2022-04-10, 11:52 PM
(tt và hết) Sư Toại Khanh Giải Đáp 5 Câu hỏi Về Kinh Kaccanagotta (2-2)
https://giacnguyen.com/audiotext.php?mp3...81nagotta)
Câu hỏi 3: Lời Phật dạy là giả hay thật? Giải thích và chứng minh.
Nếu nói mọi thứ là lắp ráp không thì kinh điển có đáng tin không?
Nhớ thế này: Cái gọi là Phật là sự kết tinh của 25 tâm sở kéo dài dài dài trong một thời gian đằng đẵng. Đó là nói theo khái niệm thế gian mình gọi là thời gian. Còn nói theo A Tỳ Đàm thì nó không có thời gian dài ngắn mà nó chỉ có sự xuất hiện nhiều lần mà thôi. 25 của một vị Phật, trước khi Ngài thành Phật nó xuất hiện rất nhiều lần, nói theo thời gian là hàng mấy chục đại kiếp.
Còn mình, mình tu cà rịch cà tang, xìu xìu ển ển, ầu ơ ví dầu, quởn thì tu không quởn thì dẹp khỏi tu. Hồi thì giác an hồi thì gian ác. Thì cái kiểu đó là mình thấy khác Phật.
Phật là gì? Mình phải hiểu. Không hề có cá thể nào là Phật mà đó là sự cộng hưởng, sự lắp ráp, sự cộng sinh của vô số thành tố thiện pháp mà nói trắng ra là 25 tâm sở lành được lặp đi vô số lần, trải qua những thử thách, cám dỗ mà vẫn tiếp tục có mặt. Với vô số lần bị thử thách, cám dỗ mà 25 không bị mòn mà tiếp tục càng dày, mà nói theo ngôn ngữ ngoài là quá trình huân tu, huân tập.
Mà ở đây có 2 chuyện quan trọng. 25 của mỗi người, mình muốn thành Phật là phai vượt qua 2 cửa tử: (1) Vượt qua cám dỗ (2) Vượt qua thử thách.
Cám dỗ là sao? Có nghĩa là nhiều khi chỉ vì một cái ngọt ngào nào đó mà mình không tiếp tục tu không tiếp tục sống với 25 nữa. Có. Có. Có nhiều cái hấp dẫn nó dụ mình. Cho nên mình không tiếp tục 25 nữa.
Có nhiều cay đắng nghiệt ngã, mình gọi là thử thách cũng làm cho mình không tiếp tục 25 tâm sở tích cực nữa. Mà muốn thành Phật là 25 đó đủ mạnh để hừng hực, lừng lững, hùng hục lao về phía trước bằng tốc độ ánh sáng và bằng lực đẩy của 1000 ngọn núi, phải vậy đó. Vượt qua mọi trở ngại và cám dỗ. Đến một lúc mà nó đủ duyên chín muồi thì dòng chảy đó hình thành nên một hiện tượng mà mình gọi là đức Phật. Và, những lời dạy đức Phật là kinh nghiệm của tổng hợp tuệ giác đó.
Bữa nay tôi nói hơi nhức đầu nha. Đức Phật là một tổng hợp tuệ giác, một tổng hợp của các phước lành. Phước lành đây nghĩa là gì ? là 25 và quả của 25 mức độ top, tip top, ngon nhất, superior, best one, tốt nhất, không có gì tốt hơn nữa. Và lời dạy của Ngài là sự chia sẻ kinh nghiệm của hành trình 25 đó.
Cái thiện của Ngài trước khi thành Phật, cái 25 tự nó hình thành thói quen thiện cực mạnh, nó mạnh đến mức đè bẹp, xô ngã tất cả chướng ngại thử thách, cám dỗ trên đường. Còn mình thì sao ? Cái 25 của mình nó yếu.
Cái thói quen 25 của Ngài lao về phía trước với tốc độ ánh sáng 300.000km/giây, với lực đẩy hàng nghìn ngọn núi, giống một tiểu hành tinh, một thiên thể, một ngôi sao nó lao đi vậy đó. Cái thiện nó đè bẹp mọi chướng ngại dầu thử thách hay cám dỗ.
Còn cái thiện của mình nó giống như một sợi tóc vậy đó. Tức là, gió thổi nó bay gió thổi là nó bay. Nó yếu lắm.
Cho nên, với lực đẩy kinh khủng như vậy, với chất lượng, nội dung hoàn hảo như vậy thì Ngài có những chia sẻ cho mình. Chia sẻ đó chính là lời dạy của Ngài. Chính Ngài nói trong Trường Bộ, Kinh Tam Minh: « Các đấng Như Lai sử dụng ngôn ngữ thế gian nhưng không chấp chặt vào đó» Còn chúng sanh, có một bài thơ hay, thích. Có một bài văn hay, một cuốn tiểu thuyết, thích. Viết được cuốn sách, viết được cuốn từ điển, viết được cái luận án, làm được cái biên khảo, thích. Và gắn liền cái tôi vào trong đó.
Còn Ngài thì không. Chuyện cần nói thì Ngài nói, nhìn vào cái bản tâm của chúng sinh mà thấy cái đứa này nó hợp với cái gì. Nó nghe cái gì mà nó được khai ngộ thì bèn nói cái đó cho nó nghe. Và đối với một đứa khác thì cũng nội dung đó mà Ngài nói bằng cách khác. Cái quan trọng nhất là Kinh nghiệm tuệ giác của hành trình dài thăm thẳm và bây giờ Ngài chia sẻ lại cho mình.
Và nhớ : Tất cả lời Phật đều là phương tiện ngôn ngữ, được tác động từ kinh nghiệm tuệ giác. Mình ôm khư khư một bài kinh mình cho đây là chân lý ngoài ra là hư vọng là sai. Cái đó là sai.
Lời Phật là kinh nghiệm, sống động, linh hoạt, thực tế thực tiễn, phải cần đến sự thực nghiệm, thực chứng. Chứ còn mình ôm khư khư lời Phật giống như thầy bùa mê thần chú là trớt quớt.
Đức Phật, hiền thánh nói chung như lu nước mình đến múc nước uống không phải mình ngồi mình quỳ lạy cái lu, không phải mình ngồi kế bên để chụp hình cúng facebook. Mình chụp hình đem lên facebook, « đây tôi đã từng ngồi cạnh cái lu nước nay, nhưng tới hôm nay 63 năm trẫm chưa hề biết trong cái lu chứa cái gì », là thua. Mà con mình dân chơi facebook, đệ tử facebook, tín đồ facebook là vô địch cái đó. Chụp hình cho thấy là tôi ở bên cạnh cái lu này 30 năm, 40 năm 18 năm trong duyên hạnh ngộ, một ngày mưa gió tôi đã tấp vào chỗ này, tôi đã biết cái lu này, cái lu này là lu nổi tiếng, nói cho đã mà cuối cùng cái lu đựng gì mình không biết.
Mà trong khi thánh hiền là lu nước, mình phải múc trong đó mình uống, mình nếm. Chứ còn thánh hiền không phải là cái lu chụp hình cúng facebook.
Cho nên, nếu mình hiểu vậy thì lời Phật dạy từ mình hiểu giả hay thật.
Và, một chuyện quan trọng nữa.
Trong bộ Chú giải Katthāvatthu, tức là bộ A Tỳ Đàm số 5, trong đó có ví dụ rất hay. Ví dụ đó nói thế này. Các vị biết nhánh đu đủ không ? Cây đu đủ nó có cái lá, cái lá đu đủ nó đặc biệt lắm, nó gồm nhiều cái cọng, cái cọng nó bị rỗng, thì các ngài mới nói : Cọng đu đủ không có giá trị vật chất, không có giá trị thương mại, mà bản thân nó cũng không có giá trị sử dụng. Bán không được mà xài cũng không được, đem chụm cũng không được mà đem bán cũng không được. Có nhiều thứ đem bán không được nhưng đem chụm được, đem dùng trong việc này việc kia được, riêng nhánh đu đủ thấy nó to vậy đó nhưng nó rỗng, đem bán thì không ai mua, mà đem xài thì không biết xài việc gì mà đem chụm củi nó cũng tệ lắm. Nó rỗng mà nó mỏng lắm, nó khô rồi nó mỏng như cọng sậy vậy.
Thì trong chú giải mới nói : Cọng đu đủ nó vô dụng, không có giá trị thương mại cũng không có giá trị sử dụng,nhưng mình hoàn toàn có thể dùng nó, cầm nó để mình chỉ cho người ta thấy đồng vàng được, thí dụ tay mình xa quá quá mình với không tới, mà trước mặt mình ba bốn đống đống nào cũng đen đen hết. Đất cát, sạn sỏi tùm lum, trong đó có đống có vàng có đống không có vàng, có đống có thuốc nổ, đống có thuốc độc, đống có vàng. Thì bây giờ mình chồm không tới thì bắt buộc mình phải lấy nhánh cây chỉ cho người ta biết, cái đống đó đó, đống số 3 này, trong đó có vàng. Mà, cái cây mà mình để chỉ đống vàng cây đó cây gì cũng được, kể cả nhánh đu đủ.
Trong bộ đó nói vậy đó. Kể cả nhánh đu đủ, nó vô dụng toàn tập đem chụm không được, đem bán không được, mà không thể sử dụng bất cứ chuyện gì trong đời sống thường nhật, tuy nhiên, vẫn có thể dùng nó để chỉ cho người ta thấy cái mà mình muốn chỉ. Chỉ cho người ta thấy đó là con rắn, là thuốc độc, đều chỉ được hết.
