[quexua]

Chào Quexua,

Đọc bạn viết bàn sơ về chữ THỜI của Dịch: biết khi nào thối, biết khi nào tiến, biết khi nào dừng đúng lúc..., thì tôi nghĩ chắc chỉ có bậc thánh nhân thông hiểu sâu sắc Dịch Lý mới áp dụng nổi.

Tôi nghĩ Kinh Dịch không phải là một cuốn sách dễ đọc đâu. Ngoài sự thông minh còn có cái tâm nữa. Tôi cũng đã có từng đọc qua, mà hiện nay phải tạm dừng lại, vì sau khi xem xong thì chẳng hiểu và nhớ được bao nhiêu, tức là hơi kém thông minh. Phải cần có thời gian nhiều mới có thể đọc, nghiên cứu nó được. Có lẽ sau này khi về hưu, có thời giờ nhiều thì tôi mới có thể trở lại nghiền ngẫm nó. :-)

Thế nên, tôi trích ra đây vài đoạn của bác Nguyễn Duy Cần giảng giải về Dịch để chia sẻ với bạn.

Theo nhà học giả và nghiên cứu là bác Nguyễn Duy Cần (1907 - 1998) thì: "Học Dịch rất khó, nếu không bền chí kiên gan thì không thể làm sao hiểu nổi bộ sách vĩ đại này."

Cũng theo bác Cần, phần tinh hoa huyền nhiệm Hình Nhi Thượng của Dịch là nằm ở hình Tượng và các con Số (của Hà Đồ và Lạc Thư). Gọi chung là Tượng Số học, tức là con Số ẩn chứa trong hình Tượng. Kể từ sau Thiệu Khang Tiết tiên sinh (1011 - 1077) của Trung Quốc, lập thành học phái gọi là Tượng Số học của Dịch, thì sau này hầu như không còn ai theo nổi, hầu như bị thất truyền.

Bạn là người công giáo, chắc có lẽ sẽ rất vui vẻ và sung sướng khi hiểu được những gì khó hiểu trong Thánh Kinh, vì có đôi lần tôi thấy QX nói, đôi khi mất vài tháng hay năm gì đó thì chợt hiểu ra được câu nào đó trong Thánh Kinh. Bác Cần có nói: "Nếu không hiểu Tượng Số học thì không dễ gì hiểu được phần bí truyền của Thánh Kinh, thí dụ Thánh Jean viết Apocalypse toàn dùng đến con số."

Và Bác nói thêm về Tượng và Số của Dịch: "Tượng học không thể tách rời khỏi những con Số (ở Hà Đồ và Lạc Thư), Số là tiếng nói Thiêng Liêng của cái Tượng. (...) Những con số là những tượng hình vĩnh cửu, bất diệt, được khắc sâu và không bao giờ phai vào "Tiềm Thức Chung" của con người từ vạn cổ. Chúng là những "khuôn thức bất di bất dịch" được gọi là những "khuôn thiêng" (...) mà Tạo Hoá đã dùng làm mô hình để tạo thành vạn vật. Nếu chẳng phải là một vật dùng làm biểu tượng độc lập để mà hiểu thấu được thần minh, thấu rõ được sự biến hoá của Trời Đất mà biểu tượng ấy là những con số, thì làm sao ta có đủ điều kiện để tham dự vào công việc sáng tạo huyền bí của Tạo Hoá."

Vì vậy, tôi nghĩ, muốn áp dụng được chữ Thời của Dịch, thì cần phải hiểu thấu được phần Hình Nhi Thượng nhất nguyên của nó, tức là Tượng pháp và con Số của nó, thì chắc mới có thể gọi là tuỳ duyên đúng thời hợp thế.

Tôi thích câu ngắn gọn này của Kinh Dịch: "Lý sương kiên băng chí." (Chân dẫm lên sương mà biết trước được mùa băng giá sắp đến chẳng còn bao lâu. -- Nguyễn Duy Cần dịch)

Tui nhớ hồi còn nhỏ, tui rất mê kinh Dịch. Tui cũng có đọc sách của sư phụ Nguyễn Duy Cần giống như bạn Anatta. Có đọc một cuốn sách nào đó sư phụ nói rằng muốn học Dịch, phải người lớn tuổi có kinh nghiệm đời mới hiểu được. Còn con nít không học dược, làm tui vừa buồn vừa tức nên tui quyết chí học và tự nói rằng, (ai mà kỳ thị quá, sao lại phân biệt ra người lớn và con nít?  if there is a will, there is a way!  đó là ý mình muốn nói vậy thôi chứ thời đó mình đâu biết tiếng Mỹ đâu mà nói câu đó.)

Thế rồi tui mua những sách kinh Dịch (nhập môn, sơ cấp, trung cấp, v.v.. ) của sư phụ NDC mà mình có thể tìm được mang về , và đọc thất chậm, nghiền ngẫm thật kỹ, mỗi lần chỉ đọc có một paragraph thôi và suy nghĩ cho đến khi nào hiểu rồi mới đọc paragraph kế tiếp. Một phần vì trình độ tiếng Việt của mình mới khoảng lớp 8, mà dám đọc sách đại học nên cũng giống như mình đang học ngoại ngữ vậy, phải tra từ điển tiếng Việt liên tục, mà nhiều chữ đọc tự điển cũng không hiểu luôn.

Học được như vậy khoảng một hai năm thì có một hôm bổng dưng tui chợt hiểu và nắm được lý thuyết Kinh Dịch, I saw the big picture! Hình nhi thượng học!  Trong thời gian 2 năm đó, mỗi tuần tui thường hay chia sẻ và dạy lại cho thằng em họ, xem như để trả bài luôn, và thằng đó cũng chịu khó lắng nghe và bàn cãi cãi lộn về những điểm nó không hiểu lắm. Cho đến lần chót khi tui giải thích cho nó thì nó nói rằng, nó nghĩ tui đã hiểu được và nói theo tiếng Mỹ bây giờ là ... you got this.  Sau đó, nó không cãi với tui nữa.

Nhưng sau khi hiểu rồi thì tui lại bị hụt hẳng một thời gian, vì bây giờ tui không cần đọc sách nữa, nhưng hiểu kinh dịch rồi thì mình làm gì đây?