[LeThanhPhong]

theo thiển ý
Hữu Dư Y Niết Bàn và Vô Dư Y Niết Bàn là hai trạng thái , cấp độ Niết Bàn được phổ biến rộng rãi và được đề cập nhiều trong kinh sách hữu (có) , vô (không) dư (sót lại) y (y cứ trên) Niết Bàn (trạng thái tịch tịnh)

"Này các Tỷ kheo, thế nào là Niết bàn giới có dư y ? Ở đây này các Tỷ kheo, Tỷ kheo là Bậc Alahán, các lậu hoặc đã tận, phạm hạnh đã thành, đã giải thoát nhờ chánh trí. Trong vị ấy năm căn còn tồn tại, ngang qua năm căn ấy, vị ấy hưởng thọ khả ý, không khả ý, vì rằng tự ngã không có thương hại cảm giác lạc khổ. Với vị ấy, tham diệt, sân diệt, si diệt. Này các Tỷ kheo, đây gọi là Niết bàn có dư y."
"Này các Tỷ kheo, thế nào gọi là Niết bàn giới không có dư y? Ở đây, này các Tỷ kheo, Tỷ kheo là bậc Alahán, các lậu hoặc đã tận, phạm hạnh đã thành, việc nên làm đã làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích, hữu kiết sử đã diệt, đã giải thoát  nhờ chánh tri. Ở đây đối với vị ấy, mọi cảm thọ đều không có hoan hỉ ưa thích, sẽ được lắng dịu. Này các Tỷ kheo, Đây gọi là Niết bàn không có dư y."

(Kinh Phật thuyết như vậy, Duk III, 7 - 443)

ba hình thức , trạng thái , cấp độ còn lại thì ít phổ quát hơn

Phiền Não Niết Bàn -- vị A La Hán khi dứt phiền não , chứng nghiệm Niết Bàn nhưng còn thân ngủ uẩn , thì gọi là Phiền Não Niết Bàn . Thái tử Tất Đạt Đa , lúc 35 tuổi dưới cội bồ đề chứng nghiệm Niết Bàn , Niết Bàn mà Ngài thực chứng gọi là Phiền Não Niết Bàn (chỉ để phân biệt thôi, chứ Niết Bàn thì giống nhau - khi nào tu chứng thì tui confirm)

Ngũ Uẩn Niết Bàn -- vị A La Hán khi dứt phiền não , chứng nghiệm Niết Bàn và tịch diệt (bỏ thân ngủ uẩn) khi ấy vị ấy chứng Ngũ Uẩn Niết Bàn . Đức Thế Tôn, sau 45 hành đạo và dạy bảo Thánh ,Chúng , Ngài tịch diệt năm 80 tuổi , khi ấy Niết Bàn mà Ngài chứng nghiêm được gọi là Ngũ Uẩn Niết Bàn

Xá Lợi Niết Bàn -- có hai giải thích:

giải thích thứ nhất : khi một vị A La Hán chứng nghiêm Niết Bàn và tịch diệt đồng thời nhục thể kết tụ Xá Lợi ... khi ấy gọi là Xá Lợi Niết Bàn

giải thích thứ hai : khi xá lợi của một vị Phật toàn giác không còn trên một cõi , thì giáo pháp của vị ấy cũng mất ( không còn ai hiểu và thực hành) . Tui nghiên về giải thích thứ hai và tình tiết về cách xá lợi Phật tiêu huỷ thì dài , interesting và make more sense.

Đồng ý với bác abc về định nghĩa 5 loại Niết bàn kể trên.

Phiền Não NB và Hữu Dư NB đồng nghĩa.

Ngũ Uẩn NB và Vô Dư NB đồng nghĩa.

LTP cũng đồng ý với bác định nghĩa thứ hai với về Xá Lợi NB, nghe có lý lắm.