[anatta]

Chào bạn Caothang,

Qua cái post của Caothang về oai nghi chính và phụ nên tôi chia sẻ thêm đôi điều về vấn đề này qua sự thực hành và viên mãn của các bậc thánh tăng thời Đức Phật.

Chuyện đó xuất phát từ câu kệ Pháp Cú 145 được đức Phật tuyên thuyết nói về vị sadi Pandita.

Người trị thủy dẫn nước,
Kẻ làm tên nắn tên,
Người thợ mộc uốn ván,
Bậc tự điều, điều thân.

Tóm tắt như sau. Một vị sadi 7 tuổi tên là Pandita (nghĩa là trí giả) sanh từ gia đình mà cha mẹ đều là các bậc thiện tín tại gia theo giáo pháp của đức Phật. Chú tiểu (sadi) Pandita vốn có căn lành đã tu tập và hành giới trong nhiều kiếp quá khứ. Năm lên 7 tuổi, chú xin cha mẹ cho xuất gia theo giáo pháp của đức Phật, dưới sự chỉ dạy của thánh tăng Xá Lợi Phất (Sariputa). Trong ngày đầu xuất gia, ngài Sariputa chỉ dạy cho chú tiểu Pandita về giới hạnh xuất gia và thiền quán. Buổi sáng hôm sau sadi Pandita chuẩn bị ôm bình bát đi khất thực với thầy dạy Sariputa thì ngài Sariputa mới bảo rằng, "y áo của con mặc luộm thuộm, không gọn gàng tề chỉnh, con phải sửa lại". Pandita thưa vâng và làm theo thầy dạy. Sau đó ngài Sariputa mới dẫn Pandita vào các phòng ốc trú ngụ của chư tăng trong tịnh xá rồi bảo Pandita sắp xếp đồ đạc mọi thứ cho ngay ngắn, nề nếp. Chú mới hỏi thầy: "sao các vị tăng lại để đồ còn khá lộn xộn thế này?" Ngài Sariputa mới nói: "vì những vị tăng đó vẫn còn đang tu học, chưa đắc quả, nên tâm vẫn còn bị ô nhiễm tiềm tàng -- còn giải đãi, si mờ -- tâm chưa được trong lành, nên hiển lộ ra hành động như thế."

Sau đó hai thầy trò mới đi khất thực. Trên đường đi, gặp cảnh nông phu đào mương dẫn nước, Pandita mới hỏi: "thưa thầy, họ đang làm gì vậy?".
Sariputa trả lời: họ đang làm đường dẫn nước vào để trồng lúa, hoa màu.
Pandita: nước có tri giác không thầy?
Sariputa: nước không có tri giác.
Pandita mới nghĩ: nước không có tri giác mà có thể được dẫn vào để vun dưỡng cho hoa màu, vậy thì ta có thể uốn nắn tâm thức của để nó trở thành hữu ích.


Đi một đoạn, thì Pandita trông thấy người ta đang gọi vuốt cây làm cung tên, nên mới hỏi thầy: "thưa thầy, họ đang làm gì vậy?"
Sariputa: họ đang cắt gọt và hơ lửa cây để uốn nắn chúng là cung tên.
Pandita: cây đó nó co tri giác không?
Sariputa: nó không có tri giác.
Pandita mới suy tư: cây không có tri giác mà vẫn có thể được uốn nắn để làm dụng cụ ích lợi, ta có thể điều chỉnh uốn nắn tâm mình cho có ích như vậy.

Đi một hồi hai thầy trò lại gặp người đẽo gọt cây to để làm bánh xe, thì Pandita cũng đặt câu hỏi với thầy là, họ làm gì và vật đó có tri giác không?
Sariputa trả lời: họ đang cắt, đẽo gọt cây để làm bánh xe dùng. Và cây to đó cũng không có tri giác.
Sadi Pandita mới suy tư và kết luận: các vật mà ta thấy đều không có tri giác, nhưng vẫn được người ta uốn nắn biến chúng thành vật hữu ích cho đời sống. Như vậy, ta phải huấn luyện, uốn nắn tâm của ta cho nó được lợi lạc và không còn ô nhiễm. Nghĩ như thế, nên Pandita mới đưa bình bát của mình cho thầy và xin phép thầy trở liêu cốc để tu tập thiền quán. Ngài Sariputa đồng ý.

Trở về phòng cốc, sadi Pandita bắt đầu hành thiền quán nội tâm một cách miên mật. Và trong vài giờ ngày hôm đó, chú tiểu Pandita đắc quả A La Hán, giải thoát hoàn toàn, trở thành một vị Phật khi chỉ mới vừa 7 tuổi đầu.

Tôi còn nhớ có lần nghe một vị sư giảng pháp cho biết, sau khi đắc quả thánh, sadi Pandita sau đó được Đức Phật giao cho công việc phụ trách sắp xếp, dọn dẹp đồ đạc phòng ốc cho chư tăng ở tịnh xá.

Có thể rút ra một điều từ câu chuyện sadi Pandita: do đã có căn lành tu học huân tập từ nhiều đời sống quá khứ, nên từ những sự việc bình thường hằng ngày, sadi Pandita nhận thức ra được đều là những pháp hành để ứng dụng.