[anattā]

Tâm trí cứ mãi tìm kiếm, khao khát, kỳ vọng, vương vấn, lo lắng, sầu muộn, than thở, trách móc, giận hờn…biết đến khi nào mới có được một tâm trí yên tĩnh để còn nhìn lại và quan sát chính mình...?

...

Cô gái ngồi bên hồ
Ánh mắt buồn hướng về xa xăm
Tâm tư chợt trĩu nặng

[Xóa bớt hình :)...]

Hi Sophie,

Đọc câu tự hỏi của bạn Sophie đã hơn một tuần qua, lúc đó định góp đôi lời, nhưng hôm nay anattā xin được chia sẻ với Sophie về dòng nghi vấn trên.

Đôi khi ta bị những phiền muộn, lo lắng, nóng giận, hay nỗi niềm mong mỏi gì đó chiếm cứ tâm tư nặng nề khiến mình muốn tìm những giây phút yên lặng trong nội tâm của mình thật là gian khó. Vì những nỗi niềm đó thỉnh thoảng nó mạnh mẽ quá, cuốn phăng mình đi. Rồi mình tìm những phương tiện hay giải trí gì đó để tạm thời tìm quên đi, hay chôn vùi mình vào đó. “Tư tưởng của mình nó được tích tụ hằng triệu năm, nên cái đà, cái năng lực của nó vô cùng mạnh mẽ” (*). Mà nó chính là mình, cái tôi của mình thì có thể làm gì được với nó. Vì thế những bậc thiện trí — như K chẳng hạn — mới khuyên chúng ta surrender với nó, và quán sát nó một cách khách quan vô tư, đừng đồng hóa mình với nó. Nhưng mà nhiều khi nó nổi lên mãnh liệt quá thì mình bất lực. Những lúc bất lực như thế thì ta phải làm gì đây để tìm chút yên bình cho tâm hồn để rồi lúc nào đó thuận tiện thì tập quan sát nó sau. Theo anattā thì khi đó mình tạm thời uyển chuyển dùng "định" năm ba phút, tức là tập trung trên một đối tượng bất động, fixed object. Đối tượng của "quán hoặc quan sát" thì động, còn với "định" là bất động. K thì chỉ nói về quán, vì với ông định không đưa đến sự tự do tự tại hoàn toàn. 

Về định hay sự tập trung, concentration, thì không gì tốt lành hơn cả là tham khảo phương pháp nơi nhà Phật. Dĩ nhiên là nhà Phật cũng có dạy về "quán", nhưng đây mình chỉ đề cập đến định mà thôi. Cho anattā vòng vo một chút về Định mà đức Phật Thích Ca truyền lại. Có biết sơ qua thì mới thấy sự độc đáo của phương pháp cũng như trí tuệ của đức Phật. Toàn bộ vũ trụ này được đức Phật gom lại chỉ có 10 thứ mà thôi. Tức là trời đất, sông hồ, rừng rậm, biển cả, núi non, cây cỏ, con người và muông thú đều chỉ là từ 10 điều kiện này mà ra. Chưa cần đề cập đến sơn hà đại địa, chỉ nói về con người thôi là bạn Sophie cũng thấy là có vô số chuyện, từ tình cảm, đau khổ và hạnh phúc, niềm vui và nỗi buồn, cho đến vô vàn đủ mọi thứ loại từ đời sống xã hội, công ăn việc làm .v.v… Và mình chỉ chọn duy nhất một đối tượng thích hợp với mình trong 10 đối tượng này mà thôi. Mười đề mục đó là: Đất, Nước, Gió, Lửa, Xanh, Vàng, Đỏ, Trắng, Hư Không, và Ánh Sáng.

Những điều khiến mình khổ tâm khổ trí, bất mãn, bất an, là từ Sân mà ra. Những chữ trong post của Sophie mà anattā tô đậm đó cũng thuộc về Sân – theo nhà Phật. Sân có nhiều loại trạng thái, cảm giác lắm. Chẳng hạn như: Bất mãn, cáu kỉnh, phẫn nộ, hung dữ, ganh tỵ, bỏn xẻn keo kiết, nhỏ mọn, hối hận, tiếc nuối, ưu sầu, lo âu, phiền muộn, xấu hổ, mặc cảm, ngượng ngập, nhục nhã, buồn tủi, ăn ăn hối lỗi, điên tiết, oán trách, thù hận, bực tức, phật ý, chua cay, đau khổ, căm ghét, thô bạo, tàn nhẫn, tự thương hại bản thân, chán chường, thất vọng, cô đơn, trầm cảm… là thuộc về Sân. Và trong 10 thứ trên thì bốn màu Xanh, Vàng, Đỏ, Trắng chuyên đối trị Sân. Tức là khi có những cảm xúc, cảm giác thuộc về Sân thì mình chọn một trong bốn màu trên và tập trung về nó. Thí dụ như cảm giác lo lắng buồn bực cứ đeo bám mình mấy tiếng đồng hồ khiến mình khó chịu mà không làm sao giảm bớt nó được, thì lựa một trong những màu sắc trên. Như bạn Sophie thường hay đi du ngoạn ở những nơi rừng núi, sông hồ, thì có thể thử. Màu Xanh (đậm) như của những lá cây chẳng hạn thì có ở những nơi đó, hay bất cứ vật nào màu Xanh như vậy, rồi mình nhìn nó và trong trí vẽ một vòng tròn cỡ bằng đường kính khoảng 10 inches, khoanh vùng nó lại, rồi thầm tưởng niệm hay tưởng nghĩ lập đi lập lại “màu xanh” hoặc “xanh” trong trí. Chỉ đơn giản vậy thôi. Làm như thế năm ba phút có thể giúp mình giảm đi bực tức khó chịu tạm thời, nóng nảy sẽ dịu xuống, và có thể nội tâm được bình yên chốc lác. Có thể chọn một trong bốn màu, Xanh, Vàng, Đỏ, hoặc Trắng trong nhà của mình để ứng dụng khi cần.

Dĩ nhiên là ở đây ta chỉ tạm thời dùng một trong 10 đối tượng đó để làm lắng dịu tâm trí năm mười phút, để giảm bớt đi sự hoành hành của Sân mà nó đang dằn vặt dày vò náo loạn cả thân tâm mình. Còn nếu ai muốn tu tập thiền định (concentration) thực sự nghiêm túc để đắc định thì buộc phải cần tìm đến một vị sư thầy chỉ dạy.


(*) It is the repetitive mechanism of thought that is wearing you out. So, what is it that you can do about it? (…) Not one thing. It's too strong: it has the momentum of millions of years. You are totally helpless, and you cannot be conscious of that helplessness. (U.G)

Bài này của UG, anattā đã có đăng ở post cuối cùng của thread Tánh Tự Nhiên, trong phòng Tìm Hiểu Tôn Giáo của VB.