[Xí Xọn]

Dữ liệu cho thấy: Đảng Cộng hòa có xu hướng theo chủ nghĩa độc tài

Translated from The Washington Post’s article “GOP leaders’ embrace of Trump’s refusal to concede fits pattern of rising authoritarianism, data shows”

Christopher Ingraham, ngày 12 tháng 11, 2020

Thượng nghị sĩ Mitch McConnell (Đảng Cộng Hòa - Kentucky) đã ủng hộ Tổng thống Trump trong nỗ lực tranh cãi thất bại bầu cử của ông bất chấp tất cả các bằng chứng. (Erin Scott/Reuters)

Dựa vào tín hiệu từ Tổng thống Trump, một số nhà lập pháp và quan chức hàng đầu của Đảng Cộng Hòa đã từ chối thừa nhận sự chiến thắng của ông Joe Biden trong cuộc tranh cử tổng thống năm 2020 và huà theo những cáo buộc ngụy biện vô căn cứ của Trump về gian lận bầu cử.

Tại tiểu bang Georgia, hai thượng nghị sĩ Đảng Cộng Hòa đã kêu gọi bộ trưởng Hành chánh của tiểu bang (người  thuộc đảng Cộng hòa) từ chức, họ cáo buộc ông về những việc bất nhất và sự quản lý yếu kém mà hoàn toàn không đưa ra chứng cứ gì. Đến nay chỉ có bốn trong số 53 Thượng nghị sĩ của Đảng Cộng Hòa đã chúc mừng Biden về việc ông được trù liệu là đã chiến thắng cuộc tranh cử. Thượng nghị sĩ Ron Johnson của tiểu bang Wisconsin gần đây nói với các phóng viên “không có gì để chúc mừng [ông Biden] cả,” trong khi Thượng nghị sĩ Roy Blunt của tiểu bang Missouri đã nói rằng tổng thống “có thể vẫn chưa bị đánh bại.”


Đây là dấu hiệu mới nhất cho thấy Đảng Cộng Hòa đang đi chệch hướng khỏi các lý tưởng và thông lệ của nền dân chủ, một diễn biến xảy ra từ trước thời ông Trump nhưng đã tăng vọt kể từ khi ông lên nắm quyền. Hiện nay, theo dữ liệu do một nhóm khoa học chính trị quốc tế công bố ngay trước cuộc bầu cử ngày 3 tháng 11, họ có thể dùng phương pháp định lượng để đo mức độ Đảng Cộng Hòa không còn tuân thủ các nguyên tắc như cam kết bầu cử tự do và công bằng với nhiều đảng phái khác, cách đối xử tôn trọng đối thủ chính trị và tránh những luận điệu bạo lực.


Bà Anna Lührmann, một nhà khoa học chính trị tại Đại học Gothenburg ở Thụy Điển và cựu thành viên Quốc hội Đức, cho biết: “Đảng Cộng Hòa Hoa Kỳ trong những năm gần đây đã không còn duy trì các quy tắc dân chủ. Những lời hùng biện của họ giống các đảng độc tài, chẳng hạn như đảng AKP ở Thổ Nhĩ Kỳ và đảng  Fidesz ở Hungary.*"

*Đảng AKP và Fidesz là hai đảng chính trị cánh hữu, bảo thủ quốc gia của nước họ

Bà Lührmann là phó giám đốc Học viện V-Dem của trường đại học, nơi đã tổng hợp các dữ liệu. Trong dự án này, các nhà nghiên cứu đã tuyển chọn hơn 600 nhà khoa học chính trị trên khắp thế giới để đánh giá hàng năm mức độ các đảng chính trị tuân thủ giá trị dân chủ.



Những đánh giá đó đã được kết hợp thành thước đo chính trong biểu đồ trên, một biểu đồ theo dõi sự cam kết chung của các đảng đối với nền dân chủ. Bà Lührmann chỉ ra rằng điểm số của Đảng Cộng Hòa bắt đầu giảm xuống trong thời chính quyền Obama nhưng vào năm 2016 khi ông Trump nhậm chức, nó đã lao thẳng xuống như rơi khỏi một vách đá.