Ở đây cũng vậy, ngôn ngữ kinh điển chỉ là cọng đu đủ thôi, Bắc truyền thì gọi là ngón tay chỉ mặt trăng, còn Nam truyền thì nói là ngôn ngữ văn tự chỉ là cọng đu đủ thôi. Quan trọng là nó chỉ cho mình cái gì. Cái đó mới quan trọng.
Cho nên : Học đạo mà không hiểu, và đương nhiên không hiểu thì lấy gì hành? Khi học đạo không hiểu, không hành thì coi như mình chỉ ôm cọng đu đủ không.
Các vị nghĩ trên đời có gì nhục cho bằng : Ôm cọng đu đủ, ôm nhánh đu đủ. Phải ôm nhánh trầm, nhánh quế, nhánh cẩm lai gì nó đỡ nhục. Còn này, tu mà cả buổi cứ ru nhánh đu đủ không.
Cho nên, thí dụ như tự mình khiêm tốn. Thí dụ có bà Phật tử xin tôi cái pháp danh. Mà nó xui, lúc đó tôi vừa đọc Katthāvatthu xong, bả xin tôi pháp danh, cổ cũng hơi hơi thân, tôi nói « Khỏi có tên gì nhục lắm, để ký tên là nhánh đu đủ đi » Bả hỏi sao kỳ. Tôi giải thích bả nghe. Bả giận tui 3 tháng. Vừa dốt mà vừa kẹo không biết bố thí trì giới, không biết học đạo, thôi ký tên là nhánh đu đủ cho nó thiệt thà, thẳng thắn.
Cho nên, hỏi lời Phật là giả hay thiệt thì mình nói, nhánh đu đu. Mà vấn đề, đừng có coi thường, nhánh đu đủ đó Ngài chỉ cho mình cái gì? Đây nè con đây là đống vàng nè con, đây là đống kim cương nè con, đây là thuốc độc nè con, đây là con rắn độc nó đang quấn nè, con nhớ nha, thấy nó là đừng có rớ vô thuốc độc đó, con nhớ đây là rắn hổ nha nó màu gì kệ nó nhưng con rớ tới là con mềm mình đó, đây là đống vàng, đây là đống kim cương, đây là cuốn sách hướng dẫn bằng cách nào có kim cương, đống vàng. Mà trước sau Ngài dùng có cọng đu đủ không. Ngài chỉ xài có cọng đu đủ không.
Tuy nhiên, cọng đu đủ của Ngài khác cọng của mình. Trong kinh nói, ngôn từ mà một bậc thánh như là đức Phật, như là ngài Xá Lợi Phất, ngài Mục Kiền Liên, ngài Ca Diếp, ngài Anan, ngôn từ của vị đó là ngôn từ của bậc trí tuệ, trong kinh có chữ là « Văn nghĩa cụ túc » = các Ngài không nói dư cũng không nói thiếu.
Dư = có cái để lấy bớt ra; Thiếu = có chỗ để bổ sung.
Lời dạy đức Phật cách Ngài diễn đạt một vấn đề nó chuẩn xác đến mức không thể thêm không thể bớt. và đây chính là lý do vì sao các vị coi trong kinh điển có 90% những định nghĩa về Chánh kiến, Chánh tư duy, về giới, về định, bố thí, tâm từ, hành xả, thiền định, chánh niệm,… mình thấy giống nhau y chang.
Mình thấy đức Phật khi Ngài nói đến tâm từ Ngài nói y chang như vậy. Ngài Xá Lợi Phất y chang vậy. Một sa-di 7 tuổi y chang vậy. Một bà Phật tử nhà nghèo trong núi sâu ai hỏi bả cũng nói y chang như vậy. Một vị học giả Bà La Môn râu trắng như cước, đẹp như Lão Tử, Khổng Tử mà hỏi về Phật pháp họ cũng trả lời y chang như vậy. Tại sao ? Vì cách nói của Thế Tôn là chuẩn trong chuẩn. Và, các vị có đọc chú giải các vị mới thấy khiếp, tức là : Khi Ngài nói, thí dụ, định nghĩa tâm từ Ngài xài 18 từ, thì mỗi từ mở ra vô số vấn đề. Khiếp như vậy đó. Khi Ngài nói thiền định, Ngài xài 25 từ, thì mỗi từ mở ra vô số vấn đề, vấn đề giáo lý đó.
Cho nên, một bài kinh được học ngay gốc, học có chú giải, sớ giải, đầy đủ thì coi như mình học được rất nhiều vấn đề. Còn kiểu cà phớt cà phớt mà nhứt là có hiện tượng giải thích kinh tạng bằng từ điển Hán Việt, từ điển Việt Nam, tôi sợ cái đó lắm.
Có nghĩa là giáo lý không chịu học, không biết A Tỳ Đàm, không chịu đọc sớ giải mà cứ dùng kiến thức giáo lý của mình. Thí dụ, tôi từng đọc định nghĩa gọi là 12 Duyên khởi. Trời đất ơi, tôi đọc tôi hết hồn luôn. Có nghĩa là có người họ từng định nghĩa Vô minh là gì. Họ định nghĩa vô minh là không biết, họ thêm vô vô minh là vô tri mà vô tri có nghĩa là gì ? Có nghĩa là nguyên thủy, tất cả cái là chúng sanh nó đi ra từ đất đá cây cỏ, rồi theo thời gian, cây cỏ phát triển, tiến hóa nó mới thành ra động vật cấp thấp rồi từ từ động vật cấp cao rồi từ từ nó thành con người. Cho nên, từ cái vô tri từ từ mới nảy ra thiện ác. Định nghĩa như vậy. Có tôi có đọc như vậy.
Các vị vào google các vị thấy. Tức là họ ngồi họ tưởng tượng. Rồi hành là gì, họ định nghĩa vui lắm. Rồi xúc là gì.
Tôi đã từng đọc những định nghĩa về Tứ thực, mình ứa nước mắt. Một là mình cười ứa nước mắt, hai là mình đau cho đạo. Mình đau là chết cha nếu kẻ nào nó đi tìm đạo mà nó gặp thứ lang băm này là đời nó tàn mà đạo cũng tàn theo.
Tứ thực nội dung rất là sâu. Tứ thực là bốn thứ thực phẩm của cái gọi là chúng sinh. Toàn bộ vũ trụ và vô lượng cái gọi là chúng sinh đều cần đến vô số điều kiện, vô số nhân tố. Và tất cả những nhân tố, điều kiện ấy có thể gom gọn trong 4 thứ nhân tố mà tiếng Phạn gọi là ahāra, mà chữ ahāra có rất nhiều nghĩa, trong đó có nghĩa phổ thông, dân gian có nghĩa là thực phẩm, thức ăn. Nghĩa triết học, nghĩa chuyên môn, nghĩa thuật ngữ của nó có nghĩa là thành tố, nó có nghĩa là điều kiện.
Thí dụ trong tiếng Đức chữ thực phẩm là trung gian, điều kiện, môi giới, môi chất cho đời sống. Nghĩa nó hay. Còn bên tiếng Mỹ food nghèo. Nhưng trong Pali chữ Āhāra hay lắm. Āhāra từ căn « har » có nghĩa là đem tới, đem đi mà ahara là đem tới. Cái gì nó đem tới điều kiện tồn tại, điều kiện hoạt động, điều kiện vận hành thì cái đó được gọi là điều kiện. Thí dụ, thực phẩm là một thứ điều kiện để đem lại sự sống và tất cả những cái gì trên đời nó là điều kiện, là phương tiện là thành tố, là yêu cầu cho một sự kiện, sự vật nào đó thì được gọi là āhāra. Mà mình cứ đè nó ra lấy nghĩa vật thực không, cho nên, mình mới bèn có chữ dịch là « tứ thực », chứ thật ra đó là 4 điều kiện, 4 thành tố. Mà nó sâu ghê lắm.
Tứ thực là gì ?
1- Đoàn thực là thức ăn, uống, thuốc men,….
2- Xúc thực là những gì tiếp xúc giữa 6 căn 6 trần cũng là một thứ điều kiện để sinh tồn. Các vị bắt buộc phải đồng ý với tôi cái đó. Đời sống là một hành trình, nó là một quá trình tiếp xúc giữa 6 căn, 6 trần. Tùy thuộc vào chuyện ta sống nhiều với mắt, tai,.. mà đời sống ta ra sao. Trong cái mắt ta thường thấy, thường nghe cái gì thì đời sống ta sẽ ra sao. Khiếp không ? Tức là chuyện thứ nhất là chúng sanh đó sống nhiều với mắt hay sống nhiều với tai đó là một chuyện, mà trong đám nó sống nhiều với mắt thì đứa nó thấy nhiều cái gì. Tùy thuộc đời sống nó thường thấy cái gì đời sống nó khác đứa kia. Cho nên, sự tiếp xúc 6 căn 6 trần cũng là điều kiện làm nên hiện hữu của chúng sinh. Ăn rồi cứ đọc ba cái báo chí website tầm bậy tầm bạ, vô facebook gây gổ đó là mấy xúc tào lao. Ăn rồi suy tư giáo lý, Phật pháp, thiền định, nghiền ngẫm thì đó cũng là 6 căn tiếp xúc 6 trần nhưng theo hướng tốt, hướng thượng, hướng thiện.
Tùy thuộc chuyện mình ăn gì, uống gì, thuốc men ra sao mà mình khỏe hay bệnh, thọ hay yểu ; Xúc thực thì tùy thuộc mình sống nhiều với căn nào trong 6 căn.
