[Xí Xọn]

BỂ VÒNG TỬ SANH

48. Disvā suvaṇṇassa pabhassarāni
kammāraputtena suniṭṭhitāni,
saṅghaṭṭamānāni duve bhujasmiṃ
eko care khaggavisāṇakappo.

48. Thấy đồ trang sức vàng,
Lấp lánh và sáng chói,
Ðược con người thợ vàng,
Khéo làm, khéo tay làm,
Hai chúng chạm vào nhau,
Trên hai tay đeo chúng,
Hãy sống riêng một mình
Như tê ngưu một sừng.
(HT Thích Minh Châu dịch)


“Chỉ cần hình ảnh hai vòng xuyến khua nhau trên một cổ tay cũng đủ để người trí lên đường độc hành như loài tê ngưu”

DUYÊN SỰ:
Ngày xưa, ở Bārāṇasī có một nhà vua nhân bữa nóng nực vào chơi trong vườn ngự uyển.

Lúc đó có một nàng ca kỹ đứng quạt hầu cho vua. Trên hay tay nàng đều có đeo vòng xuyến, bên này hai chiếc, bên kia chỉ một chiếc. Hai vòng xuyên nằm chung cứ khua nhau mãi tạo nên một thứ âm thanh vui tai. Và tự nhiên âm thanh đó đã khiến nhà vua nghĩ ngợi nhiều. Nhìn hai chiếc vòng, ông trầm ngâm:

-Trong cuộc sống vẫn thế, hễ còn chung đụng tiếp xúc thì phải có những xáo động phiền lụy. Nếu chỉ sống một mình thì có lẽ an tĩnh, thoải mái hơn.
Cứ nhìn nàng ca kỹ và đắm mình trong suy tư, vua quên hết mọi người chung quanh. Ánh mắt của vua đã khiến hoàng hậu hiểu lầm. Bà nghĩ rằng chồng mình đã phải lòng cô ca kỹ, nếu không thế sao họ lại nhìn nhau đắm đuối đến thế chứ. Tuân theo bản năng ích kỷ của nữ giới, hoàng hậu bảo cô ca kỹ đi chỗ khác để mình quạt hầu vua.

Trên tay hoàng hậu còn có nhiều xuyến vàng hơn cô ca kỹ nữa. Chúng khua nhau nhộn nhịp hơn và với âm lượng đó, sự chán nản của vua Bārāṇasī mỗi lúc một ứ đầy nội tâm. Tiếp nối sự yếm ố cao độ đó, tuệ quán được hình thành và cuối cùng nhà vua chứng quả Độc Giác Phật.
Nói về hoàng hậu, để ý thấy vua cứ nhìn vào đôi tay của mình không chớp mắt, bà nhớ lại ánh mắt khi nãy của vua lúc nhìn cô ca kỹ. Cộng ghép lại rồi suy diễn, hoàng hậu cho là bữa nay nhà vua đã trở nên lãng mạn và có lẽ ngài đang rất cần một đôi tay ngà ngọc nào đó. Đấng quân vương nào mà chẳng vậy. Yên chí mình đã suy luận đúng, hoàng hậu nép mình vào lòng vua âu yếm:

-Để thiếp xoa bóp cho đại vương một xíu nha!

Điều hoàng hậu chẳng ngờ trước được là bà bị đẩy ra một cách lạnh lùng, đầy vẻ từ khước và hoàng hậu lại càng sửng sốt khi nghe nhà vua buông một câu nói sắc lạnh:
-Bữa nay thì chẳng còn vua với chúa gì nữa!

Trước hình ảnh đó, triều thần cứ ngỡ hôm nay vợ chồng nhà vua cắn đắng, giận hờn gì nhau nên họ đồng quỳ xuống van xin nhà vua, và rồi họ lại cũng nhận được một câu trả lời tương tự:
-Hôm nay ta không còn là một ông vua nữa!

Sau câu nói đó, thật kỳ lạ, râu tóc của vua tự nhiên sạch sẽ và từ trong nháy mắt, ngài trở thành một đức Phật Độc Giác với đầy đủ y bát.

Thế rồi từ vườn ngự uyển, đức Phật Độc Giác bay về đại ngàn Tuyết Sơn và để nhắc lại cơ duyên chứng ngộ của mình, ngài ngâm lên bài kệ trên.

Việt dịch: Sư Giác Nguyên