2020-07-06, 09:06 AM
Những dữ kiện ký ức được lưu trữ trong ý thức. Nhưng, như Phật đã nói, do duyên các pháp và ý căn mà ý thức phát sinh. Nếu không tồn tại #ý_căn, ý thức không xuất hiện.
Nhưng ý căn ở đâu?
Nếu xác định được nơi lưu trữ của ký ức thì cũng có thể biết được nơi tích lũy của nghiệp.
Ấn tượng được lưu trữ mà ta gọi là #ký_ức. Duy thức gọi là #tập_khí (vāsanā) và quá trình mã hóa thông tin để lưu trữ gọi là #huân_tập (bhāvanā)
#Tập_khí là công năng được lưu trữ để dẫn sinh kết quả tương lai. Tên gọi khác của nó là #chủng_tử (bīja).
Minh họa một cách hình tượng #công_năng tồn tại trong hạt giống trong quá trình xử lý khi hạt giống hủy hoại, công năng ấy sẽ hình thành kết quả.
Nếu quan sát từ phương diện nghiệp quả và luân hồi, Duy thức học phân biệt 3 loại tập khí:
1. danh ngôn,
2. ngã chấp
3. và hữu chi.
#Danh_ngôn tập khí (abhilāpavāsanā), ấn tượng hay công năng được lưu trữ như là danh ngôn. Danh ngôn ở đây chỉ cho ký hiệu của kết quả nhận thức được mã hoát để lưu trữ.
Trong quá trình nhận thức, khi đối tượng được tri giác, ý thức khởi sự phán đoán và từ phán đoán này khởi sự tính toán tư duy theo các nguyên tắc mà một phần là do di truyền bẩm sinh (dị thục) và phần lớn là do ảnh hưởng truyền thống và tập quán tư duy xã hội,
Chức năng tâm lý gọi là #tầm (vitarka) và tiếp theo đó với tính toán chi tiết hơn gọi là #tứ (vicāra).
=>Nguyên tắc hoạt động cho cả hai chức năng tâm này y như các quy tắc ngữ pháp, nên được gọi là #ý_ngôn (manojalpa), nghĩa đen là “hội thoại của ý”.
Bởi vì đối tượng không xuất hiện cho thức như là thể đơn nhất, mà là một tập hợp của nhiều yếu tố, chúng quan hệ với nhau để cấu trúc thành một khái niệm hay một ấn tượng tri giác, giống như các từ trong một mệnh đề quan hệ với nhau để phát biểu ý nghĩa. Mỗi yếu tố như vậy là một ký hiệu cho ý thức.
Thí dụ:
Ta có ấn tượng hay khái niệm về một hình tam giác, ấn tượng hay khái niệm ấy được hợp thành bởi các ấn tượng hay khái niệm về góc và cạnh. Đối tượng sau khi được ý thức mã hóa thành danh ngôn, nó được lưu trữ và được gọi là danh ngôn tập khí.
Quá trình tiếp thu đối tượng và mã hóa thông tin thành danh ngôn được gọi là quá trình #huân_tập (bhāvanā|vāsanā).
Huân tập là hành vi khiến cho một sự vật hay sự kiện chuyển biến để trở thành hiện hữu, trở thành một cái khác nó với hiện. Trong hoạt động hình thành ký ức, nó là hoạt động lặp lại liên tục, như sự xung điện liên tục để tăng cường điện thế cho tế bào não.
Trong nhận thức, đối tượng ngoại giới liên tục tác động lên căn để khởi lên thức. #Căn_cảnh_thức, tổ hợp ba này sinh diệt liên tục trong từng sát-na. Nếu xung động của tổ hợp ba này không lâu và không đủ mạnh, tầm và tứ sẽ không đủ lục kích thích để hoạt động, do đó quá trình nhận thức nhanh chóng chấm dứt và quá trình mã hoát thông tin (huân tập) cũng không thành
Abhidharma nói, khi mắt thấy xanh, chưa phải là thấy xanh; chỉ khi nào nó biết nó thấy xanh mới là thấy xanh. Nói cách khác:
- khi ý thức chưa khởi lên ý tưởng về một tự ngã như là chủ thể nhận thức, bấy giờ quá trình nhận thức chưa hoàn tất
=》Như vậy, đối tượng chưa được trực tiếp thu và tất nhiên cũng khng được lưu trữ.