3- Tư niệm thực. Tư niệm thực là gì ? Từ tiếng Phạn là Sañcetana – tư niệm, hiểu theo định nghĩa dân gian là chủ ý. Chủ ý rất là quan trọng. Vô cùng vô cùng quan trọng. Chủ ý quan trọng lắm. Cũng hành động đó mà chủ ý anh là gì? Anh nói đi, tại sao anh đi chùa ? Anh cầu phúc, cầu tài, cầu tình duyên, cầu gia đạo, cầu giải thoát, hay cầu quả nhân thiên, đó là chủ ý của anh. Mặc dù, hình thức, hai đứa mình đều làm việc giống nhau, cúng dường trai tăng, lễ Phật, nghe pháp, ngồi thiền, xem kinh, đúng. Giống nhau. Nhưng chủ ý anh là gì ? Rồi có nhiều trường hợp, mình tốt với người ta mà chủ ý mình là gì ? Mình tốt là vì mình thương người ta, mình quý người ta hay là mình muốn lợi dụng, mình muốn tàn phá cuộc đời người ta, mình muốn gài bẫy người ta. Chủ ý nó quan trọng. Cho nên, chính chủ ý là một tác động, nhân duyên làm nên cuộc sống của chúng ta. Chủ ý cũng là một thứ thực phẩm.
4- Thức thực có 2 nghĩa, tùy chỗ mà hiểu. Có chỗ nói rộng Thức thực là toàn bộ đời sống tâm lý của mình, mình sống nhiều với tâm thiện hay tâm ác. Cũng có trường hợp hiểu là 19 tâm đầu thai. Tùy đầu thai tâm gì mà mình đi vào cảnh giới nào. Và ngay cả trường hợp, hai đứa cùng đầu thai vào cảnh giới con người, nhưng một đứa đầu thai bằng tâm có trí và đứa đầu thai bằng tâm không có trí là cuộc đời nó cũng khác nhau. Nhớ nha. Nhớ cái đó nha.
Mình thấy, riêng đề tài đó thôi, riêng Tứ thực mà định nghĩa nghèo nàn làm tiêu tùng cả một vấn đề giáo lý cực kỳ quan trọng. Là do đâu ? Do dốt mà ra.
Trong khi mình thấy, lời Phật, chữ mà Ngài xài chuẩn trên chuẩn. Dễ sợ như vậy.
Cho nên, hỏi lời Phật là thiệt hay giả thì ok, nói rồi đó. Muốn hiểu sao hiểu. Nếu cần nói lời dạy Ngài là nhánh đu đủ cũng được, mà nhớ nhánh đu đủ đó được sử dụng một cách thông minh, thành thạo, hợp lý.
Còn phàm phu mình nhiều khi tùy hứng, diễn giải vấn đề theo tư kiến, mà tư kiến của mình luôn luôn gắn liền vào đó vô số dấu ấn cá nhân. Mình ghét cái gì, mình thích cái gì, mình coi nặng cái gì, mình coi nhẹ cái gì. Tất cả những cái đó làm nên cái gọi là nền tảng nhận thức. Và từ nền tảng nhận thức đó, ngôn từ mình sử dụng, phương thức mình diễn đạt, chuyện hướng dẫn nhận thức cho người khác, tất cả những cái đó của mình đều có vấn đề hết.
Đa phần chúng sinh khi đi tìm đạo không để ý cái này. Cứ mê ông thầy ở lãnh vực nào đó. Như trong kinh nói, có hạng đến với sư phụ vì : 1- Tiếng tăm của sư phụ (ghosapamāṇa) 2- Ngoại diện của sư phụ (Rūpapamāṇa), thấy mặt mũi ngon lành ; 3- Hạnh tu của sư phụ (lupapamāṇa) thấy sư phụ tu hạnh nào thấy hay hay. 4- Coi sư phụ dạy cái gì (Dhammapamāṇa). Coi sư phụ dạy cái gì và Con người sư phụ thực hiện được cái gì. Sư phụ rao giảng cái gì và sư phụ đang sống ra sao, nói gì và làm gì. Cái đó mới quan trọng.
Mà đa phần mình không biết cái đó. Mình không chú ý. Cho nên, gặp cọng đu đủ nào mình cũng nhào theo hết. Mà thật ra, cọng đu đủ muôn đời là cọng đu đủ, ngôn từ muôn thuở là ngôn từ, nhưng cái quan trọng nhất là nó được dùng ám chỉ cho cái gì ? và nó được phát biểu bởi ai ? Đó chính là lời Phật.
Câu hỏi 4: Nếu hiểu mọi thứ là vô ngã rồi mất hết hứng thú trong mọi việc, có nên chăng và phải làm sao để sống tiếp trong sự tích cực?
Trong vô số kiếp luân hồi, mình quen làm gì cũng có tư hữu: Tôi làm, Tôi hưởng. Tôi làm cái đó để tôi tránh cái gì, tôi làm cái đó để tôi được cái gì, lúc nào cũng tôi tôi hết. tôi đổ mồ hôi tôi được cái gì, tôi trao ra tôi được nhận lại cái gì, có bán có mua, hễ có bán là có nhận là tiền, mà có mua có trao ra phải được cái gì, nói chung bán mua thể nào cũng có trao đi nhận lại hết. Quen rồi.
Trong khi trong Phật pháp, ý niệm có Tôi, Của Tôi rồi làm việc dựa trên quan điểm tôi trao ra tôi được cái gì. Nhiều người tưởng đó là hay họ tưởng đó là hạnh phúc.
Nghe cho kỹ nè.
Người không biết đạo họ chỉ hạnh phúc khi thấy có cái TÔI. Mình ra mình làm vườn, khu vườn của mình, mình bỏ công sức mồ hôi, thời gian ra để mình có khu vườn đẹp mà mai này bạn bè, chòm xóm, bà con tới người ta khen mình cũng nở mặt nở mũi đúng không ? Luôn luôn là như vậy.
Mình quên một chuyện, khi có ý niệm “Tôi” thì sướng đâu chưa thấy mà khổ trùng trùng. Có nghĩa là mình thích cái đồng hồ của tui, bà xã của tui, ông xã của tui, cha tui, mẹ tui, nhà tui, con tui, tài sản của tui, xe cộ, đồng hồ, dây nịt, mắt kiếng của tui, tui phải thấy có của tui tui mới siêng làm việc chứ. Mà mình quên một chuyện.
1/ Nói về mặt bản thể, mặt rốt ráo, thì làm gì có cái tôi? Toàn là đồ ráp không. Hồi nãy tôi nói rồi, tất cả là do vô số điều kiện mà có, có trong hình thức lắp ráp. Rồi tổng hợp lắp ráp đó mai này cũng do vô số điều kiện mà mất đi. Cho nên, chuyện đầu tiên Vô Ngã là vậy.
2/ Dại gì tìm một chỗ mà gởi gắm ý niệm Tôi của Tôi ? Khi mình hiểu rằng, sống trong đời sống mọi thứ luôn luôn tuôn chảy đi về phía trước, mọi thứ luôn luôn thay đổi, cái sau chiếm chỗ cái trước, cái trước nhường chỗ cái sau, không thể nắm níu một thứ đời đời kiếp kiếp. Không có cái gì tồn tại quá 1 sát-na đừng nói 1 giờ, một ngày, một tháng, một năm, một thập kỷ, một thế kỷ.
Khi hiểu đạo mình thấy, sống bằng ý niệm Vô Ngã – Vị tha thật ra sướng hơn ý niệm sở hữu.
Thứ nhứt, khi mình thấy mọi thứ là Vô Ngã là mình đã thấy an lạc rồi đó, tại mình thấy tất cả là đồ giả là mình thấy khỏe rồi. Thứ nhứt là nó vốn không có mà mình nghĩ nó có vậy là mình sống với điên đảo mộng tưởng rồi, sống với cái ngu xuẩn rồi.
Thứ hai, sống với cái ngu xuẩn đó sướng đâu không thấy mà khổ trùng trùng. Bởi vì sao, bởi vì, đâu có mấy thuở mà ta có được cái mình muốn, và đâu có mấy thuở mà ta tránh được cái mình ghét. Trong khi lẽ ra mọi thứ chỉ là chớp nhoáng, mọi thứ chỉ là làn khói, thì cái ngọt cái đắng, cái như ý hay cái bất toại nó chỉ là thoáng qua, nó nhẹ biết bao nhiêu. Còn đằng này, khi mình tìm cái mình gắn cái tôi & của tôi lên, mình tưởng là sướng, thật ra mình đang gánh của nợ mà mình không biết. Gánh của nợ.
Tôi nhớ hoài câu chuyện bên Hungary. Một buổi trưa, lúc đó cộng sản, khối Đông Âu chưa rã. Có một anh nông dân ảnh nghèo xơ xác, ảnh gánh nguyên một đống rơm, ảnh mót rơm ngoài đồng, ảnh đi băng qua một đoạn phố. Ảnh gặp một ông cán bộ đang dời nhà, bàn tủ giường ghế tùm lum hết. Ông cán bộ cần người khỏe mạnh tiếp, ổng mới đi ra hỏi ông nông dân « Gánh rơm bao nhiêu tiền ? » Ông kia ổng nói « 3 Cubic, 4 cubic » tức là 3 đồng, 4 đồng gì đó. Ông kia nói « Tôi trả ông gấp đôi, nếu cái này 5 đồng tôi trả ông 10 đồng được không ? » Ông nông dân nói « được quá, gấp đôi là được rồi, mà ông cần tôi đem đi đâu ? ». Không tôi mua không phải để đem đi đâu hết, mà tôi mua để ông liệng cái này đi.
Ông nông dân ngạc nhiên lắm, trong đời tôi lần đầu tiên gặp người ba trợn như ông.
