2021-03-06, 03:01 PM
FB Jack Truong RN | Người Việt ở San Jose - Vietnamese in San Jose
-Mình là y tá hiện tại đang làm khoa ung bứu chuyên về hóa trị. Nói về ung thư thì nó khá phức tạp. Mình viết bài này mục đính để chia sẻ thêm thông tin và những điều bạn nên làm khi gặp nó vì mình thấy có rất nhiều thông tin từ sai 1 chút tới sai hoàn toàn đang được lan rộng trên mạng xã hội mỗi ngày. Mà bệnh ung thư lại rất quan trọng về sớm phát hiện và điều trị. Cứ mỗi ngày tốn thời gian làm những thứ không đúng thì bạn và gia đình đang tự giảm khả năng sống của mình.
-Bài viết này không nhằm mục đích hướng dẫn điều trị, vì đó là nghiệp vụ của bác sĩ. Và mình cũng sẽ không trả lời bất cứ câu hỏi nào về điều trị, vì đó vượt ngoài phạm trù bằng cấp của mình. Bác sĩ là người đưa ra giải pháp tốt nhất.
Ok vậy bắt đầu vào đề tài chính. Mình sẽ nói sơ về ung thư, quá trình điều trị thường gặp, và những điều bạn nên chuẩn bị
-Ung thư nhiều người nghĩ nó là 1 bệnh nhưng trên thực tế nó là 1 nhóm nhiều căn bệnh khác nhau. Ung thư từ đâu ra? Nói cho dễ hiểu: tế bào của mình có khả năng tự chết nếu bị hư hỏng hoặc già đi rồi tế bào mới sẽ sinh ra. Nhưng vì lý do gì đó mà tế bào nó không chết đi mà nó cứ nhân rộng ra hoài, từ đó dẫn tới ung thư. Trong môi trường sống có rất nhiều thứ có khả năng dẫn tới ung thư như thực phẩm, phóng xạ, virus, etc.
-Thường thì điều trị ung thư có hóa trị, xạ trị, và mổ. Cái đó mình không đi sâu nhưng nói chung thì tùy theo diễn biến thế nào mà bác sĩ sẽ đưa ra pháp đồ khác nhau.
-Những điều bạn nên biết, đây là trọng tâm của bài viết. 2 cái trên mình nói sơ vì đi sâu thì có hàng đống sách chỉ để trị 1 bệnh ung thư. Mình nghĩ với cộng đồng thì những thông tin phía dưới sẽ tốt hơn cho các bạn.
-Thứ nhất: nhiều loại bệnh ung thư rất khó phát hiện, và 1 khi phát hiện thì đã trễ. Nhưng điều đó không có nghĩa là bác sĩ sẽ chấm dứt điều trị. Treatment chia ra 2 phần: curative và palliative. Có bệnh trị được thì họ liệt vào curative. Nhưng có bệnh khó trị thì họ sẽ đi theo hướng palliative, tức là làm giảm đau đớn và kéo dài sự sống cho bệnh nhân. Nên các bạn đừng nghĩ là ung thư thời kì cuối thì bác sĩ kêu về nhà nằm chờ chết. Tất cả những gì có thể làm được thì họ sẽ làm, trừ phi bệnh nhân cảm thấy không muốn tiếp tục nữa thì họ sẽ ngưng.
-Thứ hai: làm sao để phòng tránh và sớm phát hiện ung thư. Đối với nữ thì nên tự kiểm tra ngực mỗi ngày bằng cách dùng ngón tay ấn vào ngực xem có thấy đốm hay nổi cộm gì không. Và với những bạn trẻ chưa lập gia đình, dưới 21 tuổi thì nên đi chích ngừa HPV vì nó sẽ làm giảm khả năng bị ung thư cổ tử cung. Đối với đàn ông thì nên kiểm tra tinh hoàn mỗi ngày khi đi tắm, để sớm phát hiện ung thư tinh hoàn. Cái ác nhất của nhiều căn bệnh ung thư là triệu chứng ban đầu của nó rất chung chung. Bạn có khi chỉ cảm thấy mệt mỏi này nọ rồi nghĩ chắc tại mình làm việc nhiều hay stress gì đó. Mình nói ra cái này không phải để làm các bạn sợ, nhưng nên nhìn các triệu chứng như đi tiêu/tiểu ra máu thì nên đi khám liền. Mình biết 1 người đi cầu ra máu mà mấy tháng trời không khám, cuối cùng phát hiện ra ung thư đường ruột thì đã trễ.
