[Xí Xọn]

HAI THOÁT LY CHO MỘT GIẢI THOÁT

54. Aṭṭhānataṃ saṅgaṇikāratassa
yaṃ phassaye sāmayikaṃ vimuttiṃ,
ādiccabandhussa vaco nisamma
eko care khaggavisāṇakappo.

54. Ai ưa thích hội chúng,
Sự kiện không xảy ra,
Người ấy có thể chứng,
Cảm thọ thời giải thoát.
Cân nhắc lời giảng dạy,
Ðấng bà con mặt trời,
Hãy sống riêng một mình
Như tê ngưu một sừng.
(HT Thích Minh Châu dịch)

“Biết nghe lời khuyên của người bà con với mặt trời, ta ra đi độc hành như loài tê ngưu.”

DUYÊN SỰ:
Thuở quá khứ, tại kinh thành Bārāṇasī có một vị hoàng tử sớm yếm ly thế tục bỏ hoàng cung vào ngự uyển để xuất gia.

Vua Bārāṇasī cùng triều thần thường đến thăm hoàng tử, thậm chí có những lần vua còn dẫn theo cả tam cung lục viện vào ngự uyển vui chơi suốt ngày ngay trước mắt hoàng tử.

Cứ mãi bị ảnh hưởng bởi những hình ảnh khoái lạc, tâm tư hoàng tử thường xuyên dao động và không tu tập thiền định gì được cả.

Lúc đó trên Gandhamādāna có một đức Phật Độc Giác đã nhìn thấy hoàng tử Bārāṇasī bằng thiên nhãn. Biết hoàng tử sẽ khó vượt qua các cám dỗ thế tục nếu không được sách tấn mạnh mẽ, Đức Phật Độc Giác liền dùng thần lực bay xuống ngự uyển Bārāṇasī.

Hay tin có Đức Phật Độc Giác xuống thành, vua Bārāṇasī vội đên tiếp kiến và thỉnh Ngài ở lại ngự uyển để hoàng tử có nơi nương nhờ. Vì mục đích của chuyến hạ sơn, Đức Phật Độc Giác nhận lời mời của vua.

Sau vài hôm sống gần hoàng tử, nhân một lúc thuận tiện, Đức Phật Độc Giác hỏi chàng:
-Như người vậy thì gọi là gì nhỉ?

-Thưa, từ lâu tôi vẫn được gọi là bậc xuất gia, nhưng tại sao Ngài lại hỏi thế?
-Hiền hữu à, thường thì các bậc xuất gia không có ai giống như ngươi đâu.

-Thế nghĩa là sao thưa Ngài?

-Người tu hành thì phải ở chỗ vắng vẻ, cách ly cư sĩ chứ ai đâu lại tiếp xúc bừa bãi như ngươi. Theo ta biết, ở đây ngươi thường gặp đủ hạng từ vua quan quân tướng cho đến các vương phi cung tần và còn có cả một toán người bảo vệ ngày đêm nữa. Các bậc xuất gia có ai như thế đâu!

Nói rồi Đức Phật Độc Giác thị hiện thần lực hiển hóa toàn cảnh Tuyết Sơn cho hoàng tử tận mắt chứng kiến nếp sống của chư Phật Độc Giác. Này là một vị đang kinh hành bên triền núi, nọ là vị đang thiền định bên thác nước. Cả một thế giới sống động nhưng cũng vô cùng lặng lẽ. Ở đây mọi cái đều yên lặng, chỉ có tiếng gió rừng hay tiếng nước chảy…

Khung cảnh thâm u của đại ngàn như cuốn hút hoàng tủ, tâm hồn chàng vừa bị xúc động mạnh và ý hướng thoát ly chợt vùng dậy mãnh liệt trong lòng hoàng tử. Chàng mãi đắm mình trong suy tưởng quên đi Đức Phật Độc Giác đã bay về núi tự lúc nào.

Tối hôm đó, hoàng tử vào thất đóng cửa nghỉ sớm hơn mọi khi, không ra ngoài kinh hành hay thiền định như thường lệ. Thấy thế, toán lính có nhiệm vụ canh gác cho hoàng tử cũng kéo nhau đi ngủ hết.

Đến nửa đêm, thấy ngự uyển đã hoàn toàn im lặng, hoàng tử trở dậy xếp y bát rồi âm thầm tìm lên Tuyết Sơn. Tại đây chàng đã được chư vị Độc Giác Phật chấp nhận như một đồng Phạm hạnh để rồi sau đó không bao lâu hoàng tử cũng đã chứng quả Độc Giác Phật và câu kệ trên đây chính là lời tuyên bố chánh trí của Ngài.

Việt Dịch: TK Giác Nguyên