Thì ông kia : « Không. Cứ nghe lời tôi đi. Tôi mua để ông liệng chứ không phải tôi mua để ông đem về cho tôi. Tôi không cần đống rơm mà tôi cần con người của ông. Bây giờ ông đi vào chỗ tôi, ông khiêng tiếp dọn đồ ba cái bàn tủ giường ghế, bữa nay tôi dọn nhà mới nè. »
Ông nông dân lấy số tiền bỏ túi mừng lắm. Mà ông đi được đỗi ông quay trở lại ổng quay nhìn đống rơm thì ông cán bộ hỏi « Nhìn cái gì, đi nhanh nhanh lên cha hết giờ rồi » - « Tôi nhìn cái gánh rơm » ông cán bộ hỏi « Có gì đâu mà nhìn ? » - « Tôi tiếc ». – « Tiếc cái gì tôi trả ông tiền gấp đôi ». Ổng nói : Tui biết, tui biết bữa nay đời tui sung sướng, tui gánh một đống rơm mà được tiền 2 gánh rơm, tui sung sướng nhưng mà « cầm vàng mà lội qua sông, vàng rơi không tiếc tiếc công cầm vàng ». Một buổi trên đồng khô nắng cháy gom góp từng đó rơm quý lắm. Đó là công khó của tui. Mà bây giờ tui đi nhìn nó nằm bên lề đường hình dung cảnh thằng nào đó nó khơi khơi không làm gì hết, đi ngang lụm gánh rơm trời cái thằng nó đã quá, còn tui, trời ơi, tui biết, tui được gấp đôi số tiền nhưng nó đau đau sao. Thứ nhứt tui đau là công mà liệng bên lề đường. Thứ hai, tui đau là có thằng mắc dịch nào đó đi bơ bơ trên đường, nó không có công khó, không có mồ hôi đi ngang khơi khơi nó được nguyên gánh rơm, lòng không yên.
Câu chuyện đó có thể hiểu là chuyện gì tôi không cần biết, chuyện ma chuyện cười chuyện nhân văn chuyện triết học tôi không màng. Riêng tôi, tôi thấy ý niệm ngã và ngã sở nó hay chỗ đó. Khi mình gắn vào đó sự gán ép về tôi và của tôi, nó làm cho vấn đề trở nên nặng nề hơn.
Cho nên, nếu các vị hỏi tôi khi mình thấy mọi thứ là ovo ngã rồi thì mình buông, mình hết hứng thú mình không có làm. Tại vì quý vị có vấn đề.
Chuyện đầu tiên, các vị không hiểu chữ vô ngã là gì. Thật ra nói vô ngã không phải học giáo lý mất đi cái tôi của mình. Mà học giáo lý để thấy rằng mình vốn dĩ không có cái đó. Buông ý niệm tôi và của tôi để quý vị bớt khổ. Các vị sống vui hơn.
Thí dụ, cái chết, mình tránh không được, mình học đạo không phải cầu sống lâu mà cầu thái độ bình thản, coi thường cái chết, cái già, cái bệnh. Không có cái đạo nào dạy các vị đẻ ra không có già, đẻ ra không bệnh, đẻ ra không chết. Không có. Không có đạo nào kỳ cục. Chỉ có dạy như thế này. Chấm dứt phiền não để không còn tái sanh, từ đó không già, không bệnh, không chết, thì có. Chứ còn đã mang thân này là phải xử cụ là phải giải quyết cho xong. Ngay cả vị Vô Thượng Bồ Đề Chánh Đẳng Chánh Giác mà đã trót mang thân 32 hảo tướng là cũng phải gánh cái thân đi, đi cho hết quãng đời, đến cuối cùng kiếm chỗ nào được Ngài mới xả bỏ. Mà trong thời gian chưa xả nó nặng muốn chết luôn vậy đó. Phải ăn, uống, tắm rửa, phải đói khát, nóng lạnh, bị bệnh này bệnh kia tùm lum hết. Nhưng vấn đề Ngài khác mình ở chỗ là : Ngài mang của nợ đó đi mà Ngài không có khổ tâm với nó. Khổ thân thì ok. Hễ già thì có quyền bệnh có quyền rêm, có quyền mỏi, có quyền nóng, có quyền lạnh, có quyền đói, có quyền khát, ok, thích thì chiều. Nhưng tâm các đấng Như Lai, tâm vị La Hán vẫn dửng dưng như cánh nhạn ven trời, như gió thổi qua lưới, như hạt cải đầu kim. Tâm nó không dính vào cảnh đó. Cho nên mình hiểu ra lý vô ngã không phải mình buông mất cái tôi mà là, hiểu ra rằng vốn dĩ nó không có.
Khi hiểu nó không có thì mình hành động bằng ý thức vô ngã vị tha nó sướng gấp triệu lần.
Câu hỏi 5: Nếu sướng và khổ không có thật thì thiện ác có thật không? Nếu đều là không thì ta muốn làm gi cũng được?
Nếu cho rằng tất cả đều là giả thì mình không quan tâm thiện ác, đúng không? Dạ, vừa đúng mà vừa sai
Đúng là sao? Có nghĩa là kể từ bây giờ, trước cảnh khổ lòng không bất mãn vì thấy nó là đồ giả mà trước quả lành, vị ngọt lòng không đắm đuối. Đó là đối với quả lành, quả thiện. Giờ nói tới nhân. Ngày xưa có lúc mình không biết thiện ác là gì sống như con thú. Sau đó biết đạo ba mớ lánh ác hành thiện để trốn khổ tìm vui. Giờ biết thêm chuyện nữa, dầu khổ hay vui cũng đều nổi trôi trong 3 cõi 6 đường, ngũ thú lục đạo, vẫn tiếp tục hành thiện để không còn thiện ác buồn vui. Còn trước đây mình hành thiện để trốn khổ tìm vui. Còn bây giờ thì để không còn thiện ác buồn vui.
Một chuyện nữa.
Khi mình nói không có phải hiểu không có là sao ? Không có thằng thiện, không có thằng ác, không có đứa sướng đứa khổ thì được. Nhưng cái thiện, ác, sướng, khổ nó có thiệt. Chỉ có người khổ không ai bị khổ, chỉ có nguyên nhân tạo khổ chứ không có đứa nào tạo khổ, Chỉ có sự hết khổ chứ không có người thoát khổ. cChỉ có con đường giải thoát, chỉ có sự hành trì con đường ấy không có đứa nào tu hết. Nhớ cái đó. Không có người ở đây.
Tuy nhiên, chữ Không trong đạo Phật không phải là nothing, không phải. Nothing là không có. Mà đạo Phật là Nobody. Vô ngã là nobody không phải là nothing. Nhớ nha.
Ngày xưa không biết đạo mình nghĩ chúng sanh là somebody, bây giờ mình thấy là something. Nhớ bao nhiêu đó. Ngày xưa mình nghĩ nó là somebody, giờ nó là something, nó là một cái gì đó thôi không phải ai đó.
Và từ đó, chữ Không trong đạo Phật là Nobody chứ không phải là Nothing. Cho nên bây giờ hỏi thiệt: Tâm thiện cũng chớp tắt sanh diệt. Tâm ác cũng chớp tắt sanh diệt. Quả lành cũng chớp tắt sanh diệt, mà quả khổ cũng chớp tắt sanh diệt, nhưng xin hỏi nhỏ bà con một câu
Nếu sanh ra đời với các quả lành quá khứ, dầu cái gì cũng chớp tắt nhưng hết cái vui này nó chuyển qua cái vui khác mình dễ tu hơn và sống nó dễ thở hơn, đúng không? Còn bây giờ mình sống bất thiện, đời sau sanh ra nó cũng quả xấu, quả xấu tuy nó cũng chớp tắt nhưng nó chớp xong nó ra cái khác y chang vậy, khổ nữa.
Các vị hiểu tôi nói không? Nó cũng chớp tắt nhưng đắng cay này tiếp nối đắng cay kia thì hình như không nên. Mà trong khi quả thiện cũng chớp tắt nhưng cái ngọt ngào này nối tiếp ngọt ngào kia để mình có điều kiện mình tu tập dễ hơn.
Sẵn tôi nói luôn. Hôm nay bà con có điều kiện vào ngồi nghe giảng cái này cũng là quả lành. Quả lành là sao? Các vị phải là người khỏe mạnh, phải là người không gặp những vấn đề nghiêm trọng, bà con mới đủ điều kiện ngồi đây mà nghe.
Tôi không nói nghe tui là nghe đạo cao siêu, tôi không dám nhận.
Nhưng có cái này dám nè. Muốn có thời gian ngồi yên nghe một cái gì đó kể cả đó là một bản nhạc thì mình cũng phải là người có phước, chứ còn nó đau đớn quằn quại, giật gấu vá vai, nợ nần, giang hồ kiếm tìm, tạt sơn, vẽ bậy, mã tấu dao găm hăm dọa, vợ đẻ con đau, bố mẹ có vấn đề, rồi làm sáng ăn trưa, làm trưa ăn chiều, người thì nan y tuyệt chứng, covid tùm lum làm sao các vị có thể ngồi nghe hết bản nhạc? đừng nói là một bài giảng cả tiếng đồng hồ.
Cho nên, ok, không có người ác, không có người thiện, không có người sướng, không có người khổ, mà chỉ toàn là tâm, tâm sở, sắc pháp thôi. Nhưng khi mình làm thiện thì những thứ tâm, tâm sở, sắc pháp đó ít ra nó dễ chịu hơn. Tuy nó chớp tắt nhưng cái ngọt ngào này tiếp nối ngọt ngào kia, mặc dù nó không bền. Còn tiếp tục làm ác, mai mốt cho quả xấu cũng chớp tắt nhưng đắng cay này tiếp nối đắng cay kia.
Ok. Chúc các vị một ngày vui và hẹn lại kỳ sau. /.