Trái lại, Đảng Dân Chủ đã không thay đổi nhiều. Đây là một ví dụ điển hình về cái mà các nhà khoa học chính trị gọi là sự phân cực bất đối xứng (asymmetric polarization) - khoảng cách giữa các đảng phái ngày càng gia tăng hầu như hoàn toàn do các hành động của Đảng Cộng Hòa gây ra.



Mặc dù dữ liệu của Học viện V-Dem chỉ đánh giá đến năm 2018, nhưng sự khác biệt đó đã trở nên rõ ràng hơn sau cuộc bầu cử này, bà Lührmann cho biết: “Điều  đáng lo ngại là hầu hết các đảng viên hàng đầu của Đảng Cộng Hòa vẫn không phản đối các cáo buộc vô căn cứ của Tổng thống Trump về gian lận bầu cử và việc ông tuyên bố mình là người chiến thắng.”



Bà cho biết rằng, vì vậy, điểm số mức độ dân chủ của Đảng Cộng Hòa có thể sẽ giảm thêm khi dữ liệu năm 2020 được công bố.



Ông Daniel Pemstein, nhà khoa học chính trị tại Đại học Tiểu bang North Dakota, người đã giúp phát triển phương pháp luận cho Học viện V-Dem, thừa nhận rằng dự án này “tìm cách đo lường những điều vốn dĩ rất khó có thể quan sát được.” Ví dụ như không có cách đo lường nào về “chủ nghĩa phi tự do” được tất cả mọi người chấp nhận.



Với sự thiếu vắng cách đo lường như vậy, giải pháp thay thế tốt nhất là phỏng vấn nhiều chuyên gia về đề tài này để xác định liệu có thể có một sự đồng thuận hay không. Về cơ bản, học viện V-Dem hệ thống hóa quá trình này, thu thập và tiêu chuẩn hóa các đánh giá của chuyên gia trên một quy mô lớn.



Pemstein nói: “Chúng tôi kết hợp các xếp hạng từ nhiều chuyên gia địa phương về các đảng phái chính trị, tận dụng mô hình thỏa thuận giữa các chuyên gia để ước tính các đặc điểm thực tế của đảng phái.”



Lührmann lưu ý rằng dự án đã thu thập dữ liệu về gần 2.000 đảng phái chính trị.



Các động lực khiến Đảng Cộng hòa hướng tới chủ nghĩa độc tài có thể nhìn thấy được từ các chỉ số phụ tạo nên chỉ số chính. Xem xét việc ác quỷ hóa các đối thủ chính trị: Trong năm 2006, các chuyên gia của V-Dem đánh giá rằng các nhà lãnh đạo GOP “thường không” sử dụng đến các hành động ác quỷ hóa và tấn công cá nhân nghiêm trọng để mô tả Đảng Dân chủ.



Nhưng sự nổi lên của đảng Trà là một bước ngoặt, nghiên cứu cho thấy. “Những người biểu tình giận dữ đã thường xuyên đưa ra các tuyên bố từ việc Obama có chủ định “chủ nghĩa xã hội chủ” để so sánh với Đức Quốc xã và gợi ý rằng Tổng thống đang bất chấp hoặc thậm chí lật đổ Hiến pháp”, Liên đoàn Chống phỉ báng viết vào thời điểm đó.


Đến năm 2016, kiểu hùng biện đó đã trở thành tiêu chuẩn của các nhà lãnh đạo GOP.

Khuyến khích bạo lực đã trở nên phổ biến một cách đáng báo động. Từ những năm 1970 đến khoảng năm 2010, các chuyên gia của V-Dem lưu ý rằng cả các nhà lãnh đạo cả hai Đảng Cộng hòa và Dân chủ đều từ chối việc sử dụng bạo lực chống lại các đối thủ chính trị. Đối với đảng Cộng hòa, điều đó bắt đầu thay đổi dưới thời Trump.