-Làm sao phòng tránh ung thư? Nếu bạn hút thuốc lập tức ngừng hút. 1 quan điểm sai lầm là hút thuốc chỉ gây ung thư phổi. Không, thuốc lá hoàn toàn có khả năng dẫn tới ung thư những bộ phận từ gần như miệng tới xa như đường ruột hoặc bọng đái. Phổi là cái bị nặng nhất thôi. 9/10 ung thư phổi là do khói thuốc, có thể từ direct hoặc second hand smoking, tức là mình ko hút, mình đứng kế người hút rồi mình dính. Khi đi ra đường ở những nơi năng chói chang thì nên thoa kem chống nắng, và đừng dùng tanning booth vì tia cực tím có thể gây ung thư da. Ăn uống nên thêm rau và giảm chất béo và đồ hộp vì nó tăng khả năng ung thư đường ruột.
-Thứ 3: vậy lỡ bị rồi thì làm sao? Điều đầu tiên là bạn nên đi khám bác sĩ và nghe theo lời khuyên từ họ. Đừng bao giờ lên mạng hỏi rồi mỗi người sẽ đưa ra mỗi ý kiến khác nhau làm bạn rối thêm thôi. Mỗi căn bệnh ung thư khác nhau, và mỗi người có cơ địa khác. Ví dụ ung thư ngực. Cùng là ung thư đó, nhưng tùy theo kết quả xét nghiệm mà sẽ có rất nhiều cách trị khác nhau. Mình đã gặp rất nhiều bệnh nhân ung thư ngực, và họ uống thuốc khác hẳn. Cái đó TÙY bệnh và TÙY người. Mình không phải kêu các bạn đừng chia sẻ, vì động viên và hỗ trợ luôn là 1 điều cần thiết. Nhưng nếu có người kêu bạn uống cái này, ăn cái kia, đưa số phone gọi anh này chị kia giúp thì nên COI CHỪNG.
-Thứ tư, chế độ ăn uống. Cái này nói ra mình xin lỗi trước nếu đụng chạm. Nhiều người VN mình có quan niệm bệnh là nghiệp, quả báo. Nên khi bị thì nên ăn chay để không sát sinh, giảm ác nghiệp, etc. Cái đó mình hoàn toàn không đồng ý vì khi bị bệnh cơ thể rất cần năng lượng để hồi phục trong phát trình điều trị. Đó là lúc tối cần thiết cho việc ăn uống đủ chất. Giờ đã yếu mà còn kiên cử thì làm sao sống khỏi? Mình đã đọc nhiều bài viết lan truyền trên mạng là bị ung thư thì đi kiếm ông thầy để ổng bốc thuốc, rồi uống đông trùng hạ thảo, nhân sâm gì đó. Cái đó là anecdotal experience, không dựa trên cơ sở khoa học tiên tiến. Steve Jobs, giám đốc Apple, đã chết vì cái đó. Ổng bị pancreatic cancer, và cái cancer đó nếu mổ kịp thời thì có thể kéo dài sự sống. Nhưng ổng không nghe lời bác sĩ mà đi kiếm thuốc gì đó bên ngoài. Cuối cùng 1 năm bệnh tiến triển tới mức điều trị khó. Cuối cùng là tỷ phú đó mà cũng chết thôi. Mình không tin tưởng đông y, vì ở Mĩ những người đó không có license. Và cách thức điều trị của họ không khoa học nếu không muốn nói là phản khoa học. 1 bên chỉ có vào bấm mạnh bốc thuốc, 1 bên có CT, Xray, xét nghiệm máu, mổ bằng robot thì bạn nên giao sinh mạng của mình cho ai?
Hy vọng bài viết của mình có thể giúp thêm bà con 1 chút nào đó thêm thông tin để có quyết định đúng hơn. Nói về ung thư thì mình có thể viết bài cả ngày cũng không hết, nhưng cái chính là cô đọng lại những điều thực sự cần thiết đối với cộng đồng. Và nếu bạn muốn tìm hiểu thêm thì có các cơ sở thông tin bên ngoài, nhưng tốt nhất nên tìm thông tin ở các trang web và tổ chức có tiếng như bệnh viện.