Mục lục các bài giảng
[url=https://giacnguyen.com/mp3.php?lan=vn][/url]
(Hết)
https://giacnguyen.com/audiotext.php?mp3...81nagotta)
Câu hỏi 3: Lời Phật dạy là giả hay thật? Giải thích và chứng minh.
Nếu nói mọi thứ là lắp ráp không thì kinh điển có đáng tin không?
Nhớ thế này: Cái gọi là Phật là sự kết tinh của 25 tâm sở kéo dài dài dài trong một thời gian đằng đẵng. Đó là nói theo khái niệm thế gian mình gọi là thời gian. Còn nói theo A Tỳ Đàm thì nó không có thời gian dài ngắn mà nó chỉ có sự xuất hiện nhiều lần mà thôi. 25 của một vị Phật, trước khi Ngài thành Phật nó xuất hiện rất nhiều lần, nói theo thời gian là hàng mấy chục đại kiếp.
Còn mình, mình tu cà rịch cà tang, xìu xìu ển ển, ầu ơ ví dầu, quởn thì tu không quởn thì dẹp khỏi tu. Hồi thì giác an hồi thì gian ác. Thì cái kiểu đó là mình thấy khác Phật.
Phật là gì? Mình phải hiểu. Không hề có cá thể nào là Phật mà đó là sự cộng hưởng, sự lắp ráp, sự cộng sinh của vô số thành tố thiện pháp mà nói trắng ra là 25 tâm sở lành được lặp đi vô số lần, trải qua những thử thách, cám dỗ mà vẫn tiếp tục có mặt. Với vô số lần bị thử thách, cám dỗ mà 25 không bị mòn mà tiếp tục càng dày, mà nói theo ngôn ngữ ngoài là quá trình huân tu, huân tập.
Mà ở đây có 2 chuyện quan trọng. 25 của mỗi người, mình muốn thành Phật là phai vượt qua 2 cửa tử: (1) Vượt qua cám dỗ (2) Vượt qua thử thách.
Cám dỗ là sao? Có nghĩa là nhiều khi chỉ vì một cái ngọt ngào nào đó mà mình không tiếp tục tu không tiếp tục sống với 25 nữa. Có. Có. Có nhiều cái hấp dẫn nó dụ mình. Cho nên mình không tiếp tục 25 nữa.
Có nhiều cay đắng nghiệt ngã, mình gọi là thử thách cũng làm cho mình không tiếp tục 25 tâm sở tích cực nữa. Mà muốn thành Phật là 25 đó đủ mạnh để hừng hực, lừng lững, hùng hục lao về phía trước bằng tốc độ ánh sáng và bằng lực đẩy của 1000 ngọn núi, phải vậy đó. Vượt qua mọi trở ngại và cám dỗ. Đến một lúc mà nó đủ duyên chín muồi thì dòng chảy đó hình thành nên một hiện tượng mà mình gọi là đức Phật. Và, những lời dạy đức Phật là kinh nghiệm của tổng hợp tuệ giác đó.
Bữa nay tôi nói hơi nhức đầu nha. Đức Phật là một tổng hợp tuệ giác, một tổng hợp của các phước lành. Phước lành đây nghĩa là gì ? là 25 và quả của 25 mức độ top, tip top, ngon nhất, superior, best one, tốt nhất, không có gì tốt hơn nữa. Và lời dạy của Ngài là sự chia sẻ kinh nghiệm của hành trình 25 đó.
Cái thiện của Ngài trước khi thành Phật, cái 25 tự nó hình thành thói quen thiện cực mạnh, nó mạnh đến mức đè bẹp, xô ngã tất cả chướng ngại thử thách, cám dỗ trên đường. Còn mình thì sao ? Cái 25 của mình nó yếu.
Cái thói quen 25 của Ngài lao về phía trước với tốc độ ánh sáng 300.000km/giây, với lực đẩy hàng nghìn ngọn núi, giống một tiểu hành tinh, một thiên thể, một ngôi sao nó lao đi vậy đó. Cái thiện nó đè bẹp mọi chướng ngại dầu thử thách hay cám dỗ.
Còn cái thiện của mình nó giống như một sợi tóc vậy đó. Tức là, gió thổi nó bay gió thổi là nó bay. Nó yếu lắm.
Cho nên, với lực đẩy kinh khủng như vậy, với chất lượng, nội dung hoàn hảo như vậy thì Ngài có những chia sẻ cho mình. Chia sẻ đó chính là lời dạy của Ngài. Chính Ngài nói trong Trường Bộ, Kinh Tam Minh: « Các đấng Như Lai sử dụng ngôn ngữ thế gian nhưng không chấp chặt vào đó» Còn chúng sanh, có một bài thơ hay, thích. Có một bài văn hay, một cuốn tiểu thuyết, thích. Viết được cuốn sách, viết được cuốn từ điển, viết được cái luận án, làm được cái biên khảo, thích. Và gắn liền cái tôi vào trong đó.
Còn Ngài thì không. Chuyện cần nói thì Ngài nói, nhìn vào cái bản tâm của chúng sinh mà thấy cái đứa này nó hợp với cái gì. Nó nghe cái gì mà nó được khai ngộ thì bèn nói cái đó cho nó nghe. Và đối với một đứa khác thì cũng nội dung đó mà Ngài nói bằng cách khác. Cái quan trọng nhất là Kinh nghiệm tuệ giác của hành trình dài thăm thẳm và bây giờ Ngài chia sẻ lại cho mình.
Và nhớ : Tất cả lời Phật đều là phương tiện ngôn ngữ, được tác động từ kinh nghiệm tuệ giác. Mình ôm khư khư một bài kinh mình cho đây là chân lý ngoài ra là hư vọng là sai. Cái đó là sai.
Lời Phật là kinh nghiệm, sống động, linh hoạt, thực tế thực tiễn, phải cần đến sự thực nghiệm, thực chứng. Chứ còn mình ôm khư khư lời Phật giống như thầy bùa mê thần chú là trớt quớt.
Đức Phật, hiền thánh nói chung như lu nước mình đến múc nước uống không phải mình ngồi mình quỳ lạy cái lu, không phải mình ngồi kế bên để chụp hình cúng facebook. Mình chụp hình đem lên facebook, « đây tôi đã từng ngồi cạnh cái lu nước nay, nhưng tới hôm nay 63 năm trẫm chưa hề biết trong cái lu chứa cái gì », là thua. Mà con mình dân chơi facebook, đệ tử facebook, tín đồ facebook là vô địch cái đó. Chụp hình cho thấy là tôi ở bên cạnh cái lu này 30 năm, 40 năm 18 năm trong duyên hạnh ngộ, một ngày mưa gió tôi đã tấp vào chỗ này, tôi đã biết cái lu này, cái lu này là lu nổi tiếng, nói cho đã mà cuối cùng cái lu đựng gì mình không biết.
Mà trong khi thánh hiền là lu nước, mình phải múc trong đó mình uống, mình nếm. Chứ còn thánh hiền không phải là cái lu chụp hình cúng facebook.
Cho nên, nếu mình hiểu vậy thì lời Phật dạy từ mình hiểu giả hay thật.
Và, một chuyện quan trọng nữa.
Trong bộ Chú giải Katthāvatthu, tức là bộ A Tỳ Đàm số 5, trong đó có ví dụ rất hay. Ví dụ đó nói thế này. Các vị biết nhánh đu đủ không ? Cây đu đủ nó có cái lá, cái lá đu đủ nó đặc biệt lắm, nó gồm nhiều cái cọng, cái cọng nó bị rỗng, thì các ngài mới nói : Cọng đu đủ không có giá trị vật chất, không có giá trị thương mại, mà bản thân nó cũng không có giá trị sử dụng. Bán không được mà xài cũng không được, đem chụm cũng không được mà đem bán cũng không được. Có nhiều thứ đem bán không được nhưng đem chụm được, đem dùng trong việc này việc kia được, riêng nhánh đu đủ thấy nó to vậy đó nhưng nó rỗng, đem bán thì không ai mua, mà đem xài thì không biết xài việc gì mà đem chụm củi nó cũng tệ lắm. Nó rỗng mà nó mỏng lắm, nó khô rồi nó mỏng như cọng sậy vậy.
Thì trong chú giải mới nói : Cọng đu đủ nó vô dụng, không có giá trị thương mại cũng không có giá trị sử dụng,nhưng mình hoàn toàn có thể dùng nó, cầm nó để mình chỉ cho người ta thấy đồng vàng được, thí dụ tay mình xa quá quá mình với không tới, mà trước mặt mình ba bốn đống đống nào cũng đen đen hết. Đất cát, sạn sỏi tùm lum, trong đó có đống có vàng có đống không có vàng, có đống có thuốc nổ, đống có thuốc độc, đống có vàng. Thì bây giờ mình chồm không tới thì bắt buộc mình phải lấy nhánh cây chỉ cho người ta biết, cái đống đó đó, đống số 3 này, trong đó có vàng. Mà, cái cây mà mình để chỉ đống vàng cây đó cây gì cũng được, kể cả nhánh đu đủ.
Trong bộ đó nói vậy đó. Kể cả nhánh đu đủ, nó vô dụng toàn tập đem chụm không được, đem bán không được, mà không thể sử dụng bất cứ chuyện gì trong đời sống thường nhật, tuy nhiên, vẫn có thể dùng nó để chỉ cho người ta thấy cái mà mình muốn chỉ. Chỉ cho người ta thấy đó là con rắn, là thuốc độc, đều chỉ được hết.
Ở đây cũng vậy, ngôn ngữ kinh điển chỉ là cọng đu đủ thôi, Bắc truyền thì gọi là ngón tay chỉ mặt trăng, còn Nam truyền thì nói là ngôn ngữ văn tự chỉ là cọng đu đủ thôi. Quan trọng là nó chỉ cho mình cái gì. Cái đó mới quan trọng.
