[Xí Xọn]

SỰ ĐÔ NHƯ HÍ

61. Saṅgo eso parittamettha sokhyaṃ
appassādo dukkhamettha bhiyyo,
gaḷo eso iti ñatvā mutīmā
eko care khaggavisāṇakappo.
61. Chúng đều là trói buộc,
Lạc thú thật nhỏ bé,
Vị ngọt thật ít oi,
Khổ đau lại nhiều hơn,
Chúng đều là câu móc,
Bậc trí biết như vậy,
Hãy sống riêng một mình
Như tê ngưu một sừng.
(HT Thích Minh Châu dịch)

“Bậc hiền giả biết mọi hệ lụy vướng bận đều mang tính chất vui ít, khổ nhiều, biết chúng giống như mụt ung nhọt, vị ấy ra đi độc hành như loài tê ngưu”

DUYÊN SỰ:
Thuở xưa, ở Bārāṇasī có một nhà vua tên là Padalolabrahmadatta vốn rất chuộng kịch nghệ. Vua có ba lâu đài, mỗi lâu đài có một đoàn kịch nữ. Đoàn thứ nhất là từ hai đời vua trước, đoàn thứ hai có từ đời vua gần nhất và đoàn thứ ba được thành lập ngay dưới thời vua Padalola. Đoàn nào càng lâu thì các kịch nữ càng già, chỉ có đoàn kịch nữ mới thành lập thì gồm toàn những cô nàng trẻ tuổi.

Một buổi sáng, vua Padalola sang chơi ở lâu đài của các cô kịch nữ trẻ nhất. Bọn họ đem hết tài nghệ ra để biểu diễn cho vua thưởng ngoạn nhưng vua không lấy gì vừa lòng cho lắm. Tự nhiên buổi sáng hôm đó vua thấy trong cách diễn xuất của đám

kịch nữ kia có cái gì non nớt, gượng gạo làm sao ấy nên ông bỏ sang lâu đài thứ hai có các kịch nữ đứng tuổi. Tại đây vua cũng chê nốt và ông lại tiếp tục đi qua lâu đài thứ ba.

Nhìn đám kịch nữ lớn tuổi biểu diễn một cách mệt mỏi khổ sở, vua Padalola cứ có cảm giác đó là những bộ xương người đang vặn vẹo trước mặt ông.

Chán quá, vua quay lại với hai đoàn kịch nữ kia. Vẫn thế thôi, cũng không hơn được chút nào. Đám kịch nữ đối với nhà vua lúc này chỉ còn là những hình nhân lạnh lẽo đang múa may sờ soạng.

Nỗi buồn nản như ngập lòng nhà vua và một suy nghĩ chợt đọng lại trong ông:

-Ta sa đọa mất rồi, suốt ngày chỉ biết tầm cầu và tham đắm triền miên. Ta phải khước từ nếp sống này thôi!

Vua Padalola đã tỉnh ngộ, ông bỏ ngôi đi xuất gia và chứng thành Độc Giác Phật. Bài kệ trên đây là lời cảm hứng của Ngài.

Việt Dịch: Tỳ Khưu Giác Nguyên.