[anattā]

...

Nếu bạn thử nghiệm với sự tự nhận biết mình, bạn sẽ để ý là diễn tiến suy nghĩ của bạn chậm lại, tâm trí của bạn không lang thang bất định.

Cố gắng đẩy từng ý nghĩ cho tới khi nó trọn vẹn, đưa nó tới chấm dứt. Tâm trí từ chối làm trọn vẹn một ý nghĩ. Nó trốn chạy từ ý nghĩ này đến ý nghĩ khác.

Ý nghĩ chỉ có thể chấm dứt khi người suy nghĩ có thể hiểu rõ mình, khi người ấy thấy rằng người suy nghĩ và ý nghĩ không là hai diễn tiến tách đôi. Rằng người suy nghĩ là ý nghĩ, và vì muốn tự vệ và trì hoãn với mình mà người suy nghĩ tách biệt bản thân khỏi ý nghĩ của mình. Do thế, người suy nghĩ liên tục sản sinh ý nghĩ có tính cách biến thể và thay đổi.

Người suy nghĩ có tách biệt với ý nghĩ của mình không? Tách mình khỏi ý nghĩ thì người suy nghĩ ở đâu? Bạn sẽ không thấy người suy nghĩ nữa. Như thế, khi bạn đẩy cho kết thúc trọn vẹn từng ý nghĩ tốt hoặc xấu – là việc hết sức gay go – thì tâm trí chậm lại. Để hiểu mình thì trong khi tiến hành việc ấy, phải trông chừng mình. Chỉ thực hiện được việc ấy khi tâm trí chậm lại – và bạn chỉ có thể thực hiện được việc ấy bằng cách theo dõi từng ý nghĩ, từ lúc nó phát sinh cho tới khi nó chấm dứt. Khi đó, bạn sẽ thấy rằng sự lên án, dục vọng, lòng ganh tỵ lộ ra trước ý thức trống rỗng và yên lặng trọn vẹn.

Bạn thắc mắc, khi ý thức đầy ắp những tiên kiến, dục vọng, ký ức thì lúc ấy nó có hiểu ý nghĩ không?

Không. Vì ý thức thức hành động liên tục trên ý nghĩ – trốn chạy ý nghĩ hoặc kiến thiết ý nghĩ. Nếu bạn theo dõi từng ý nghĩ cho đến khi nó hoàn tất, bạn sẽ thấy rằng kết cuộc của nó là yên lặng. Từ chỗ đó nó được làm mới. Ý nghĩ phát sinh từ yên lặng đó không còn có động lực của nó là dục vọng và vì thế, nó xuất hiện từ một trạng thái trong đó không còn bị ký ức cản trở.

Thêm nữa, nếu ý nghĩ phát sinh mà không được đẩy tới cùng thì nó để lại phần cặn. Khi ấy nó không làm mới được và tâm trí lại bị vướng mắc trong một thứ ý thức vốn là ký ức, ràng buộc bởi quá khứ, bởi hôm qua – vì thế nó không thực tế với hiện tại.

Sự tiếp cận mới này mang thời gian tới một chấm dứt.


Trích: Đời Không Tâm Điểm của J. Krishnamurti
Nguyễn Ước biên dịch.

***