Cho nên : Học đạo mà không hiểu, và đương nhiên không hiểu thì lấy gì hành? Khi học đạo không hiểu, không hành thì coi như mình chỉ ôm cọng đu đủ không.
Các vị nghĩ trên đời có gì nhục cho bằng : Ôm cọng đu đủ, ôm nhánh đu đủ. Phải ôm nhánh trầm, nhánh quế, nhánh cẩm lai gì nó đỡ nhục. Còn này, tu mà cả buổi cứ ru nhánh đu đủ không.
Cho nên, thí dụ như tự mình khiêm tốn. Thí dụ có bà Phật tử xin tôi cái pháp danh. Mà nó xui, lúc đó tôi vừa đọc Katthāvatthu xong, bả xin tôi pháp danh, cổ cũng hơi hơi thân, tôi nói « Khỏi có tên gì nhục lắm, để ký tên là nhánh đu đủ đi » Bả hỏi sao kỳ. Tôi giải thích bả nghe. Bả giận tui 3 tháng. Vừa dốt mà vừa kẹo không biết bố thí trì giới, không biết học đạo, thôi ký tên là nhánh đu đủ cho nó thiệt thà, thẳng thắn.
Cho nên, hỏi lời Phật là giả hay thiệt thì mình nói, nhánh đu đu. Mà vấn đề, đừng có coi thường, nhánh đu đủ đó Ngài chỉ cho mình cái gì? Đây nè con đây là đống vàng nè con, đây là đống kim cương nè con, đây là thuốc độc nè con, đây là con rắn độc nó đang quấn nè, con nhớ nha, thấy nó là đừng có rớ vô thuốc độc đó, con nhớ đây là rắn hổ nha nó màu gì kệ nó nhưng con rớ tới là con mềm mình đó, đây là đống vàng, đây là đống kim cương, đây là cuốn sách hướng dẫn bằng cách nào có kim cương, đống vàng. Mà trước sau Ngài dùng có cọng đu đủ không. Ngài chỉ xài có cọng đu đủ không.
Tuy nhiên, cọng đu đủ của Ngài khác cọng của mình. Trong kinh nói, ngôn từ mà một bậc thánh như là đức Phật, như là ngài Xá Lợi Phất, ngài Mục Kiền Liên, ngài Ca Diếp, ngài Anan, ngôn từ của vị đó là ngôn từ của bậc trí tuệ, trong kinh có chữ là « Văn nghĩa cụ túc » = các Ngài không nói dư cũng không nói thiếu.
Dư = có cái để lấy bớt ra; Thiếu = có chỗ để bổ sung.
Lời dạy đức Phật cách Ngài diễn đạt một vấn đề nó chuẩn xác đến mức không thể thêm không thể bớt. và đây chính là lý do vì sao các vị coi trong kinh điển có 90% những định nghĩa về Chánh kiến, Chánh tư duy, về giới, về định, bố thí, tâm từ, hành xả, thiền định, chánh niệm,… mình thấy giống nhau y chang.
Mình thấy đức Phật khi Ngài nói đến tâm từ Ngài nói y chang như vậy. Ngài Xá Lợi Phất y chang vậy. Một sa-di 7 tuổi y chang vậy. Một bà Phật tử nhà nghèo trong núi sâu ai hỏi bả cũng nói y chang như vậy. Một vị học giả Bà La Môn râu trắng như cước, đẹp như Lão Tử, Khổng Tử mà hỏi về Phật pháp họ cũng trả lời y chang như vậy. Tại sao ? Vì cách nói của Thế Tôn là chuẩn trong chuẩn. Và, các vị có đọc chú giải các vị mới thấy khiếp, tức là : Khi Ngài nói, thí dụ, định nghĩa tâm từ Ngài xài 18 từ, thì mỗi từ mở ra vô số vấn đề. Khiếp như vậy đó. Khi Ngài nói thiền định, Ngài xài 25 từ, thì mỗi từ mở ra vô số vấn đề, vấn đề giáo lý đó.
Cho nên, một bài kinh được học ngay gốc, học có chú giải, sớ giải, đầy đủ thì coi như mình học được rất nhiều vấn đề. Còn kiểu cà phớt cà phớt mà nhứt là có hiện tượng giải thích kinh tạng bằng từ điển Hán Việt, từ điển Việt Nam, tôi sợ cái đó lắm.
Có nghĩa là giáo lý không chịu học, không biết A Tỳ Đàm, không chịu đọc sớ giải mà cứ dùng kiến thức giáo lý của mình. Thí dụ, tôi từng đọc định nghĩa gọi là 12 Duyên khởi. Trời đất ơi, tôi đọc tôi hết hồn luôn. Có nghĩa là có người họ từng định nghĩa Vô minh là gì. Họ định nghĩa vô minh là không biết, họ thêm vô vô minh là vô tri mà vô tri có nghĩa là gì ? Có nghĩa là nguyên thủy, tất cả cái là chúng sanh nó đi ra từ đất đá cây cỏ, rồi theo thời gian, cây cỏ phát triển, tiến hóa nó mới thành ra động vật cấp thấp rồi từ từ động vật cấp cao rồi từ từ nó thành con người. Cho nên, từ cái vô tri từ từ mới nảy ra thiện ác. Định nghĩa như vậy. Có tôi có đọc như vậy.
Các vị vào google các vị thấy. Tức là họ ngồi họ tưởng tượng. Rồi hành là gì, họ định nghĩa vui lắm. Rồi xúc là gì.
Tôi đã từng đọc những định nghĩa về Tứ thực, mình ứa nước mắt. Một là mình cười ứa nước mắt, hai là mình đau cho đạo. Mình đau là chết cha nếu kẻ nào nó đi tìm đạo mà nó gặp thứ lang băm này là đời nó tàn mà đạo cũng tàn theo.
Tứ thực nội dung rất là sâu. Tứ thực là bốn thứ thực phẩm của cái gọi là chúng sinh. Toàn bộ vũ trụ và vô lượng cái gọi là chúng sinh đều cần đến vô số điều kiện, vô số nhân tố. Và tất cả những nhân tố, điều kiện ấy có thể gom gọn trong 4 thứ nhân tố mà tiếng Phạn gọi là ahāra, mà chữ ahāra có rất nhiều nghĩa, trong đó có nghĩa phổ thông, dân gian có nghĩa là thực phẩm, thức ăn. Nghĩa triết học, nghĩa chuyên môn, nghĩa thuật ngữ của nó có nghĩa là thành tố, nó có nghĩa là điều kiện.
Thí dụ trong tiếng Đức chữ thực phẩm là trung gian, điều kiện, môi giới, môi chất cho đời sống. Nghĩa nó hay. Còn bên tiếng Mỹ food nghèo. Nhưng trong Pali chữ Āhāra hay lắm. Āhāra từ căn « har » có nghĩa là đem tới, đem đi mà ahara là đem tới. Cái gì nó đem tới điều kiện tồn tại, điều kiện hoạt động, điều kiện vận hành thì cái đó được gọi là điều kiện. Thí dụ, thực phẩm là một thứ điều kiện để đem lại sự sống và tất cả những cái gì trên đời nó là điều kiện, là phương tiện là thành tố, là yêu cầu cho một sự kiện, sự vật nào đó thì được gọi là āhāra. Mà mình cứ đè nó ra lấy nghĩa vật thực không, cho nên, mình mới bèn có chữ dịch là « tứ thực », chứ thật ra đó là 4 điều kiện, 4 thành tố. Mà nó sâu ghê lắm.
Tứ thực là gì ?
1- Đoàn thực là thức ăn, uống, thuốc men,….
2- Xúc thực là những gì tiếp xúc giữa 6 căn 6 trần cũng là một thứ điều kiện để sinh tồn. Các vị bắt buộc phải đồng ý với tôi cái đó. Đời sống là một hành trình, nó là một quá trình tiếp xúc giữa 6 căn, 6 trần. Tùy thuộc vào chuyện ta sống nhiều với mắt, tai,.. mà đời sống ta ra sao. Trong cái mắt ta thường thấy, thường nghe cái gì thì đời sống ta sẽ ra sao. Khiếp không ? Tức là chuyện thứ nhất là chúng sanh đó sống nhiều với mắt hay sống nhiều với tai đó là một chuyện, mà trong đám nó sống nhiều với mắt thì đứa nó thấy nhiều cái gì. Tùy thuộc đời sống nó thường thấy cái gì đời sống nó khác đứa kia. Cho nên, sự tiếp xúc 6 căn 6 trần cũng là điều kiện làm nên hiện hữu của chúng sinh. Ăn rồi cứ đọc ba cái báo chí website tầm bậy tầm bạ, vô facebook gây gổ đó là mấy xúc tào lao. Ăn rồi suy tư giáo lý, Phật pháp, thiền định, nghiền ngẫm thì đó cũng là 6 căn tiếp xúc 6 trần nhưng theo hướng tốt, hướng thượng, hướng thiện.
Tùy thuộc chuyện mình ăn gì, uống gì, thuốc men ra sao mà mình khỏe hay bệnh, thọ hay yểu ; Xúc thực thì tùy thuộc mình sống nhiều với căn nào trong 6 căn.