=》Đây là đặc điểm hoạt động của #thức
Thức trong sát-na thứ nhất xuất hiện trong tổ hợp ba căn_cảnh_thức;
Trong sát-na thứ hai, tổ hợp ba này trở thành quá khứ và tái xuất hiện như là đối tượng của ý thức xuất hiện trong sát-na thứ hai.
Thức sau tự đồng nhất với thức trước, vì tương tự và đồng loại và cùng hướng đến một đối tượng. Do tác dụng tự đồng nhất này, ý niệm về cái “ta biết” khởi lên. Thức trước (sát-na 1) tái hiện thành chủ thể, lấy thức sau (sát-na 2) làm đối tượng
Thức tự nó nhận thức nó, thức tự tri là chủ đề tranh luận giữa các bộ phái:
1/ Thức không tự biết nó, như lưỡi dao không thể tự cắt.
2/ Thức có thể trự tri, như đèn có thể tự rọi sáng nó.
Duy thức theo quan điểm thứ hai : Thức tự tri, cho nên nó có thể phán đoán “Ta biết ta đang thấy”. Do diễn tiến thức tự tri mà hình thành ấn tượng về một chủ thể tồn tại như là tự ngã.
Cái “ta biết” được lặp lại nhiều lần, có thể trong một thời gian dài, tất cả hợp thành một cái “ta biết” đồng nhất và độc nhất. Khi truy lục nhận thức quá khứ, những cái “ta đã biết, đã thấy” đồng nhất với cái “ta đang biết, đang thấy” thành một tự ngã bất biến. Bây giờ, ý thức luôn luôn hoạt động với tư cách là một cái ta chủ thể nhận thức.
Đây là quá trình mã hóa của khái niệm về một tự ngã bất biến tồn tại, và được diễn thành linh hồn xuất nhập trong thân xác này như khi chiêm bao, khi tưởng tượng hay hồi cứ những nơi chốn xa xưa đã trải qua. Tự ngã sau khi được mã hóa và lưu trữ như là công năng; công năng này được gọi là #ngã_chấp tập khí (ātmadṛṣṭivāsamā)
Trong 12 chi duyên khởi, xúc với tổ hợp ba căn_cảnh_thức là chất liệu để huân tập thành danh ngôn tập khí.
#Xúc tất yếu dẫn khởi #thọ (hoặc khổ hoặc lạc), và khi truy lục ký ức quá khứ ý thức biết rằng “trước kia ta đã thọ khổ như vậy, ta đã hưởng lạc như vậy”. Bằng kinh nghiệm khổ lạc đó, nó dự phóng rằng “trong tương lai – đời này hay đời sau – ta sẽ hưởng lạc như vậy và sẽ tránh khổ như vậy”
Do #duyên thọ mà có #ái. Ái là khát vọng tồn tại với ảo giác về một tự ngã bất biến sẽ tồn tại trong tương lai, trong điều kiện khổ lạc như thế nào đó.
Do khát vọng sinh tồn, và từ đó hình thành bản năng sinh tồn của tự ngã, và do bản năng này, để duy trì sự tồn tại, ý hoạt động tiến hành chiếm hữu, tức nó trở thành động lực gây nghiệp.
Nghiệp được tích lũy để định hướng tương lai, và như vậy hình thành #HỮU_chi tập khí (bhavāṅgavāsana)
Cả 3 hình thái huân tập để thành tập khí đều chỉ là một chuỗi hoạt động liên tục của thức, căn cứ theo hiệu quả mà đặt tên gọi khác nhau.
=>Như vậy mà nghiệp được tích lũy.
.
bài viết từ facebook tịnh xá Pháp Huệ (Sư cô Tâm Tâm) ... interesting
Nhưng ý căn ở đâu?
Nếu xác định được nơi lưu trữ của ký ức thì cũng có thể biết được nơi tích lũy của nghiệp.