Trong chiến dịch tranh cử năm 2016, tại các cuộc cuộc mít tinh của ông, Trump khuyến khích bạo lực chống lại những người biểu tình tại. Cũng trong chiến dịch vận động tranh cử đó, thống đốc Đảng Cộng hòa của tiểu bang Kentucky cho rằng vũ trang nổi dậy có thể là cần thiết trong trường hợp Hillary Clinton chiến thắng.



Với tư cách là tổng thống, Trump đã bảo các nhân viên thực thi pháp luật đừng lo lắng về việc làm tổn thương các nghi phạm khi bị bắt giữ họ, và ca ngợi một ứng cử viên Quốc hội Đảng Cộng hòa người bị kết tội đã hành hung một phóng viên. Trump, các nhóm bảo thủ khác nhau và ít nhất một nhà lập pháp Đảng Cộng hòa đã bảo vệ một thiếu niên ở tiểu bang Wisconsin, người bị buộc tội vì đã bắn chết hai người biểu tình Black Lives Matter và làm một người thứ ba bị thương.



Vào tháng 9, Facebook đã xóa bài đăng của một ứng cử viên quốc hội Georgia vì vi phạm chính sách chống kích động bạo lực. Ứng cử viên, Marjorie Taylor Greene, đã thắng cử.

Nhiều người ủng hộ GOP đã ghi tâm những thông điệp này, với các bản tin ghi lại hàng chục trường hợp tội ác bạo lực nhân danh Trump. Dữ liệu khảo sát do một nhóm các nhà khoa học chính trị riêng biệt thu thập đã chỉ ra rằng “mức độ sẵn sàng ủng hộ sự bất lực, quấy rối và bạo lực của những người ủng hộ Tổng thống Trump thì cao hơn so với các đối thủ của ông ấy”

Chúng ta dễ có khuynh hướng gạt đi những xu hướng đáng lo ngại này xem chúng như là những sai lầm thời Trump và sẽ giảm đi sau khi ông rời nhiệm sở - chẳng hạn như Biden đã dự đoán một "sự hiển linh" trong đảng cộng hòa thời hậu Trump. Có một số người trong Đảng Cộng hòa chỉ trích những nỗ lực của Trump nhằm phá hoại cuộc bầu cử. Cựu cố vấn an ninh quốc gia John Bolton trong một bài viết gần đây cho Washington Post đã cảnh báo rằng “tính chính trực và danh tiếng” của đảng này có thể bị “tổn hại vĩnh viễn “vì sự hung hăng sau cuộc bầu cử của Tổng thống Trump”.

Hai thống đốc ôn hòa của Đảng Cộng hòa cũng chỉ trích những nỗ lực của Trump trong việc cản trở quá trình chuyển đổi quyền lực cho tổng thống mới đắc cử.


Nhưng dữ liệu của V-Dem nhấn mạnh mức độ mà Đảng Cộng hòa đã áp dụng niềm tin và chiến thuật độc đoán của tổng thống. Nhiều nhà lãnh đạo đảng Cộng hòa hùa theo những tuyên bố vô căn cứ của Trump về hành vi gian lận cử tri sẽ vẫn tại vị sau khi ông ra đi.

“Việc các đảng viên Cộng hòa hàng đầu không sẵn sàng bảo vệ quy trình bầu cử cho thấy Trump không phải là chính trị gia đảng Cộng hòa duy nhất có vấn đề với các chuẩn mực dân chủ quan trọng,” Lührmann nói.

Christopher Ingraham
Christopher Ingraham viết về mọi thứ liên quan đến dữ liệu . Trước đây anh đã làm việc tại Viện Brookings và Trung tâm Nghiên cứu Pew.

Người dịch: Que Do, Le Tran
Biên tập: Lien Pham

The Interpreter