3- Tư niệm thực. Tư niệm thực là gì ? Từ tiếng Phạn là Sañcetana – tư niệm, hiểu theo định nghĩa dân gian là chủ ý. Chủ ý rất là quan trọng. Vô cùng vô cùng quan trọng. Chủ ý quan trọng lắm. Cũng hành động đó mà chủ ý anh là gì? Anh nói đi, tại sao anh đi chùa ? Anh cầu phúc, cầu tài, cầu tình duyên, cầu gia đạo, cầu giải thoát, hay cầu quả nhân thiên, đó là chủ ý của anh. Mặc dù, hình thức, hai đứa mình đều làm việc giống nhau, cúng dường trai tăng, lễ Phật, nghe pháp, ngồi thiền, xem kinh, đúng. Giống nhau. Nhưng chủ ý anh là gì ? Rồi có nhiều trường hợp, mình tốt với người ta mà chủ ý mình là gì ? Mình tốt là vì mình thương người ta, mình quý người ta hay là mình muốn lợi dụng, mình muốn tàn phá cuộc đời người ta, mình muốn gài bẫy người ta. Chủ ý nó quan trọng. Cho nên, chính chủ ý là một tác động, nhân duyên làm nên cuộc sống của chúng ta. Chủ ý cũng là một thứ thực phẩm.
4- Thức thực có 2 nghĩa, tùy chỗ mà hiểu. Có chỗ nói rộng Thức thực là toàn bộ đời sống tâm lý của mình, mình sống nhiều với tâm thiện hay tâm ác. Cũng có trường hợp hiểu là 19 tâm đầu thai. Tùy đầu thai tâm gì mà mình đi vào cảnh giới nào. Và ngay cả trường hợp, hai đứa cùng đầu thai vào cảnh giới con người, nhưng một đứa đầu thai bằng tâm có trí và đứa đầu thai bằng tâm không có trí là cuộc đời nó cũng khác nhau. Nhớ nha. Nhớ cái đó nha.
Mình thấy, riêng đề tài đó thôi, riêng Tứ thực mà định nghĩa nghèo nàn làm tiêu tùng cả một vấn đề giáo lý cực kỳ quan trọng. Là do đâu ? Do dốt mà ra.
Trong khi mình thấy, lời Phật, chữ mà Ngài xài chuẩn trên chuẩn. Dễ sợ như vậy.
Cho nên, hỏi lời Phật là thiệt hay giả thì ok, nói rồi đó. Muốn hiểu sao hiểu. Nếu cần nói lời dạy Ngài là nhánh đu đủ cũng được, mà nhớ nhánh đu đủ đó được sử dụng một cách thông minh, thành thạo, hợp lý.
Còn phàm phu mình nhiều khi tùy hứng, diễn giải vấn đề theo tư kiến, mà tư kiến của mình luôn luôn gắn liền vào đó vô số dấu ấn cá nhân. Mình ghét cái gì, mình thích cái gì, mình coi nặng cái gì, mình coi nhẹ cái gì. Tất cả những cái đó làm nên cái gọi là nền tảng nhận thức. Và từ nền tảng nhận thức đó, ngôn từ mình sử dụng, phương thức mình diễn đạt, chuyện hướng dẫn nhận thức cho người khác, tất cả những cái đó của mình đều có vấn đề hết.
Đa phần chúng sinh khi đi tìm đạo không để ý cái này. Cứ mê ông thầy ở lãnh vực nào đó. Như trong kinh nói, có hạng đến với sư phụ vì : 1- Tiếng tăm của sư phụ (ghosapamāṇa) 2- Ngoại diện của sư phụ (Rūpapamāṇa), thấy mặt mũi ngon lành ; 3- Hạnh tu của sư phụ (lupapamāṇa) thấy sư phụ tu hạnh nào thấy hay hay. 4- Coi sư phụ dạy cái gì (Dhammapamāṇa). Coi sư phụ dạy cái gì và Con người sư phụ thực hiện được cái gì. Sư phụ rao giảng cái gì và sư phụ đang sống ra sao, nói gì và làm gì. Cái đó mới quan trọng.
Mà đa phần mình không biết cái đó. Mình không chú ý. Cho nên, gặp cọng đu đủ nào mình cũng nhào theo hết. Mà thật ra, cọng đu đủ muôn đời là cọng đu đủ, ngôn từ muôn thuở là ngôn từ, nhưng cái quan trọng nhất là nó được dùng ám chỉ cho cái gì ? và nó được phát biểu bởi ai ? Đó chính là lời Phật.
Câu hỏi 4: Nếu hiểu mọi thứ là vô ngã rồi mất hết hứng thú trong mọi việc, có nên chăng và phải làm sao để sống tiếp trong sự tích cực?
Trong vô số kiếp luân hồi, mình quen làm gì cũng có tư hữu: Tôi làm, Tôi hưởng. Tôi làm cái đó để tôi tránh cái gì, tôi làm cái đó để tôi được cái gì, lúc nào cũng tôi tôi hết. tôi đổ mồ hôi tôi được cái gì, tôi trao ra tôi được nhận lại cái gì, có bán có mua, hễ có bán là có nhận là tiền, mà có mua có trao ra phải được cái gì, nói chung bán mua thể nào cũng có trao đi nhận lại hết. Quen rồi.
Trong khi trong Phật pháp, ý niệm có Tôi, Của Tôi rồi làm việc dựa trên quan điểm tôi trao ra tôi được cái gì. Nhiều người tưởng đó là hay họ tưởng đó là hạnh phúc.
Nghe cho kỹ nè.
Người không biết đạo họ chỉ hạnh phúc khi thấy có cái TÔI. Mình ra mình làm vườn, khu vườn của mình, mình bỏ công sức mồ hôi, thời gian ra để mình có khu vườn đẹp mà mai này bạn bè, chòm xóm, bà con tới người ta khen mình cũng nở mặt nở mũi đúng không ? Luôn luôn là như vậy.
Mình quên một chuyện, khi có ý niệm “Tôi” thì sướng đâu chưa thấy mà khổ trùng trùng. Có nghĩa là mình thích cái đồng hồ của tui, bà xã của tui, ông xã của tui, cha tui, mẹ tui, nhà tui, con tui, tài sản của tui, xe cộ, đồng hồ, dây nịt, mắt kiếng của tui, tui phải thấy có của tui tui mới siêng làm việc chứ. Mà mình quên một chuyện.
1/ Nói về mặt bản thể, mặt rốt ráo, thì làm gì có cái tôi? Toàn là đồ ráp không. Hồi nãy tôi nói rồi, tất cả là do vô số điều kiện mà có, có trong hình thức lắp ráp. Rồi tổng hợp lắp ráp đó mai này cũng do vô số điều kiện mà mất đi. Cho nên, chuyện đầu tiên Vô Ngã là vậy.
2/ Dại gì tìm một chỗ mà gởi gắm ý niệm Tôi của Tôi ? Khi mình hiểu rằng, sống trong đời sống mọi thứ luôn luôn tuôn chảy đi về phía trước, mọi thứ luôn luôn thay đổi, cái sau chiếm chỗ cái trước, cái trước nhường chỗ cái sau, không thể nắm níu một thứ đời đời kiếp kiếp. Không có cái gì tồn tại quá 1 sát-na đừng nói 1 giờ, một ngày, một tháng, một năm, một thập kỷ, một thế kỷ.
Khi hiểu đạo mình thấy, sống bằng ý niệm Vô Ngã – Vị tha thật ra sướng hơn ý niệm sở hữu.
Thứ nhứt, khi mình thấy mọi thứ là Vô Ngã là mình đã thấy an lạc rồi đó, tại mình thấy tất cả là đồ giả là mình thấy khỏe rồi. Thứ nhứt là nó vốn không có mà mình nghĩ nó có vậy là mình sống với điên đảo mộng tưởng rồi, sống với cái ngu xuẩn rồi.
Thứ hai, sống với cái ngu xuẩn đó sướng đâu không thấy mà khổ trùng trùng. Bởi vì sao, bởi vì, đâu có mấy thuở mà ta có được cái mình muốn, và đâu có mấy thuở mà ta tránh được cái mình ghét. Trong khi lẽ ra mọi thứ chỉ là chớp nhoáng, mọi thứ chỉ là làn khói, thì cái ngọt cái đắng, cái như ý hay cái bất toại nó chỉ là thoáng qua, nó nhẹ biết bao nhiêu. Còn đằng này, khi mình tìm cái mình gắn cái tôi & của tôi lên, mình tưởng là sướng, thật ra mình đang gánh của nợ mà mình không biết. Gánh của nợ.
Tôi nhớ hoài câu chuyện bên Hungary. Một buổi trưa, lúc đó cộng sản, khối Đông Âu chưa rã. Có một anh nông dân ảnh nghèo xơ xác, ảnh gánh nguyên một đống rơm, ảnh mót rơm ngoài đồng, ảnh đi băng qua một đoạn phố. Ảnh gặp một ông cán bộ đang dời nhà, bàn tủ giường ghế tùm lum hết. Ông cán bộ cần người khỏe mạnh tiếp, ổng mới đi ra hỏi ông nông dân « Gánh rơm bao nhiêu tiền ? » Ông kia ổng nói « 3 Cubic, 4 cubic » tức là 3 đồng, 4 đồng gì đó. Ông kia nói « Tôi trả ông gấp đôi, nếu cái này 5 đồng tôi trả ông 10 đồng được không ? » Ông nông dân nói « được quá, gấp đôi là được rồi, mà ông cần tôi đem đi đâu ? ». Không tôi mua không phải để đem đi đâu hết, mà tôi mua để ông liệng cái này đi.
Ông nông dân ngạc nhiên lắm, trong đời tôi lần đầu tiên gặp người ba trợn như ông.
