[Lục Tuyết Kỳ]

Giai thoại “Vương Tam – Tây Tứ” 
Tinh thần chống Tây của vị vua trẻ An Nam



Trong năm 1912, trong một lần được mời tới dự tiệc ở Tòa Khâm sứ Trung Kỳ có một viên cố đạo Pháp vừa thông thạo tiếng Việt vừa giỏi chữ Hán nên đã đề nghị cùng nhà vua đối chữ. Thấy nhà vua còn ít tuổi nhưng có vẻ thông minh và tuấn tú, ông ta mới ra một vế câu đối ghi vào một mẩu giấy đưa cho nhà vua ghi 2 chữ “Vương Tam” ý như sau: 

Rút ruột ông vua, tam phân thiên hạ. 

Nghĩa của câu đối là ở chỗ: 

Chữ Vương là vua, nếu bỏ đi nét dọc thì đọc thành chữ Tam và câu này có ý nhắc đến việc chính quyền thực dân Pháp chia nước ta ra làm ba kỳ Bắc Trung Nam để dễ dàng cai trị, vế đối khoét sâu vào nỗi đau của dân tộc.

Nhưng Duy Tân vẫn bình tĩnh ứng khẩu đối ngay “Tây Tứ” 

Chặt đầu thằng Tây, tứ hải giai huynh. 

Nghĩa của câu này là ở chỗ: 

Chữ Tây gồm chữ Tứ bao gồm 1 nét dọc và 2 nét ngang trên đầu theo chữ Hán nếu bỏ phần đầu thì thành chữ Tứ. 

Câu đối này đã thể hiện rõ ràng sự căm ghét thực dân Pháp của vị vua thiếu niên.  Và mặc dù câu đối tuy không được chỉnh, nhưng cũng đủ làm cho tên cố đạo đau điếng, tím mặt không còn nói gì được nữa. 

Vế đôi tuy chưa chỉnh nhưng lại thể hiện được sự căm ghét của ông đối với thực dân Pháp cũng như cho thấy được tinh thần, ý chí cũng như trí thông minh của vị vua trẻ An Nam.

PS.  Giai thoại này được đăng lại trong tạp chí Tri Tân phát hành năm 1945.