Ấn tượng được lưu trữ mà ta gọi là #ký_ức. Duy thức gọi là #tập_khí (vāsanā) và quá trình mã hóa thông tin để lưu trữ gọi là #huân_tập (bhāvanā)
#Tập_khí là công năng được lưu trữ để dẫn sinh kết quả tương lai. Tên gọi khác của nó là #chủng_tử (bīja).
Minh họa một cách hình tượng #công_năng tồn tại trong hạt giống trong quá trình xử lý khi hạt giống hủy hoại, công năng ấy sẽ hình thành kết quả.
Nếu quan sát từ phương diện nghiệp quả và luân hồi, Duy thức học phân biệt 3 loại tập khí:
1. danh ngôn,
2. ngã chấp
3. và hữu chi.
#Danh_ngôn tập khí (abhilāpavāsanā), ấn tượng hay công năng được lưu trữ như là danh ngôn. Danh ngôn ở đây chỉ cho ký hiệu của kết quả nhận thức được mã hoát để lưu trữ.
Trong quá trình nhận thức, khi đối tượng được tri giác, ý thức khởi sự phán đoán và từ phán đoán này khởi sự tính toán tư duy theo các nguyên tắc mà một phần là do di truyền bẩm sinh (dị thục) và phần lớn là do ảnh hưởng truyền thống và tập quán tư duy xã hội,
Chức năng tâm lý gọi là #tầm (vitarka) và tiếp theo đó với tính toán chi tiết hơn gọi là #tứ (vicāra).
=>Nguyên tắc hoạt động cho cả hai chức năng tâm này y như các quy tắc ngữ pháp, nên được gọi là #ý_ngôn (manojalpa), nghĩa đen là “hội thoại của ý”.
Bởi vì đối tượng không xuất hiện cho thức như là thể đơn nhất, mà là một tập hợp của nhiều yếu tố, chúng quan hệ với nhau để cấu trúc thành một khái niệm hay một ấn tượng tri giác, giống như các từ trong một mệnh đề quan hệ với nhau để phát biểu ý nghĩa. Mỗi yếu tố như vậy là một ký hiệu cho ý thức.
Thí dụ:
Ta có ấn tượng hay khái niệm về một hình tam giác, ấn tượng hay khái niệm ấy được hợp thành bởi các ấn tượng hay khái niệm về góc và cạnh. Đối tượng sau khi được ý thức mã hóa thành danh ngôn, nó được lưu trữ và được gọi là danh ngôn tập khí.
Quá trình tiếp thu đối tượng và mã hóa thông tin thành danh ngôn được gọi là quá trình #huân_tập (bhāvanā|vāsanā).
Huân tập là hành vi khiến cho một sự vật hay sự kiện chuyển biến để trở thành hiện hữu, trở thành một cái khác nó với hiện. Trong hoạt động hình thành ký ức, nó là hoạt động lặp lại liên tục, như sự xung điện liên tục để tăng cường điện thế cho tế bào não.
Trong nhận thức, đối tượng ngoại giới liên tục tác động lên căn để khởi lên thức. #Căn_cảnh_thức, tổ hợp ba này sinh diệt liên tục trong từng sát-na. Nếu xung động của tổ hợp ba này không lâu và không đủ mạnh, tầm và tứ sẽ không đủ lục kích thích để hoạt động, do đó quá trình nhận thức nhanh chóng chấm dứt và quá trình mã hoát thông tin (huân tập) cũng không thành
Abhidharma nói, khi mắt thấy xanh, chưa phải là thấy xanh; chỉ khi nào nó biết nó thấy xanh mới là thấy xanh. Nói cách khác:
- khi ý thức chưa khởi lên ý tưởng về một tự ngã như là chủ thể nhận thức, bấy giờ quá trình nhận thức chưa hoàn tất
=》Như vậy, đối tượng chưa được trực tiếp thu và tất nhiên cũng khng được lưu trữ.
=》Đây là đặc điểm hoạt động của #thức
Thức trong sát-na thứ nhất xuất hiện trong tổ hợp ba căn_cảnh_thức;
Trong sát-na thứ hai, tổ hợp ba này trở thành quá khứ và tái xuất hiện như là đối tượng của ý thức xuất hiện trong sát-na thứ hai.