Thì ông kia : « Không. Cứ nghe lời tôi đi. Tôi mua để ông liệng chứ không phải tôi mua để ông đem về cho tôi. Tôi không cần đống rơm mà tôi cần con người của ông. Bây giờ ông đi vào chỗ tôi, ông khiêng tiếp dọn đồ ba cái bàn tủ giường ghế, bữa nay tôi dọn nhà mới nè. »
Ông nông dân lấy số tiền bỏ túi mừng lắm. Mà ông đi được đỗi ông quay trở lại ổng quay nhìn đống rơm thì ông cán bộ hỏi « Nhìn cái gì, đi nhanh nhanh lên cha hết giờ rồi » - « Tôi nhìn cái gánh rơm » ông cán bộ hỏi « Có gì đâu mà nhìn ? » - « Tôi tiếc ». – « Tiếc cái gì tôi trả ông tiền gấp đôi ». Ổng nói : Tui biết, tui biết bữa nay đời tui sung sướng, tui gánh một đống rơm mà được tiền 2 gánh rơm, tui sung sướng nhưng mà « cầm vàng mà lội qua sông, vàng rơi không tiếc tiếc công cầm vàng ». Một buổi trên đồng khô nắng cháy gom góp từng đó rơm quý lắm. Đó là công khó của tui. Mà bây giờ tui đi nhìn nó nằm bên lề đường hình dung cảnh thằng nào đó nó khơi khơi không làm gì hết, đi ngang lụm gánh rơm trời cái thằng nó đã quá, còn tui, trời ơi, tui biết, tui được gấp đôi số tiền nhưng nó đau đau sao. Thứ nhứt tui đau là công mà liệng bên lề đường. Thứ hai, tui đau là có thằng mắc dịch nào đó đi bơ bơ trên đường, nó không có công khó, không có mồ hôi đi ngang khơi khơi nó được nguyên gánh rơm, lòng không yên.
Câu chuyện đó có thể hiểu là chuyện gì tôi không cần biết, chuyện ma chuyện cười chuyện nhân văn chuyện triết học tôi không màng. Riêng tôi, tôi thấy ý niệm ngã và ngã sở nó hay chỗ đó. Khi mình gắn vào đó sự gán ép về tôi và của tôi, nó làm cho vấn đề trở nên nặng nề hơn.
Cho nên, nếu các vị hỏi tôi khi mình thấy mọi thứ là ovo ngã rồi thì mình buông, mình hết hứng thú mình không có làm. Tại vì quý vị có vấn đề.
Chuyện đầu tiên, các vị không hiểu chữ vô ngã là gì. Thật ra nói vô ngã không phải học giáo lý mất đi cái tôi của mình. Mà học giáo lý để thấy rằng mình vốn dĩ không có cái đó. Buông ý niệm tôi và của tôi để quý vị bớt khổ. Các vị sống vui hơn.
Thí dụ, cái chết, mình tránh không được, mình học đạo không phải cầu sống lâu mà cầu thái độ bình thản, coi thường cái chết, cái già, cái bệnh. Không có cái đạo nào dạy các vị đẻ ra không có già, đẻ ra không bệnh, đẻ ra không chết. Không có. Không có đạo nào kỳ cục. Chỉ có dạy như thế này. Chấm dứt phiền não để không còn tái sanh, từ đó không già, không bệnh, không chết, thì có. Chứ còn đã mang thân này là phải xử cụ là phải giải quyết cho xong. Ngay cả vị Vô Thượng Bồ Đề Chánh Đẳng Chánh Giác mà đã trót mang thân 32 hảo tướng là cũng phải gánh cái thân đi, đi cho hết quãng đời, đến cuối cùng kiếm chỗ nào được Ngài mới xả bỏ. Mà trong thời gian chưa xả nó nặng muốn chết luôn vậy đó. Phải ăn, uống, tắm rửa, phải đói khát, nóng lạnh, bị bệnh này bệnh kia tùm lum hết. Nhưng vấn đề Ngài khác mình ở chỗ là : Ngài mang của nợ đó đi mà Ngài không có khổ tâm với nó. Khổ thân thì ok. Hễ già thì có quyền bệnh có quyền rêm, có quyền mỏi, có quyền nóng, có quyền lạnh, có quyền đói, có quyền khát, ok, thích thì chiều. Nhưng tâm các đấng Như Lai, tâm vị La Hán vẫn dửng dưng như cánh nhạn ven trời, như gió thổi qua lưới, như hạt cải đầu kim. Tâm nó không dính vào cảnh đó. Cho nên mình hiểu ra lý vô ngã không phải mình buông mất cái tôi mà là, hiểu ra rằng vốn dĩ nó không có.
Khi hiểu nó không có thì mình hành động bằng ý thức vô ngã vị tha nó sướng gấp triệu lần.
Câu hỏi 5: Nếu sướng và khổ không có thật thì thiện ác có thật không? Nếu đều là không thì ta muốn làm gi cũng được?
Nếu cho rằng tất cả đều là giả thì mình không quan tâm thiện ác, đúng không? Dạ, vừa đúng mà vừa sai
Đúng là sao? Có nghĩa là kể từ bây giờ, trước cảnh khổ lòng không bất mãn vì thấy nó là đồ giả mà trước quả lành, vị ngọt lòng không đắm đuối. Đó là đối với quả lành, quả thiện. Giờ nói tới nhân. Ngày xưa có lúc mình không biết thiện ác là gì sống như con thú. Sau đó biết đạo ba mớ lánh ác hành thiện để trốn khổ tìm vui. Giờ biết thêm chuyện nữa, dầu khổ hay vui cũng đều nổi trôi trong 3 cõi 6 đường, ngũ thú lục đạo, vẫn tiếp tục hành thiện để không còn thiện ác buồn vui. Còn trước đây mình hành thiện để trốn khổ tìm vui. Còn bây giờ thì để không còn thiện ác buồn vui.
Một chuyện nữa.
Khi mình nói không có phải hiểu không có là sao ? Không có thằng thiện, không có thằng ác, không có đứa sướng đứa khổ thì được. Nhưng cái thiện, ác, sướng, khổ nó có thiệt. Chỉ có người khổ không ai bị khổ, chỉ có nguyên nhân tạo khổ chứ không có đứa nào tạo khổ, Chỉ có sự hết khổ chứ không có người thoát khổ. cChỉ có con đường giải thoát, chỉ có sự hành trì con đường ấy không có đứa nào tu hết. Nhớ cái đó. Không có người ở đây.
Tuy nhiên, chữ Không trong đạo Phật không phải là nothing, không phải. Nothing là không có. Mà đạo Phật là Nobody. Vô ngã là nobody không phải là nothing. Nhớ nha.
Ngày xưa không biết đạo mình nghĩ chúng sanh là somebody, bây giờ mình thấy là something. Nhớ bao nhiêu đó. Ngày xưa mình nghĩ nó là somebody, giờ nó là something, nó là một cái gì đó thôi không phải ai đó.
Và từ đó, chữ Không trong đạo Phật là Nobody chứ không phải là Nothing. Cho nên bây giờ hỏi thiệt: Tâm thiện cũng chớp tắt sanh diệt. Tâm ác cũng chớp tắt sanh diệt. Quả lành cũng chớp tắt sanh diệt, mà quả khổ cũng chớp tắt sanh diệt, nhưng xin hỏi nhỏ bà con một câu
Nếu sanh ra đời với các quả lành quá khứ, dầu cái gì cũng chớp tắt nhưng hết cái vui này nó chuyển qua cái vui khác mình dễ tu hơn và sống nó dễ thở hơn, đúng không? Còn bây giờ mình sống bất thiện, đời sau sanh ra nó cũng quả xấu, quả xấu tuy nó cũng chớp tắt nhưng nó chớp xong nó ra cái khác y chang vậy, khổ nữa.
Các vị hiểu tôi nói không? Nó cũng chớp tắt nhưng đắng cay này tiếp nối đắng cay kia thì hình như không nên. Mà trong khi quả thiện cũng chớp tắt nhưng cái ngọt ngào này nối tiếp ngọt ngào kia để mình có điều kiện mình tu tập dễ hơn.
Sẵn tôi nói luôn. Hôm nay bà con có điều kiện vào ngồi nghe giảng cái này cũng là quả lành. Quả lành là sao? Các vị phải là người khỏe mạnh, phải là người không gặp những vấn đề nghiêm trọng, bà con mới đủ điều kiện ngồi đây mà nghe.
Tôi không nói nghe tui là nghe đạo cao siêu, tôi không dám nhận.
Nhưng có cái này dám nè. Muốn có thời gian ngồi yên nghe một cái gì đó kể cả đó là một bản nhạc thì mình cũng phải là người có phước, chứ còn nó đau đớn quằn quại, giật gấu vá vai, nợ nần, giang hồ kiếm tìm, tạt sơn, vẽ bậy, mã tấu dao găm hăm dọa, vợ đẻ con đau, bố mẹ có vấn đề, rồi làm sáng ăn trưa, làm trưa ăn chiều, người thì nan y tuyệt chứng, covid tùm lum làm sao các vị có thể ngồi nghe hết bản nhạc? đừng nói là một bài giảng cả tiếng đồng hồ.
Cho nên, ok, không có người ác, không có người thiện, không có người sướng, không có người khổ, mà chỉ toàn là tâm, tâm sở, sắc pháp thôi. Nhưng khi mình làm thiện thì những thứ tâm, tâm sở, sắc pháp đó ít ra nó dễ chịu hơn. Tuy nó chớp tắt nhưng cái ngọt ngào này tiếp nối ngọt ngào kia, mặc dù nó không bền. Còn tiếp tục làm ác, mai mốt cho quả xấu cũng chớp tắt nhưng đắng cay này tiếp nối đắng cay kia.
Ok. Chúc các vị một ngày vui và hẹn lại kỳ sau. /.
Mục lục các bài giảng
[url=https://giacnguyen.com/mp3.php?lan=vn][/url]
(Hết)
![[Image: vote.png]](https://i.postimg.cc/X75q5Fsv/vote.png)