-Mình là y tá hiện tại đang làm khoa ung bứu chuyên về hóa trị. Nói về ung thư thì nó khá phức tạp. Mình viết bài này mục đính để chia sẻ thêm thông tin và những điều bạn nên làm khi gặp nó vì mình thấy có rất nhiều thông tin từ sai 1 chút tới sai hoàn toàn đang được lan rộng trên mạng xã hội mỗi ngày. Mà bệnh ung thư lại rất quan trọng về sớm phát hiện và điều trị. Cứ mỗi ngày tốn thời gian làm những thứ không đúng thì bạn và gia đình đang tự giảm khả năng sống của mình.
-Bài viết này không nhằm mục đích hướng dẫn điều trị, vì đó là nghiệp vụ của bác sĩ. Và mình cũng sẽ không trả lời bất cứ câu hỏi nào về điều trị, vì đó vượt ngoài phạm trù bằng cấp của mình. Bác sĩ là người đưa ra giải pháp tốt nhất.
Ok vậy bắt đầu vào đề tài chính. Mình sẽ nói sơ về ung thư, quá trình điều trị thường gặp, và những điều bạn nên chuẩn bị
-Ung thư nhiều người nghĩ nó là 1 bệnh nhưng trên thực tế nó là 1 nhóm nhiều căn bệnh khác nhau. Ung thư từ đâu ra? Nói cho dễ hiểu: tế bào của mình có khả năng tự chết nếu bị hư hỏng hoặc già đi rồi tế bào mới sẽ sinh ra. Nhưng vì lý do gì đó mà tế bào nó không chết đi mà nó cứ nhân rộng ra hoài, từ đó dẫn tới ung thư. Trong môi trường sống có rất nhiều thứ có khả năng dẫn tới ung thư như thực phẩm, phóng xạ, virus, etc.
-Thường thì điều trị ung thư có hóa trị, xạ trị, và mổ. Cái đó mình không đi sâu nhưng nói chung thì tùy theo diễn biến thế nào mà bác sĩ sẽ đưa ra pháp đồ khác nhau.
-Những điều bạn nên biết, đây là trọng tâm của bài viết. 2 cái trên mình nói sơ vì đi sâu thì có hàng đống sách chỉ để trị 1 bệnh ung thư. Mình nghĩ với cộng đồng thì những thông tin phía dưới sẽ tốt hơn cho các bạn.
-Thứ nhất: nhiều loại bệnh ung thư rất khó phát hiện, và 1 khi phát hiện thì đã trễ. Nhưng điều đó không có nghĩa là bác sĩ sẽ chấm dứt điều trị. Treatment chia ra 2 phần: curative và palliative. Có bệnh trị được thì họ liệt vào curative. Nhưng có bệnh khó trị thì họ sẽ đi theo hướng palliative, tức là làm giảm đau đớn và kéo dài sự sống cho bệnh nhân. Nên các bạn đừng nghĩ là ung thư thời kì cuối thì bác sĩ kêu về nhà nằm chờ chết. Tất cả những gì có thể làm được thì họ sẽ làm, trừ phi bệnh nhân cảm thấy không muốn tiếp tục nữa thì họ sẽ ngưng.
-Thứ hai: làm sao để phòng tránh và sớm phát hiện ung thư. Đối với nữ thì nên tự kiểm tra ngực mỗi ngày bằng cách dùng ngón tay ấn vào ngực xem có thấy đốm hay nổi cộm gì không. Và với những bạn trẻ chưa lập gia đình, dưới 21 tuổi thì nên đi chích ngừa HPV vì nó sẽ làm giảm khả năng bị ung thư cổ tử cung. Đối với đàn ông thì nên kiểm tra tinh hoàn mỗi ngày khi đi tắm, để sớm phát hiện ung thư tinh hoàn. Cái ác nhất của nhiều căn bệnh ung thư là triệu chứng ban đầu của nó rất chung chung. Bạn có khi chỉ cảm thấy mệt mỏi này nọ rồi nghĩ chắc tại mình làm việc nhiều hay stress gì đó. Mình nói ra cái này không phải để làm các bạn sợ, nhưng nên nhìn các triệu chứng như đi tiêu/tiểu ra máu thì nên đi khám liền. Mình biết 1 người đi cầu ra máu mà mấy tháng trời không khám, cuối cùng phát hiện ra ung thư đường ruột thì đã trễ.