Thức sau tự đồng nhất với thức trước, vì tương tự và đồng loại và cùng hướng đến một đối tượng. Do tác dụng tự đồng nhất này, ý niệm về cái “ta biết” khởi lên. Thức trước (sát-na 1) tái hiện thành chủ thể, lấy thức sau (sát-na 2) làm đối tượng
Thức tự nó nhận thức nó, thức tự tri là chủ đề tranh luận giữa các bộ phái:
1/ Thức không tự biết nó, như lưỡi dao không thể tự cắt.
2/ Thức có thể trự tri, như đèn có thể tự rọi sáng nó.
Duy thức theo quan điểm thứ hai : Thức tự tri, cho nên nó có thể phán đoán “Ta biết ta đang thấy”. Do diễn tiến thức tự tri mà hình thành ấn tượng về một chủ thể tồn tại như là tự ngã.
Cái “ta biết” được lặp lại nhiều lần, có thể trong một thời gian dài, tất cả hợp thành một cái “ta biết” đồng nhất và độc nhất. Khi truy lục nhận thức quá khứ, những cái “ta đã biết, đã thấy” đồng nhất với cái “ta đang biết, đang thấy” thành một tự ngã bất biến. Bây giờ, ý thức luôn luôn hoạt động với tư cách là một cái ta chủ thể nhận thức.
Đây là quá trình mã hóa của khái niệm về một tự ngã bất biến tồn tại, và được diễn thành linh hồn xuất nhập trong thân xác này như khi chiêm bao, khi tưởng tượng hay hồi cứ những nơi chốn xa xưa đã trải qua. Tự ngã sau khi được mã hóa và lưu trữ như là công năng; công năng này được gọi là #ngã_chấp tập khí (ātmadṛṣṭivāsamā)
Trong 12 chi duyên khởi, xúc với tổ hợp ba căn_cảnh_thức là chất liệu để huân tập thành danh ngôn tập khí.
#Xúc tất yếu dẫn khởi #thọ (hoặc khổ hoặc lạc), và khi truy lục ký ức quá khứ ý thức biết rằng “trước kia ta đã thọ khổ như vậy, ta đã hưởng lạc như vậy”. Bằng kinh nghiệm khổ lạc đó, nó dự phóng rằng “trong tương lai – đời này hay đời sau – ta sẽ hưởng lạc như vậy và sẽ tránh khổ như vậy”
Do #duyên thọ mà có #ái. Ái là khát vọng tồn tại với ảo giác về một tự ngã bất biến sẽ tồn tại trong tương lai, trong điều kiện khổ lạc như thế nào đó.
Do khát vọng sinh tồn, và từ đó hình thành bản năng sinh tồn của tự ngã, và do bản năng này, để duy trì sự tồn tại, ý hoạt động tiến hành chiếm hữu, tức nó trở thành động lực gây nghiệp.
Nghiệp được tích lũy để định hướng tương lai, và như vậy hình thành #HỮU_chi tập khí (bhavāṅgavāsana)
Cả 3 hình thái huân tập để thành tập khí đều chỉ là một chuỗi hoạt động liên tục của thức, căn cứ theo hiệu quả mà đặt tên gọi khác nhau.
=>Như vậy mà nghiệp được tích lũy.
.
bài viết từ facebook tịnh xá Pháp Huệ (Sư cô Tâm Tâm) ... interesting
...........
![[Image: 106480635_4057885337615796_4680476510379...e=5F28D937]](https://scontent-sjc3-1.xx.fbcdn.net/v/t1.0-9/106480635_4057885337615796_4680476510379420117_n.jpg?_nc_cat=105&_nc_sid=825194&_nc_ohc=JYlh6LSwPAUAX9TUjln&_nc_ht=scontent-sjc3-1.xx&oh=a2ce837aec70263016320e41d0ce46b6&oe=5F28D937)
![[Image: You-cannot-change-the-people-around-you.jpg]](https://cdn.tinybuddha.com/wp-content/uploads/2016/08/You-cannot-change-the-people-around-you.jpg)
