió, với bóng ma, nhưng không thách đố với con người thật. Bạn tạo cơ hội cho họ thấy, cho họ hiểu. Người vợ không trút trách nhiệm lên bạn. Cô phải tự lãnh trách nhiệm. Vẫn trường hợp đó với bất kỳ một ai nếu bản chất người trong họ hoạt động như nhau, ít hoặc nhiều. Khác nhau chỉ mức độ. Nếu bạn cố gắng hiểu, bạn buông bỏ. Không phải bạn xả bỏ cuộc đời, trở thành kẻ híppy choi choi, lập ra công xã, không phải như vậy. Về phương diệm tâm lý, bạn không bị ràng buộc bởi ngã chấp, thống trị, năng nổ, bạo động, sân hận. Bạn không còn thuộc về nó. Khoảng cách nới rộng ra, xa lìa. Bây giờ, bạn có thể nhìn vạn vật, cười lớn… Con người thật vô minh! Bạn có thể cười lớn… Con người xưa kia của bạn thật buồn cười.

Nghe nói, vào mỗi buổi sáng, Thiền sư Lâm Tế thường cười thật lớn, cười lớn đến nỗi cả thiền viện, năm trăm tăng chúng, họ đều nghe. Mỗi hoàng hôn, trước khi đi ngủ, ngài lại cười lớn, tiếng cười rúng động cả núi rừng. Có người hỏi tại sao, ngài chỉ cười mà không trả lời. Khi ngài sắp tịch diệt, có người hỏi, “Xin cho chúng con biết tại sao mỗi ngày ngài đều cười, cả ngày lẫn đêm, suốt cuộc đời của ngài. Không ai biết. Khi chúng con hỏi ngài, ngài chỉ cười. Đây là sự bí ẩn lớn nhất. Xin ngài thố lộ cho chúng con được biết.” Thiền sư Lâm Tế đáp, “Ta cười bởi sự vô minh của thế gian này. Mỗi sáng ta đều cười vì ta bước vào cuộc sống nhìn thấy mọi chúng sinh ai cũng vô minh như nhau. Mỗi hoàng hôn ta đều cười vì một ngày trôi qua, họ cũng vô minh như vậy.”

Bạn sẽ cười lớn. Bạn sẽ không còn đau khổ. Mọi sự đều có vẻ buồn cười quanh bạn, nhưng bạn không thấy bởi bạn cũng là một phần tử. Bạn quá đỗi liên hệ, bạn không thể thấy được. Sự buồn cười đó không thể hiểu, ngoại trừ bạn có sự khoảng cách, không vướng mắc. Tam Tổ Tăng Xán dạy…

“Chẳng nắm được mối huyền

Hoài công lo niệm tịnh.

Còn tiếp. 

---

[1]Mối HUYỀN. Lục Tổ Huệ Năng gọi là Tâm Vô Niệm, Vô Trụ. Lão Tử thì là Huyền Tẩn hay Cốc Thần. Trang Tử gọi là Thiên Chân hay Thiên Quân. Còn Dịch Học thì gọi là Trung Chánh – là chỗ gặp gỡ điều hòa âm-dương, thị-phi, thiện-ác…