-Làm sao phòng tránh ung thư? Nếu bạn hút thuốc lập tức ngừng hút. 1 quan điểm sai lầm là hút thuốc chỉ gây ung thư phổi. Không, thuốc lá hoàn toàn có khả năng dẫn tới ung thư những bộ phận từ gần như miệng tới xa như đường ruột hoặc bọng đái. Phổi là cái bị nặng nhất thôi. 9/10 ung thư phổi là do khói thuốc, có thể từ direct hoặc second hand smoking, tức là mình ko hút, mình đứng kế người hút rồi mình dính. Khi đi ra đường ở những nơi năng chói chang thì nên thoa kem chống nắng, và đừng dùng tanning booth vì tia cực tím có thể gây ung thư da. Ăn uống nên thêm rau và giảm chất béo và đồ hộp vì nó tăng khả năng ung thư đường ruột.
-Thứ 3: vậy lỡ bị rồi thì làm sao? Điều đầu tiên là bạn nên đi khám bác sĩ và nghe theo lời khuyên từ họ. Đừng bao giờ lên mạng hỏi rồi mỗi người sẽ đưa ra mỗi ý kiến khác nhau làm bạn rối thêm thôi. Mỗi căn bệnh ung thư khác nhau, và mỗi người có cơ địa khác. Ví dụ ung thư ngực. Cùng là ung thư đó, nhưng tùy theo kết quả xét nghiệm mà sẽ có rất nhiều cách trị khác nhau. Mình đã gặp rất nhiều bệnh nhân ung thư ngực, và họ uống thuốc khác hẳn. Cái đó TÙY bệnh và TÙY người. Mình không phải kêu các bạn đừng chia sẻ, vì động viên và hỗ trợ luôn là 1 điều cần thiết. Nhưng nếu có người kêu bạn uống cái này, ăn cái kia, đưa số phone gọi anh này chị kia giúp thì nên COI CHỪNG.
-Thứ tư, chế độ ăn uống. Cái này nói ra mình xin lỗi trước nếu đụng chạm. Nhiều người VN mình có quan niệm bệnh là nghiệp, quả báo. Nên khi bị thì nên ăn chay để không sát sinh, giảm ác nghiệp, etc. Cái đó mình hoàn toàn không đồng ý vì khi bị bệnh cơ thể rất cần năng lượng để hồi phục trong phát trình điều trị. Đó là lúc tối cần thiết cho việc ăn uống đủ chất. Giờ đã yếu mà còn kiên cử thì làm sao sống khỏi? Mình đã đọc nhiều bài viết lan truyền trên mạng là bị ung thư thì đi kiếm ông thầy để ổng bốc thuốc, rồi uống đông trùng hạ thảo, nhân sâm gì đó. Cái đó là anecdotal experience, không dựa trên cơ sở khoa học tiên tiến. Steve Jobs, giám đốc Apple, đã chết vì cái đó. Ổng bị pancreatic cancer, và cái cancer đó nếu mổ kịp thời thì có thể kéo dài sự sống. Nhưng ổng không nghe lời bác sĩ mà đi kiếm thuốc gì đó bên ngoài. Cuối cùng 1 năm bệnh tiến triển tới mức điều trị khó. Cuối cùng là tỷ phú đó mà cũng chết thôi. Mình không tin tưởng đông y, vì ở Mĩ những người đó không có license. Và cách thức điều trị của họ không khoa học nếu không muốn nói là phản khoa học. 1 bên chỉ có vào bấm mạnh bốc thuốc, 1 bên có CT, Xray, xét nghiệm máu, mổ bằng robot thì bạn nên giao sinh mạng của mình cho ai?
Hy vọng bài viết của mình có thể giúp thêm bà con 1 chút nào đó thêm thông tin để có quyết định đúng hơn. Nói về ung thư thì mình có thể viết bài cả ngày cũng không hết, nhưng cái chính là cô đọng lại những điều thực sự cần thiết đối với cộng đồng. Và nếu bạn muốn tìm hiểu thêm thì có các cơ sở thông tin bên ngoài, nhưng tốt nhất nên tìm thông tin ở các trang web và tổ chức có tiếng như bệnh viện.